(Baonghean) - Ngày 8/11/2016, nước Mỹ tổ chức bầu cử Tổng thống thứ 45. Đây là công việc nội bộ của nước này, tuy nhiên là siêu cường duy nhất và đã, đang tác động đặc biệt quan trọng đến tình hình phát triển của thế giới, bầu cử Tổng thống Mỹ luôn lôi cuốn sự quan tâm của cộng đồng quốc tế.
Điểm đặc biệt cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2016
Cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 so với mọi cuộc bầu cử trước đây có hai điểm đặc biệt: Lần đầu tiên trong lịch sử 240 năm, nước Mỹ có một ứng cử viên Tổng thống nữ - bà Hillary Clinton và tỷ phú bất động sản Donald Trump, một người chưa hoạt động chính trị, ra tranh cử Tổng thống Mỹ.
Trong hai điểm đặc biệt nói trên, việc tỷ phú Donald Trump ứng cử Tổng thống Mỹ tạo ra dấu ấn đặc biệt bao trùm toàn bộ cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 và làm cho cuộc bầu cử năm 2016 mang tính kỳ lạ khó giải thích. Đầu năm 2015, ít người Mỹ nghĩ rằng ông Donald Trump ra ứng cử Tổng thống. Ngày 16/6/2015, ông đọc diễn văn chính thức tuyên bố ra tranh cử Tổng thống Mỹ.
Hơn một năm nay, trong suốt quá trình tranh cử, ông Trump luôn đưa các tuyên bố công khai gây sốc cho xã hội Mỹ và làm nóng bầu không khí chính trị Mỹ như: “Chúng ta đang gặp vấn đề nghiêm trọng, chúng ta (nước Mỹ) không có chiến thắng nào cả”, “Trung Quốc đang giết chết nước Mỹ”, tôi sẽ “xây bức tường ngăn cách với Mexico tại phía Nam nước Mỹ nhằm ngăn chặn dòng người nhập cư trái phép” hay “cấm người Hồi giáo nhập cư”...
Trong quá trình vận động tranh cử, ông D.Trump nhiều lần công khai lăng mạ các ứng viên khác trong Đảng Cộng hòa, gọi ứng viên Đảng Dân chủ Hillary Clinton là “người đàn bà xấu xa”, miệt thị nhiều cộng đồng người Mỹ như những người nhập cư Mexico, phụ nữ, người Mỹ gốc Phi...
Đặc biệt, ngày 7/10/2016, một đoạn băng video clip của ông D.Trump trước đây 11 năm (vào năm 2005) xuất hiện trên mạng xã hội, trong đó ông Trump đã khoe khoang một cách thô tục về việc lạm dụng tình dục phụ nữ và tuyên bố đã được đồng ý làm điều đó vì ông là một “ngôi sao”.
Sau bê bối này, nhiều thành viên cao cấp của Đảng Cộng hòa đã tức giận đòi ông Donald Trump phải từ bỏ tư cách ứng viên của Đảng Cộng hòa. Những sự kiện trên chưa từng xảy ra trong 44 cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ suốt 240 năm qua. Donald Trump là ứng viên Tổng thống có một không hai trong lịch sử Mỹ, và ông để lại nhiều tai tiếng nhất không chỉ trong xã hội Mỹ mà còn trong dư luận quốc tế.
“Sự kiện Donald Trump” xuất hiện trong điều kiện: Người Mỹ nói chung, cử tri Mỹ nói riêng mất lòng tin đối với giới lãnh đạo xuất thân từ giới tinh hoa truyền thống mà phần lớn họ là những quan chức cao cấp của Đảng Cộng hòa, Đảng Dân chủ, của bộ máy nhà nước từ cấp bang tới cấp liên bang.
Người dân Mỹ cho rằng, giới tinh hoa truyền thống nói nhiều làm ít, thậm chí chỉ nói mà không làm, họ là một đám quan chức vô tích sự. Từ đó, người Mỹ, cử tri Mỹ cảm thấy khó chịu, ngột ngạt và họ yêu cầu cần có thay đổi mặc dù chưa biết sự thay đổi sẽ đưa Mỹ đi về đâu. Nói cách khác, vào năm bầu cử Tổng thống (2015 - 2016), xã hội Mỹ lâm vào khủng hoảng niềm tin hết sức nghiêm trọng.
Bên cạnh đó, khủng hoảng về chính trị nội bộ của Đảng Cộng hòa Mỹ với hai biểu hiện lớn: Đảng viên không tin tưởng lãnh đạo Đảng Cộng hòa ở cấp bang và cấp liên bang và nội bộ đảng viên Đảng Cộng hòa cũng chia năm xẻ bảy; Mâu thuẫn sâu sắc trong giới lãnh đạo cấp cao của Đảng Cộng hòa, tại ban lãnh đạo cao nhất của Đảng Cộng hòa cũng phân tán, chia rẽ, mâu thuẫn nhau về chủ trương, chính sách, về nhận định, đánh giá những vấn đề mà nước Mỹ phải đương đầu, về lựa chọn người của đảng ra tranh cử Tổng thống. “Sự kiện Donald Trump” xuất hiện trong hai điều kiện chính trị, xã hội nói trên.
Chọn Hillary Clinton hay Donald Trump?
Các cử tri Mỹ thường ủng hộ ứng cử viên nào có hai điểm mạnh cơ bản: Lịch sử ứng viên và gia đình họ “sạch sẽ”, có truyền thống “danh gia vọng tộc” càng tốt. Cùng với đó là chương trình hành động của ứng viên đáp ứng được lợi ích của đa số cử tri, tức là hướng vào giải quyết những vần đề bức xúc trong xã hội.
Tuy nhiên, tại cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016, có thể nói, cử tri Mỹ không vừa lòng với cả hai ứng viên Tổng thống Donald Trump và Hillary Clinton. Nhưng muốn hay không, họ vẫn phải lựa chọn một trong hai ứng viên làm Tổng thống thứ 45 của Mỹ.
Các cuộc thăm dò cuối tháng 10/2016 cho kết quả bà Hillary Clinton dẫn trước ông Donald Trump khoảng 7 điểm phần trăm. Còn khoảng 20% cử tri Mỹ chưa tỏ thái độ ủng hộ ai. Do đó, 7 điểm phần trăm là khá mong manh đối với bà Hillary Clinton.
Nếu từ nay đến trước ngày 8/11/2016 không có chuyện gì đột xuất thì bà Hillary Clinton có thể sẽ trở thành Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ. Nếu từ nay đến trước ngày 8/11/2016 xảy ra một trong hai sự kiện sau: Xảy ra vụ khủng bố lớn chấn động cả nước Mỹ, hoặc FBI đưa ra nhiều thông tin về việc bà Hillary Clinton vi phạm luật pháp Mỹ thì ông Donald Trump có khả năng trở thành Tổng thống thứ 45 của Mỹ. Tuy nhiên, xã hội Mỹ, chính trường Mỹ luôn ẩn chứa nhiều điều bất ngờ, khó đoán định…
PGS. TS, Thiếu tướng Lê Văn Cương
(Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học, Bộ Công an)