Không hiểu sao, trong số hàng trăm tấm ảnh ghi lại công việc tìm kiếm, cất bốc, di chuyển hài cốt các liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đã hy sinh trong các cuộc kháng chiến ở Lào về nước, Trung tá Hoàng Anh Toản, Trợ lý chính sách, nguyên Đoàn phó Đoàn quy tập Nghệ An lại đưa cho tôi thêm tấm ảnh ấy. 
Đoàn Quy tập mộ liệt sĩ thuộc Bộ CHQS Nghệ An ra đời từ18/4/1984. Cùng trong năm đó, tháng 10, dưới cái nóng nung người, dưới những rừng khộp, rừng le vàng cháy vì nắng đốt, trên những ngọn núi ào ạt gió thổi tung bụi đỏ Nam Lào, lính quy tập kiên gan bám đất, bám rừng, lần theo những dấu hiệu báo có mộ, mà đôi khi chỉ "mờ mờ nhân ảnh". Đạp núi xuyên rừng hàng tháng trời ròng rã, cơm trong ống nứa, ngủ với vắt muỗi... Những nẻo đường đi chưa từng có bàn chân người, không hề có bóng dáng người. Thức ăn đôi khi chỉ là gạo rang, măng tre, môn thục và nước uống vắt ra từ thân chuối rừng... Có rất nhiều chuyến đi với muôn vàn khó khăn, gian khổ như thế! Sẽ là hạnh phúc dâng trào, nếu chuyến đi ấy, các anh đưa được đồng đội về cùng. Và buồn tủi, khi không tìm được mộ!
Mỗi mùa khô, cán bộ chiến sĩ Đoàn quy tập trung bình phải trèo đèo, lội suối, vượt dốc gần 2.200 km đường bộ; cùng ăn ngủ với liệt sĩ 180 ngày đêm, có lúc phải cõng trên lưng 7- 10 bộ hài cốt, lại vừa cáng thêm đồng đội của mình bị sốt rét, đi 3 ngày đường mới đến vị trí tập kết... Mùa khô năm nay, công tác quy tập còn gặp nhiều khó khăn hơn nữa. Hầu hết các phần mộ còn lại nằm ở những vùng đặc biệt khó khăn, xa dân, xa các trục đường giao thông, đường sá đi lại đèo dốc hiểm trở. Một số địa bàn thuộc căn cứ kháng chiến năm xưa còn bom mìn chưa tháo gỡ, rà phá, một số vùng phỉ hoạt động ráo riết. Khó khăn nhất là toạ độ các nghĩa trang liệt sĩ của các đơn vị bàn giao lại vẽ bằng tay, nay địa hình đã biến đổi do mưa lũ. Mặt khác, sau các trận đánh, việc mai táng liệt sĩ là do các đơn vị vận tải, dân công hoả tuyến và dân bản sở tại thực hiện, nên hiện nay, số người biết được các nghĩa trang liệt sĩ năm xưa còn rất ít, khó khăn trong việc giúp ta dẫn đường trong quá trình tìm kiếm... Khó khăn càng chất chồng, thì tinh thần "tất cả vì đồng đội đã hy sinh vì nghĩa vụ quốc tế cao cả" của lính quy tập Nghệ An lại càng không hề lung lay, suy chuyển! Cùng với sự lãnh đạo, chỉ đạo và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất của Ban Công tác đặc biệt của Chính phủ, Bộ Quốc phòng hai nước, Bộ Tư lệnh Quân khu 4 và Tỉnh uỷ, UBND tỉnh, đặc biệt là sự đùm bọc, cưu mang, giúp đỡ của LLVT và nhân dân các bộ tộc Lào tại các địa bàn Xiêng Khoảng, Bô Li Khăm Xay, Viêng Chăn và đặc khu Xây Xổm Bun cả về lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, nơi ăn nghỉ lúc Đoàn dừng chân, dẫn đường, bảo vệ trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Tình cảm giữa lính quy tập với nhân dân Lào ngày càng thêm gắn bó.
Mỗi năm Ban công tác đặc biệt của tỉnh ta tổ chức 2 đợt sang trực tiếp làm việc với Bạn để trao đổi, rút kinh nghiệm, ký kết văn bản và tiếp nhận hài cốt. Một Lễ cầu siêu theo phong tục tập quán của các bộ tộc Lào trước khi di chuyển hài cốt về nước đã nói lên tình cảm của nhân dân đất nước Triệu Voi với những người bạn láng giềng đã tham gia và góp phần to lớn vào chiến thắng trong các cuộc kháng chiến của họ. Không chỉ xem là anh hùng, mà thực sự những liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đã là con, cháu, là những công dân Lào. Còn tại quê hương mình, Lễ an táng hài cốt liệt sĩ vào Nghĩa trang Hữu nghị Việt- Lào bao giờ cũng diễn ra theo đúng nghi thức, trang nghiêm, trọng thể trước sự chào đón long trọng và đầy cảm động của Đảng bộ, nhân dân và LLVT trên địa bàn Nghệ An.
Đã tìm kiếm, cất bốc được 10.072 phần mộ liệt sĩ về với quê nhà! Con số không nhỏ nếu biết rằng toàn Quân khu có 7 đoàn quy tập (6 đoàn của 6 tỉnh và đơn vị F968) cũng chỉ mới đạt 24.000 phần mộ. Được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT trong thời kỳ đổi mới từ năm 2001... Thế nhưng, hành trình đi về phía đồng đội đã ngã xuống, Đoàn Quy tập Nghệ An cũng đã có 9 đồng chí hy sinh, hàng chục đồng chí bị thương, hàng chục người bị bệnh hiểm nghèo như ung thư phổi, ung thư gan, hỏng thận, mù mắt... Dù vậy, những đồng đội của các anh vẫn lặng thầm tìm kiếm, lặng thầm buồn, vui, để sớm đưa những di hài các liệt sĩ quân tình nguyện về an nghỉ trong lòng đất mẹ.