(Baonghean) - Ở Cửa Lò, cứ đến Tết Nguyên Tiêu hằng năm, Hội khuyến học Thị xã lại tổ chức Tết khuyến học, tôn vinh con em của Thị xã có thành tích xuất sắc trong phong trào học tập. Năm nay, Tết khuyến học được tổ chức ở nhà thờ họ Hoàng Đức - một dòng họ có lịch sử truyền thống lâu đời và là một trong những dòng họ khuyến học xuất sắc tiêu biểu của Thị xã.
Chúng tôi về phố biển Cửa Lò trong cái rét căm căm của ngày Tết Nguyên Tiêu. Khác với vẻ ồn ào, náo nhiệt của thị xã biển năng động vào những ngày hè rực lửa, mùa này, Cửa Lò vắng lặng, các nhà hàng, khách sạn, quán xá đều đóng cửa. Đi hết đường Bình Minh, rẽ vào làng chài Nghi Thủy, một cảnh tượng khiến nhiều người bất ngờ và choáng ngợp khi tất cả các ngõ ngách, các trục đường đều được trang hoàng rợp cờ hoa, khẩu hiệu với những con phố nhỏ chạy dài ra phía biển. Thầy giáo Lê Đình Thủy, Phó Chủ tịch thường trực Hội Khuyến học Thị xã cho biết, đã trở thành phong trào từ mấy năm nay, vào mỗi độ xuân về, tất cả người dân ở làng chài Nghi Thủy đều trang hoàng đường sá bằng những dải hoa đăng, những chiếc đèn lồng đủ màu sắc biến cả khu làng chài trở thành một khu phố lung linh sắc màu. Đang là ngày Rằm tháng Giêng, ngư dân làng chài đều ở nhà nghỉ ngơi khiến không khí trong làng càng trở nên nhộn nhịp với tiếng cười nói, tiếng hỏi thăm, xen vào đó là tiếng trống tế của các nhà thờ họ nằm ẩn khuất trong các khu dân cư.
Theo sự dẫn đường của ông giáo già Lê Đình Thủy và cán bộ UBND phường Nghi Thủy, chúng tôi đến nhà thờ họ Hoàng Đức nằm trang nghiêm, tôn kính ngay trong con đường nhỏ của khối 4. Hôm nay là một ngày đặc biệt của con cháu trong dòng họ bởi nhà thờ được Hội khuyến học Thị xã chọn làm điểm tổ chức Tết khuyến học năm 2014. Theo gia phả, dòng họ Hoàng Đức có nguồn gốc từ làng Mai Phụ, Phủ Đức Quang, Quận Hoan Châu thời nhà Lê, sống chủ yếu dựa vào nghề đánh cá và làm ruộng. Vào thế kỷ XVIII, ông tổ của dòng họ Hoàng Đức đã về cửa biển Thượng Xá (Cửa Lò ngày nay) chiêu dân, khai hoang, lập cư sinh sống và ngày càng trở nên thịnh vượng.
Khi vua Quang Trung hành quân ra Bắc tiêu diệt quân Thanh, họ Hoàng Đức cùng với các dòng họ Trần, Võ, Nguyễn, Lê, Bùi ở vùng Nghi Lộc đã có nhiều đóng góp về nhân tài, vật lực giúp đoàn quân của nhà vua bách chiến, bách thắng, đánh tan quân xâm lược nhà Thanh, giữ yên bờ cõi nước nhà. Dưới thời nhà Nguyễn, họ Hoàng Đức có hai vị quan nổi tiếng là Lẫm tài hầu Hoàng Văn Lẫm và đội trưởng Thập ngụ nội binh Hoàng Đức Tự. Cả hai vị quan đều được các vua Gia Long và Tự Đức nhiều lần ban sắc khen thưởng, phong chức tước vì có nhiều đóng góp trong việc chỉ huy các đội thủy quân của nhà Nguyễn chống ngoại xâm và giành được nhiều thắng lợi. Đặc biệt, các vị vua nhà Nguyễn từ Gia Long đến Tự Đức đã có 7 sắc phong khen tặng dòng họ Hoàng Đức về các thành tích khoa bảng, đóng góp nhân tài cho đất nước. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ xâm lược, 17 người con của dòng họ Hoàng Đức đã anh dũng hi sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước,…
Tiếp nối truyền thống của cha ông, ngày nay, các thế hệ con cháu của họ Hoàng Đức đã phát huy tinh thần hiếu học, vượt khó, học giỏi. Phong trào khuyến học trong dòng họ được khởi xướng cách đây hàng chục năm, họ Hoàng Đức đã xây dựng Ban khuyến học chuyên chăm lo việc học hành của con cháu. Ông Hoàng Đức Em, Trưởng chi 2 cho biết, hàng năm vào dịp Rằm tháng Giêng và rằm Tháng 7 âm lịch, tất cả con em của họ Hoàng Đức đều tập trung về nhà thờ, dâng hương lên bàn thờ tiên tổ, báo cáo về những thành tích học tập đã đạt được trong thời gian qua, nguyện hứa sẽ phấn đấu trong năm học mới để góp phần làm rạng danh tiên tổ, tiền nhân.
Đối với những em có thành tích học tập xuất sắc, học sinh nghèo vươn lên học giỏi sẽ được ban thưởng ngay tại nhà thờ. Phần thưởng có thể là tiền, là các cuốn sổ, những chiếc bút lưu niệm được đóng dấu đỏ trang trọng của dòng họ. “Thực hiện lời kêu gọi Tết khuyến học của Hội Khuyến học tỉnh và Thị xã Cửa Lò, trong nhiều năm qua, chúng tôi luôn phát động con cháu cố gắng vươn lên học tập. Rằm tháng Giêng hàng năm, các cháu chăm ngoan, học giỏi, đỗ đạt đều rất háo hức về nhận quà của dòng họ và gia đình nào cũng coi đây là một trong những động lực để khích lệ con em phấn đấu. Nhờ phong trào Tết khuyến học mà có rất nhiều con em trong họ đã học hành đỗ đạt, có học hàm, học vị cao và đang công tác, đóng góp cho đất nước ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Mỗi năm, họ có khoảng 20 em đậu vào các trường đại học, cao đẳng. Nhờ sự học mà con cháu trong họ đều khấm khá hơn”, ông Hoàng Đức Em tâm sự.
Năm nay, có 35 em học sinh phổ thông trong họ Hoàng Đức được nhận phần thưởng Tết khuyến học của dòng họ. Lễ trao quà hiếu học được thực hiện trước lễ tế họ càng khiến cho không khí trở nên trang nghiêm, ý nghĩa. Các em ăn mặc chỉnh tề trong trang phục học sinh, đeo khăn quàng đỏ cùng cầm nén hương đứng trước bàn thờ họ, nguyện hứa sẽ cố gắng chăm ngoan, học giỏi, sau màn trống tế, các em sẽ được nhận quà từ ông trưởng tộc, trưởng chi và các vị quan khách. Kết thúc phần tặng quà, em Hoàng Thục My, học sinh lớp 8 đứng lên dõng dạc cảm ơn tiên tổ, cảm ơn dòng họ và các bậc phụ huynh đồng thời xin hứa sẽ tiếp tục cố gắng để không phụ lòng của dòng họ. Chứng kiến buổi lễ tặng thưởng Tết khuyến học trang nghiêm, linh thiêng trong ngôi nhà thờ nhỏ nơi cửa biển cùng lời hứa dõng dạc của em, mọi người đều cảm thấy xúc động và tự hứa với lòng mình sẽ quyết tâm phấn đấu…
Ông Hoàng Văn Bình, Phó chủ tịch UBND phường Nghi Thủy, Thị xã Cửa Lò cho biết, Hoàng Đức là dòng họ dẫn đầu trong phong trào khuyến học, khuyến tài của phường Nghi Thủy cũng như Thị xã Cửa Lò. Trong 10 năm qua, thực hiện cuộc vận động “Tết khuyến học” của Trung ương Hội khuyến học Việt Nam, của Tỉnh hội và Thị hội, dòng họ Hoàng Đức luôn luôn gương mẫu, đi đầu, có những cách làm sáng tạo, khuyến khích sự học của con em và được các cơ quan cấp trên ghi nhận, trao tặng nhiều bằng khen, giấy khen.
Chia tay làng chài Nghi Thủy trong tiết trời giá rét, trong mỗi chúng tôi lại thầm cảm phục về phong trào khuyến học của những người dân vùng biển. Dẫu cuộc sống còn nhiều khó khăn vất vả, việc đánh cá nay được mai thua, việc kinh doanh du lịch nay đắt, mai ế nhưng có thể khẳng định rằng phong trào khuyến học, khuyến tài gắn với gia đình, dòng họ ở thị xã Cửa Lò luôn nhận được sự đồng thuận cao của tất cả người dân. Lại nhớ lời của ông giáo già Lê Đình Thủy, Phó Chủ tịch thường trực Hội Khuyến học Thị xã: “Có thể nói rằng, Tết khuyến học đã trở thành một nét đẹp truyền thống của các dòng họ ở Thị xã Cửa Lò. Nơi các họ tộc đề cao sự học, phát huy tinh thần vươn lên học giỏi của các con cháu trong họ và làm gương cho những gia đình, dòng tộc khác noi theo. Ở Thị xã Cửa Lò, ngoài họ Hoàng Đức còn có nhiều dòng họ khuyến học nổi tiếng khác như họ Chế, họ Phùng (phường Nghi Thu), họ Hoàng Văn (Nghi Hải), họ Hoàng Văn (Nghi Tân), họ Đặng (Nghi Hương), họ Lê Kế, họ Lê Công (Nghi Hòa)…”.
Bài, ảnh: Nguyên Khoa – Đào Tuấn