(Baonghean) Quan trắc môi trường đóng vai trò quan trọng, là công cụ kỹ thuật phục vụ công tác quản lý Nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, trong hơn 10 năm đi vào hoạt động (chính thức từ năm 2001), Trung tâm Quan trắc và Kỹ thuật môi trường, thuộc Sở Tài nguyên - Môi trường đã nỗ lực khắc phục khó khăn do thiếu và yếu vềtrang thiết bị để vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Trung tâm hoàn thành bộ dữ liệu về hiện trạng môi trường từng năm và hơn 10 năm gần đây, giúp các cơ quan quản lý Nhà nước kịp thời phát hiện các khu vực cũng như theo dõi diễn biến môi trường qua các năm để chủ động ban hành các văn bản chỉ đạo, ngăn ngừa, phòng chống ô nhiễm, cải thiện môi trường. Bên cạnh đó, thực hiện giám định, phân tích môi trường phục vụ các đoàn thanh, kiểm tra của Trung ương, của tỉnh về bảo vệ môi trường ở các cơ sở sản xuất, doanh nghiệp, góp phần đắc lực giúp các đoàn có đánh giá chính xác và có căn cứ thực tiễn để kiến nghị các cấp có thẩm quyền xử lý và các doanh nghiệp khắc phục những bất cập, hạn chế, các sự cố về môi trường.
Phòng thí nghiêm phân tích chất lượng môi trường của Trung tâm Quan trắc và kỹ thuật môi trường tỉnh
Năm 2011, Trung tâm đã hoàn thiện kết quả quan trắc môi trường 4 đợt theo kế hoạch đã được phê duyệt một cách nghiêm túc và đảm bảo chất lượng. Triển khai xây dựng đề cương điều chỉnh quy hoạch mạng quan trắc môi trường tỉnh Nghệ An giai đoạn 2011 - 2015, định hướng đến năm 2020. Tổ chức lập quy trình vận hành ô chôn lấp rác tạm và quy trình vận hành - định mức dự toán ô chôn lấp rác thải 1A, 1B tại Khu liên hợp Xử lý chất thải rắn Nghi Yên. Đặc biệt, trong năm 2011, Trung tâm đã ứng cứu, xử lý kịp thời sự cố môi trường nước rỉ rác tại ô chôn lấp rác tạm trong Khu liên hợp Xử lý chất thải rắn Nghi Yên theo yêu cầu chỉ đạo của UBND tỉnh, góp phần giải phóng tình trạng ứa đọng rác trên địa bàn Thành phố Vinh.
Phối hợp với Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh thực hiện giám định ô nhiễm môi trường tại 21 cơ sở sản xuất chế biến sắn, mía đường, sản xuất giấy và chế biến thủy sản; lập đề án xử lý môi trường ô nhiễm thuốc bảo vệ thực vật tại Quỳnh Lưu; tham gia lấy mẫu giải quyết ô nhiễm môi trường tại Nhà máy Sản xuất bao bì SABECO, Công ty cổ phần Bia Sài Gòn - Nghệ Tĩnh; nhà máy chế biến tinh bột sắn Yên Thành, Trại lợn Thái Dương, lấy mẫu nước sông Sào...
Năm 2011 vừa qua, Trung tâm cũng đã tư vấn, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, bản cam kết bảo vệ môi trường cho hàng chục dự án trên địa bàn các huyện, thành, thị trên địa bàn toàn tỉnh. Và trong năm 2011, sau nhiều năm hoạt động, lần đầu tiên Trung tâm thực hiện ký kết và thực hiện các báo cáo về ký quỹ phục hồi môi trường sau đánh giá tác động môi trường; lập báo cáo xả thải vào nguồn nước và khai thác nước, sử dụng nước mặt, nước ngầm; lập hồ sơ đăng ký chủ nguồn chất thải nguy hại cho hàng chục cơ sở sản xuất kinh doanh; tiến hành quan trắc môi trường định kỳ cho 67 cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh.
Có thể khẳng định, những hoạt động của Trung tâm Quan trắc và Kỹ thuật môi trường tỉnh là rất tính cực,góp phần nâng cao công tác quản lý Nhà nước trongbảo vệ môi trường, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường của các cơ sở, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, xét về yêu cầu thì hoạt động quan trắc và kỹ thuật môi trường trên phạm vi toàn tỉnh chưa thật sự đảm bảo và mang tính toàn diện.
Ông Lê Văn Hưng - Giám đốc Trung tâm Quan trắc và Kỹ thuật môi trường cho rằng: Hạn chế thể hiện ở chỗ, mạng lưới quan trắc môi trường được ban hành trên địa bàn tỉnh mới chỉ tập trung thực hiện quan trắc môi trường không khí, nước mặt, nước ngầm, nước thải, còn môi trường về đất, về đa dạng sinh học và một số quan trắc khác chưa thực hiện được, dẫn đến chưa đánh giá được một cách toàn diện về hiện trạng môi trường trong tỉnh.
Mặt khác, theo quy định của pháp luật, các dự án có báo cáo đánh giá tác động môi trường, hay bản cam kết bảo vệ môi trường, hoặc bản đăng ký tác động môi trường đều phải tiến hành quan trắc định kỳ hàng năm, bình quân 2 lần/năm. Song, thực tế, mỗi năm chỉ có khoảng 65 - 75 cơ sở, doanh nghiệp hợp đồng với Trung tâm để thực hiện quan trắc. Nếu tính cả các doanh nghiệp dịch vụ tư nhân thực hiện chức năng quan trắc trên địa bàn tỉnh thì số doanh nghiệp thực hiện quan trắc môi trường hàng năm cũng chỉ trên dưới 100 đơn vị.
Thêm vào đó, các thiết bị máy móc phục vụ công tác quan trắc và phân tích môi trường còn nhiều bất cập. Phần lớn thiết bị được mua sắm mộtlần từ khi Trung tâm được thành lập đến nay, một số máy đã xuống cấp, hư hỏng không có khả năng phục hồi; một số máy mua nhưng lại không sử dụng được do đơn vị cung cấp không chuyển giao kỹ thuật hoặc thiết bị không đồng bộ như: máy cực phổ, máy phân tích hàm lượng dầu trong nước. Các loại máy quan trắc về đất, đa dạng sinh học, đo khí thải nhà máy xi măng, các lò gạch, các chất kim loại nặng như asen, thủy ngân, chì, dầu; máy phân tích tồn dư thuốc bảo vệ thực vật... vẫn chưa có. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực cũng thiếu hụt nghiêm trọng, toàn Trung tâm hiện chỉ có 12 biên chế và 4 hợp đồng theo diện thu hút được ngân sách trả lương, trong khi đó yêu cầu về nhiệm vụ ngày một cao.