Vĩnh biệt người cán bộ trung kiên, liêm chính Nguyễn Đình Hương

Dẫu biết rằng, ông đã mang trọng bệnh suốt hơn 10 năm qua, và lần cuối cùng được vào thăm ông dịp trước Tết Canh Tý, ông đã rất yếu, gần như chỉ còn da bọc xương. Tôi cũng mơ hồ nghĩ đến một ngày rồi sẽ phải… xa ông. Ấy vậy mà khi nghe tin báo: Vào lúc 16h10, ngày 3/5/2020 (tức 11 tháng 4 năm Canh Tý) trái tim nhà cách mạng lão thành Nguyễn Đình Hương đã ngừng đập tôi vẫn hết sức bàng hoàng và đau buồn. Một cán bộ trung kiên, nhà tổ chức Đảng liêm chính, một lão thành cách mạng bình dị đã rời xa dương thế.

Ông Nguyễn Đình Hương - tấm gương sáng về lòng kiên trung và liêm chính. Ảnh: Việt Dũng

“Người con của quê hương đất nước”

Năm 2019, ông Nguyễn Đình Hương tròn 90 tuổi. Để tri ân ông, CLB Café Số chúng tôi bàn nhau rồi đi đến quyết định làm cho ông một cuốn sách. Cuốn sách là tuyển tập các bài ông viết, bài các nhà báo viết về ông, các nhà báo phỏng vấn ông đã được đăng trên các báo chính thống.

Câu chuyện làm sách tưởng chừng đơn giản. Mà đơn giản thật: Tập hợp các bài báo đã được đăng trong suốt hơn 10 năm qua, đã được công chúng tiếp nhận thì có gì đâu mà phải nâng lên đặt xuống. Một công ty làm sách cũng rất hào hứng, vì thật tình giới báo chí và công chúng rất mến mộ ông Nguyễn Đình Hương.

Với anh em nhà báo chúng tôi, dường như cứ sau một sự kiện, nhất là những sự kiện hệ trọng như chỉnh đốn Đảng hay xử lý một nhân vật nào đó liên quan tới tham nhũng, lại tìm tới ông. Bao giờ ông cũng phát biểu chính trực, nói thẳng vào vấn đề, không né tránh, không vòng vo, ngay cả những chuyện được coi là “nhạy cảm”. Cái vị thế 55 năm làm công tác tổ chức và bảo vệ chính trị nội bộ “không tì vết” của mình đủ để cho ông nói mà không phải “nhìn trước, ngó sau”. Giới báo chí quý ông là vì thế.

Để tri ân ông, làm sách cho ông cũng là vì thế. Nhưng rồi, một tháng, hai tháng trôi qua, đã cận kề sinh nhật ông, ông đã mấy lần đi viện, người gầy đi, yếu đi trông thấy, sách vẫn… không ra được. Công ty làm sách phân trần rằng, đã gửi đi nhiều nhà xuất bản, nhưng nơi thì bảo “đăng báo là một chuyện, còn làm sách lại là chuyện khác”; nơi thì ra yêu cầu bỏ đi bài này, bài kia; bài này thì cắt đi đoạn đầu, bài kia cắt đi đoạn cuối…

Khi xem lại những bài mà người ta đòi cắt đi đa phần là các bài Cụ Hương nói về chống tham nhũng, chỉ đích danh “anh” này, “anh” kia, “nhóm” này, “nhóm” kia. Thì ra, “quyền uy” của ông Nguyễn Đình Hương “ghê thật”, dù đã rời chính trường 13 năm.

Rất may là cuối cùng thì cuốn sách “Nguyễn Đình Hương - Người con của non sông đất nước” cũng hoàn thành.

Người có công lớn để cuốn sách ra đời là ThS Kim Quang Minh, Tổng giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Tài nguyên Môi trường và Bản đồ. Cũng xin nói thêm. Ông Kim Quang Minh là người rất kính trọng ông Nguyễn Đình Hương. Ông Minh đã huy động gần như cả bộ máy của Nhà xuất bản để trong một thời gian ngắn cuốn sách ra đời kịp sinh nhật cụ Nguyễn Đình Hương.

Ngày 17/10/2019, tại Nhà Đấu giá Nghệ thuật Chọn, 63 Hàm Long, Hà Nội, các nhà báo, nhà văn, nghệ sĩ, những người mến mộ cụ Nguyễn Đình Hương đã đến chật cứng hội trường. Ông Hương cảm động: “Đây là một trong những sự kiện đáng nhớ nhất trong cuộc đời tôi”.

Một cán bộ trung kiên, liêm chính

Ông Hương là người bộc trực, ngay thẳng. Có lần tiếp chúng tôi, khi nói chuyện về công tác cán bộ, ông Hương kể: “Một lần, ông Mười (nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười - PV) trách tôi: “Hơn 50 năm cậu làm công tác tổ chức cán bộ mà cậu không chọn được con các ông Bộ Chính trị nào vào Bộ Chính trị”. Tôi bảo: “Thưa Bác, Bộ Chính trị, Ban chấp hành TƯ là cơ quan cao nhất của Đảng chứ không phải nơi kết nối con ông cháu cha”. Ông Mười cười. Thời tôi làm ở Ban Tổ chức Trung ương các cụ nghiêm lắm. Cho nên con ông Lê Duẩn, con ông Phạm Văn Đồng, con ông Nguyễn Văn Linh, con ông Phạm Hùng… có ai vào Bộ Chính trị, vào Trung ương đâu. Ngoại trừ ông Đặng Xuân Kỳ, con trai đồng chí Trường Chinh. Mà ông Kỳ xứng đáng là Ủy viên Trung ương”.

Hôm tổ chức sinh nhật ông và ra mắt cuốn sách “Nguyễn Đình Hương -Người con của non sông đất nước”, ông Hương còn kể rằng, Nhà thơ Tố Hữu, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Phó chủ tịch thứ nhất Hội đồng Bộ trưởng “phong” cho ông là “chiếc điếu cày”. “Ông Tố Hữu hỏi tôi: “Cậu làm gì?”, tôi bảo “Tôi làm “điếu đóm” thôi”. Ông Tố Hữu cười bảo: “Cậu “điếu đóm”, nhưng là điếu to - điếu cày. Mà điếu cày là kêu to lắm, khiếp lắm”.

Trong khi đó, theo chính ông Hương, cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt còn đặt cho ông Hương biệt danh “Kiến trúc sư” trong công tác cán bộ, còn cố Tổng bí thư Đỗ Mười thì gọi ông là “Cuốn từ điển” về công tác tổ chức.

Có thể nói, là người làm công tác tổ chức lâu năm của Đảng, đầy quyền uy, nhưng ông luôn nghiêm khắc đến mức nghiệt ngã với chính mình. Không phải ông không có cơ hội có nhà cao cửa rộng.

Những người từng làm việc và quen biết ông Hương lâu năm đều có chung một nhận xét, ông là người lòng dạ ngay thẳng và “rất khó mua chuộc”. Có lần, trong lúc “trà dư tửu hậu” ông bảo, không phải ít lần có tổ chức, cả những cá nhân gợi ý bố trí biệt thự cho ông ở Hà Nội, TP. HCM, thậm chí cả Vũng Tàu, nhưng ông đều từ chối. “Mình sống đạm bạc quen rồi. Nhu cầu ăn ở cũng chỉ chừng này là đủ” - ông khoát tay chỉ căn nhà mình đang sống.

Ông bảo thế và tôi tin như thế. Bởi tôi biết, ở cương vị ông, nếu muốn có nhà lầu, tiền bạc, ông thừa sức. Có lần ông kể, ông được Bộ Chính trị, trực tiếp là Tổng bí thư Đỗ Mười giao cho đi xác minh vụ việc một Ủy viên Bộ Chính trị bị tố cáo trong thời gian bị địch bắt, ông này đã khai báo với địch làm nhiều cơ sở cách mạng bị vỡ, nhiều chiến sĩ cách mạng bị địch bắt. Ông đã hoàn thành nhiệm vụ, mặc dù không dễ dàng gì. Kết quả là ông này bị khai trừ khỏi Đảng, cách hết các chức vụ.

“Vụ việc này chỉ một mình tớ làm, một mình tớ biết, nếu tớ muốn “ăn” thì chỉ cần bỏ đi vài trang tài liệu viết tay là có xe hơi, nhà lầu ngay” - ông Hương kể.

Hơn 20 năm quen biết ông, vẫn ngôi nhà trong khu tập thể cũ, trong một ngách hẹp của phố Đội Cấn (Hà Nội), vẫn cái phòng khách chừng 10m^2, vẫn bộ bàn ghế tềnh toàng ấy. “Ấy vậy mà các đời Trưởng ban Tổ chức Trung ương, các lãnh đạo và cựu lãnh đạo Đảng và Nhà nước, các Bộ trưởng và cựu Bộ trưởng… khi đến thăm tớ cũng đều ngồi ở chiếc ghế mà các cậu đang ngồi ấy thôi!” - ông chỉ vào chiếc ghế chúng tôi đang ngồi, cười đôn hậu.

Hôm chúng tôi đến thăm ông trước ngày Hội nghị Trung ương 7, khóa XII Đảng Cộng sản Việt Nam (từ ngày 7 đến 12/5/2018) diễn ra. Một hội nghị, mà theo ông, là hết sức quan trọng, bàn về công tác cán bộ. Ông đã trả lời phỏng vấn chúng tôi một bài dài về công cuộc chống tham nhũng và công tác cán bộ.

“Cụ Hồ đã nói rồi, muốn xây một cái nhà đẹp thì trước hết phải quét sạch rác rưởi - ông bảo - Công tác cán bộ cũng vậy. Trước hết phải sạch và không dính líu đến “lợi ích nhóm”. Đó là hai tiêu chuẩn rất quan trọng của một cán bộ, đặc biệt là cán bộ cấp chiến lược, còn các tiêu chuẩn khác thì Hội nghị Trung ương 3, khóa VIII từ tháng 6/1997 đã nói rất rõ rồi”.

Căn phòng khách nhỏ bé của ông như nóng dần lên bởi câu chuyện thời sự chống tham nhũng. Ông nói về những “thanh củi khô” đã vào “lò”như Trịnh Xuân Thanh, Đinh La Thăng, 2 cựu Chủ tịch Đà Nẵng, rồi Vũ “nhôm”, Út “trọc”… và cả những “thanh củi tươi” đang bị bén lửa.

Một nhà tổ chức đầy nhân văn

Khe khắt với chính mình, cương quyết xử lý những cán bộ tham ô, tham nhũng, nhưng ông lại có cái nhìn nhân văn, đầy tình người.

Tại lễ ra mắt cuốn sách “Nguyễn Đình Hương - Người con của non sông đất nước” nhân kỷ niệm 90 năm ngày sinh của ông, ông Lê Doãn Hợp, nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Chủ tịch danh dự Hội Truyền thông số Việt Nam có kể câu chuyện về Giải thưởng Quốc gia năm 2006 cho 4 nhà văn thuộc nhóm Nhân văn giai phẩm gồm: Trần Dần, Phùng Quán, Lê Đạt, Hoàng Cầm. Lúc này, ông Lê Doãn Hợp là Bộ trưởng Bộ Văn hóa thông tin, đồng thời là Chủ tịch Hội đồng giải thưởng nhà nước.

“Sau khi công bố giải thưởng cho 4 nhà văn nói trên, có nhiều ý kiến khác nhau, trong đó, có ý kiến của nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười, của chị Vũ Thị Thanh (vợ Nhà thơ Tố Hữu), nguyên là Phó Ban Tuyên huấn Trung ương. Vì vậy, Ban Bí thư yêu cầu tôi báo cáo”, ông Hợp kể, “Rất nhiều người nói với tôi rằng nếu trao giải cho những văn nghệ sĩ này, tôi sẽ tự đốt lý lịch của mình. Mà người nhóm lửa là bác Nguyễn Đình Hương”.

“Trước những ý kiến phản đối, đề nghị họp lại, tôi quyết định xin ý kiến ông Nguyễn Đình Hương” - ông Hợp nhớ lại.

“Sau khi nghe tôi trình bày, ông Hương bảo: “Hợp làm đi, anh ủng hộ. Phải kéo văn nghệ sĩ về với Đảng, về với chúng ta. Điều này không chỉ có lợi cho dư luận trong nước mà còn cho dư luận nước ngoài. Những nhà văn, nhà thơ này bị kỷ luật cách đây 50 năm rồi. Sai thì đã xử rồi, bây giờ với hàng loạt ưu điểm mà chúng ta vẫn giữ nguyên quan điểm như vậy thì là không công minh, cũng không công bằng. Và hội đồng bỏ phiếu như thế là hoàn toàn chính xác”.

Ông Hợp còn kể sau đó, ông được ông Hương cho mượn toàn bộ hồ sơ án Nhân văn giai phẩm. “Bác Hương đã giúp tôi gỡ một thế bí. Tôi nghĩ đó là tư duy của một nhà chính trị với anh em nghệ sĩ rất thông thoáng và nhân văn”, ông Hợp nói.

Nhờ đó mà Hội đồng giải thưởng Quốc gia đã quyết định không họp lại và tiếp tục thực hiện trao giải. Khi đó, 4 nhà văn được trao giải, chỉ nhà thơ Hoàng Cầm còn sống và đến nhận giải, trên xe lăn. Gia đình nhà thơ Trần Dần đã đặt số tiền thưởng và Bằng Giải thưởng Quốc gia lên bàn thờ, thắp hương 3 tháng 10 ngày.

Nhà thơ Hữu Thỉnh - Chủ tịch Liên hiệp các hội VHNT Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam - nhớ lại: “Mỗi lần tôi đến thăm nhà thơ Tố Hữu, ông đều nhắc đến ông Nguyễn Đình Hương với một tình cảm vô cùng trân trọng, sâu sắc. Trước khi mất, nhà thơ Tố Hữu đã dặn tôi nếu cần gì về công tác tổ chức liên quan đến Hội Nhà văn Việt Nam, cứ hỏi ông Nguyễn Đình Hương.

Ông Nguyễn Đình Hương là một "cuốn từ điển sống" về công tác tổ chức của Đảng, đồng thời, là người rất quan tâm và hiểu biết về các sự kiện trong 60 năm qua của Hội Nhà văn Việt Nam. Tôi đã nhiều lần đến gặp ông và hỏi những vấn đề không dễ trả lời như về Nhân văn giai phẩm, chính sách đối với các nhà văn thuộc nhóm Nhân văn giai phẩm.

Với tình cảm, sự khoan dung cùng sự hiểu biết về văn nghệ sĩ, ông Nguyễn Đình Hương đã cho tôi rất nhiều chỉ dẫn đúng đắn. Chúng tôi đã khôi phục lại toàn bộ lương của ông Nguyễn Hữu Đang từ khi bị xử lý kỷ luật đến khi trở lại cuộc sống bình thường."

Nhà thơ Hữu Thỉnh nhấn mạnh: Ông Nguyễn Đình Hương đứng ở trung tâm công tác tổ chức của Đảng, trung tâm những chuyển động xã hội, nhất là trước những biến động lớn của đất nước. Ông không chỉ là một chứng nhân mà còn tham gia vào những sự kiện lớn của đất nước: công tác tổ chức, bộ máy, nhân sự, lựa chọn các phương án,.. Vì thế, ông thực sự là nhà cách mạng, nhà lãnh đạo ở cấp vĩ mô.

Qua rất nhiều kỳ Đại hội Đảng khi còn đương chức và về hưu, tiếng nói của ông đã góp vào tư duy và trí tuệ chung của Đảng. Từ đó, chúng ta có được một bộ máy và nhân sự tốt - nhân tố đầu tiên quyết định thắng lợi của Đảng, của đất nước.

"Chúng ta tin vào trí tuệ, tiếng nói trung thực, vô tư và khách quan của nhà tổ chức Nguyễn Đình Hương. Nhắc đến Nguyễn Đình Hương là nhắc đến một người cán bộ mẫu mực của Đảng, người con ưu tú của đất nước” - Nhà văn Hữu Thỉnh nói.

Vừa là vợ chồng, vừa là đồng chí

Nói về ông Nguyễn Đình Hương, không thể không nhắc đến người bạn đời của ông - bà Trương Thị Xin. Ông với bà đều tuổi Canh Ngọ (1930). Ông sinh đầu năm, bà cuối năm. Cũng như ông, bà tham gia cách mạng bằng việc gia nhập ngành quân giới Hà Tĩnh, rồi trở thành “lính quân giới” của ông Trần Đại Nghĩa. Bà được kết nạp vào Đảng năm 1949. Hai người cùng quê, cùng đơn vị, gặp nhau và nên vợ nên chồng. Năm 1957 bà Xin được điều về làm Trưởng trạm bông vải sợi (Bộ Nội thương). Sau đó làm Phó giám đốc Xí nghiệp may 10 (nay Tổng công ty may 10), rồi Giám đốc Xí nghiệp may Chiến thắng (nay là Công ty CP may Chiến thắng) cho đến ngày nghỉ hưu.

Hỏi bà, có bao giờ ông trao đổi về việc “đưa người này lên, hạ người kia xuống” với bà không, bà cười: “việc ai người ấy làm. Với lại đấy là công việc quan trọng của quốc gia. Tôi không bao giờ can thiệp vào công việc của ông ấy”. Hai ông bà có 4 người con gái (6 cháu, 4 chắt) đều thành đạt.

Bà kể, toàn bộ công việc nội trợ, nuôi dạy con cái một tay bà chăm lo để ông “toàn tâm, toàn ý cho công việc của Đảng”.

Ông Nguyễn Đình Hương là vậy, ngay thẳng, bộc trực, liêm khiết và trên hết, như ông nói ông “là một đảng viên cộng sản, cả đời tôi trung thành với lý tưởng mà tôi theo đuổi, tôi đấu tranh đến cùng để bảo vệ sự trong sạch của Đảng”./.

Những hình ảnh cuối cùng ông Nguyễn Đình Hương xuất hiện trước công chúng

(Tại Lễ kỷ niệm 90 năm ngày sinh của ông và ra mắt cuốn sách "Nguyễn Đình Hương - Người con của non sông đất nước")