(Baonghean) - Dưới chân núi Chung huyn Nam Đàn hin nay có mt tm văn bia được dng nên t 4 thế k trước. Văn bia mang tên: "Chung Sơn Bo Quang T Bi" do quan Tế tu Quc t giám Nguyn L Thun son. Tm bia này có niên đại đời Vua Lê Thn Tông niên hiu Vĩnh T năm th 3. Tính ti thi đim hin ti tm bia có niên đại 391 năm.


Tm văn bia cao khong 1,6m và rng khong 0,9m, đứng trơ tri gia mt bãi đất bng phng rng rãi dưới chân núi Chung, xung quanh là nhng cây bi c mc um tùm kín li. Da vào ni dung có th phng đoán chùa có quy mô ln nhưng nay đã b mt hoàn toàn, nay ch còn li tm văn bia. Theo dòng đầu tiên trên văn bia "Trùng tu Chung Sơn Bo Quang t ký" và niên hiu ta đoán định được rng chùa được xây dng t rt lâu trước thi Vua Thn Tông triu Lê, bi văn bia này ghi li vic trùng tu ch không phi ghi li vic xây dng.


773700_small_72056.jpg

                          Văn bia "Chung Sơn Bảo Quang Tự Bi"

Mt trước tm bia là dòng ch to "Chung sơn Bo Quang T Bi" còn mt sau là dòng ch "Thp phương tín thí công đức". Dim bia trang trí hoa lá un lượn rt tinh vi và mm mi. Xen ln vào đó là hình nh chim trĩ đang đậu. Đặc bit trán bia điêu khc hình Lưỡng long triu nht. Còn chân bia là hình sóng bin trông rt uyn chuyn và thanh thoát. Tt c đều mang du n và phong cách điêu khc thi Lê rt rõ nét. Mt trước gm 25 hàng còn mt sau 11 hàng, toàn b văn bia gm khong hơn 1500 ch. Nét ch Hán bia được khc đều đặn và sâu nên tri qua 4 thế k vn còn rt rõ ràng. Tuy nhiên, do không có nhà bia nên trên b mt đã có du hoen rêu. Toàn b văn bia đều nguyên vn và bo toàn được nhng chi tiết ban đầu mà không h có du hiu nào ca vic khc li hay khc mi. Do đó tm bia này thc s là bia gc có xut x và niên đại rõ ràng.


Sau khi tìm hiu ni dung, chúng tôi thy rng triu đình Lê Trnh sau khi đánh đui h Mc, khôi phc được kinh đô Thăng Long lin ch trương xây dng và sa sang li đất nước, trong đó có vic xây dng li các công trình văn hóa. Vic trùng tu chùa Bo Quang cũng nm trong chính sách đó.

Trong văn bia còn cho chúng ta biết mt s nhân vt có danh tiếng đứng ra trùng tu chùa như quan Quang tiến Thn lc đại phu Nguyn Hoành Tài, quan Đô ch huy s Hoàng Nghĩa Phúc hay Dũng Trí hu phu nhân Hoàng Th Ngc Bo... Nhng nhân vt này đều sinh ra trong gia đình danh gia thế phit Ngh An và có công ln trong vic trung hưng nhà Lê. Đặc bit, văn bia này được son bi 1 v quan Tế tu (tương đương vi Hiu trưởng ngày nay) Trường Quc t giám. Có th nói, đây là mt trong nhng văn bia quý nht Ngh An xét c v giá tr lch s cũng như giá tr văn hc. Hin thác bn tm văn bia đang được lưu gi ti Phòng Tài liu quý hiếm - Thư vin tnh Ngh An.


Do tm quan trng ca tm văn bia nên thi gian qua, Thư vin tnh Ngh Anvà Ban Qun lý Di tích - Danh thng tnh Ngh An đã phi hp vi Ban Qun lý Khu Di tích Kim Liên tiến hành sao dp tm bia, đồng thi sưu tm thêm tài liu có liên quan. Trước tiên khôi phc li ngôi chùa lch s này, sau đó tiến hành xây dng h sơ đệ trình B Văn hóa TT&DL xin công nhn thêm di tích chùa Bo Quang nm trong Khu Di tích Kim Liên. Nhưng vic cn thiết nht là xây dng nhà bia để tránh mưa nng bào mòn cũng như chng li s tác động ca ngoi cnh nhm lưu gi di sn quý báu này.


Trần Tử Quang