Nói được, mần được!

Rứa thì, thề với tuyên thệ thì... khác chi chắc? Về nét nghĩa chung thì... như chắc cả. Còn khác là thề có thể nói ở bất cứ nơi nào, hoàn cảnh nào mà người ta muốn thốt ra lời thề để khẳng định chắc chắn một điều gì đó. Và thề thì thường được sử dụng khi mà người ta thiếu sự tin tưởng vào nhau hay chưa đủ độ để tin nhau nên đành phải lấy lời thề ra để làm tin.

 

Còn tuyên thệ thì có tính nghi thức với sự trịnh trọng cao hơn, thiêng liêng, cao quý hơn và chỉ được nói ra ở những buổi lễ trang trọng trao, nhận tước vị hay chức vụ cao quý, quan trọng. Thề đôi khi là bị ép buộc nên bắt đắc dĩ phải thốt ra lời thề. Còn tuyên thệ là nghi thức bắt buộc nhưng với sự tự nguyện, tự giác ở mức độ giác ngộ cao.

 

Do vậy, lời thề thường hay bị phản bội và dân gian mới có câu là “Thề... cá trê chui ống” nỏ đắc bằng chi cả. Còn tuyên thệ thì hiếm khi lắm. Vì phần lớn những người được đứng ra thực hiện nghi thức tuyên thệ đều là những người có uy tín lớn trong xã hội nên việc đi ngược lại lời tuyên thệ là khá hiếm hoi. Nhưng hiếm không đồng nghĩa với là không xảy ra.

 

Bởi suy cho cùng thì thề, hay tuyên thệ cũng chỉ là lời hứa dựa trên danh dự cá nhân. Mà lời hứa là lời nói. Lời nói thì hay bị gió thổi bay đi. Người ta không giữ, không thực hiện lời hứa thì có nghĩa là tự người ta đã không coi trọng danh dự của mình. Mà một khi danh dự của bản thân người ta không còn coi trọng thì nói chi đến danh dự của người khác. Thậm chí là của quốc gia, dân tộc.

 

Bữa nay tạm xa những việc cụ thể mà nhảy sang lạm bàn, lý sự một chút về chuyện chữ nghĩa là vì đang lâng lâng vui cùng với đông đảo bàn dân thiên hạ khi được chứng kiến những người đứng đầu các cơ quan quan trọng nhất đất nước khi nhậm chức đã tuyên thệ hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân, phục vụ đất nước. Đây là việc được coi là mới có ở xứ ta.

 

Người xưa có câu “nhất ngôn cửu đỉnh”. Dịch nôm na là một lời nói nặng tựa ngàn cân. Hy vọng là những lời tuyên thệ cũng có trọng lượng như rứa để mà gắng sức làm được, làm đúng, làm theo tới cùng những gì đã hứa. Mà nói ngắn gọn như ngài Nghệ ta thì là: nói được, mần được!