Nhà báo Lê Duy Quế quê Nghi Lc, Ngh An. Tt nghip xut sc khoa vô tuyến đin Trường Đại hc Bách khoa, năm 1963, anh được tuyn chn v công tác Thông tn xã Vit Nam, tr thành cán b qun lý k thut h thng đin báo.

Năm 1964, Đế quc M t m rng chiến tranh ngăn chn min Bc chi vin cách mng gii phóng min Nam. T by gi, đặc khu Vĩnh Linh, Qung Bình tr thành tuyn đầu chi vin sc người, sc ca cho chiến trường t Tr - Thiên vào Đông Nam B. Đánh giá cao tm quan trng nh hưởng tuyên truyn khu vc Nam Khu 4, Tng xã quyết định thành lp phân xã đặc bit cm cht ti Qung Bình - Vĩnh Linh. Nhà báo Nguyn Văn Thuyên được ch định ph trách phân xã. Cùng phóng viên Thế Thông, Hu Thoan, Hu Lương, Lê Duy Quế hăm h lên đường vào tuyến la.


767273_small_64855.jpgChân dung Nhà báo - Liệt sỹ Lê Duy Quế.
C phân xã cơm nm, lương khô ta đi các trng đim cu đường, bến phà, trn địa, binh trm... gp g đin hình ly tài liu viết bài trong tiếng máy bay gm rú, tiếng bom n dy đất. Dưới lòng địa đạo, nhng ngày làm báo chiến s cho la", "túi bom", Lê Duy Quế vn bình thn gi vng liên lc vi Tng xã, truyn đều đặn tin, bài c vũ quân dân Qung Bình - Vĩnh Linh, kiên cường bám tr đánh gic, bo đảm mch máu giao thông. Nhng phóng s, ghi chép chân dung cô thanh niên xung phong đại đội 759 Nguyn Th Kim Huế, dũng sĩ phá bom n chm Nguyn Th Liu, công nhân lái xe húc m đường Võ Xuân N được Lê Duy Quế mã hóa tín hiu nhanh, chính xác kp truyn ra Hà Ni. Nhiu ln bom rơi gn, mt liên lc, Lê Duy Quế lao lên mt đất nng nc khói bom, dng li ct ăng ten va b mnh bom tin đứt.

ThĐồng Hi b bom san phng. Hu c phân xã chuyn lên Vc Quành nhưng vn nm trong tm bom ta độ. Lê Duy Quế đề xut không sinh hot, làm vic chung mt hm. Mi người đào thêm mt hm, ni vi trung tâm bng đường hào ch Chi. Anh dng thêm hm bo v thiết b truyn tin cách xa nhau, mi hm có rãnh thoát nước, phòng khi gp mưa, máy móc không b m ướt. Để bo v ta độ phát sóng không b ra - đa ca M tìm kiếm, phát hin, Lê Duy Quế t lp mã vùng, phiên hiu, thay đổi gi phát theo quy ước bí mt vi Tng xã. Gii pháp bo mt hot động phát sóng trong mt trn ca Lê Duy Quế, ít lâu sau tr thành bài hc ph biến cho cơ quan Thông tn xã Gii phóng t Tr - Thiên vào tn đồng bng Sông Cu Long.


Năm 1967 - 1968, phân xã phi chp nhn thiếu thn lương thc, thc phm, ưu tiên khu phn ăn cho đơn v chiến đấu, bo đảm giao thông. Trong tình cnh đói cơm, nht mui, dè sn tng que diêm, Lê Duy Quế bao gi cũng là người đầu tiên san s, nhường nhn. Anh chăm chút đồng nghip trước khi h ra trng đim t bi đông nước đến bánh lương khô 702, ri túi cu thương. Tn dng đai thép hòm đạn, anh làm kp rút quai dép cao su cho c phân xã. My ng pháo sáng nht được, anh cm ci ct, dũa, gò thành nhng hp đèn phòng không thp cn và my chiếc ca ung nước. Anh t mn khc lên v ca nhôm dòng ch "Quyết tâm đánh thng gic M xâm lược".


Sng, chiến đấu gia ta độ la ròng rã gn bn năm, Lê Duy Quế tng nói vi đồng nghip: "Chúng mình chng khác gì mt thi thép, b bom, đạn quăng qut nung cháy biết bao ln mà vn do dai, rn ri". T cái ta độ la y, phân xã và Lê Duy Quế đã làm sáng lên chiến công mt Qung Bình đi đầu xây dng thế trn vn ti nhân dân; mt Vĩnh Linh lũy thép vi địa đạo Vĩnh Mc làm đim ta cho Cn C anh hùng và tên tui các tp th anh hùng Binh trm 1, Binh trm 12, tiu đoàn 52 vn ti ô tô, tiu đoàn 25 công binh, tiu đoàn 20 pháo cao x và 307 cá nhân xut sc đoàn 559.


Ngày hôm y, 31 tháng 7 năm 1967, Đoàn vn ti Quang Trung (mt danh B tư lnh Trường Sơn) phát động chiến dch xut quân vn chuyn mùa khô 1967-1968. Hơn 520 xe nng hàng t Qung Bình ln lượt nhp tuyến Tây Trường Sơn. Lê Duy Quế háo hc vào phiên trc phát tin."Chiến dch vn ti vì min Nam rut tht". Mc tiếng máy bay lng ln, gm rít, vách hm rung bn bt sau mi lot bom, Lê Văn Quế vn đim tĩnh gõ đều cn Ma - Níp.


Bt ng, mt qu bom rơi xung khu hm đặt máy phát sóng. Chưa tan khói bom, lc lượng cu thương đã lao ti đào bi. Nâng được khung hm lên, h phát hin thi th Lê Duy Quế đang ôm cht máy phát vô tuyến mà thường ngày anh vn bo đấy là "trái tim ca Phân xã". Đội cu thương trào nước mt khi thy bàn tay phi ca Lê Duy Quế vn còn đặt trên cn Ma - Níp. Anh như mun níu gi mch sóng trước giây lát trái tim ngng đập. Người ph quay phát đin thoát chết nh tm thân Lê Duy Quế che chn ca hm, hng toàn b sc ép qu bom.


Mt ngày tháng By, tôi tìm gp thân nhân nhà báo - lit sĩ Lê Duy Quế nhường Hà Huy Tp, Thành ph Vinh. Trong căn nhà người con trai lit sĩ, Đại tá công an H Văn Hiến, b v con trai nhà báo Lê Duy Quế ngm ngùi nhc v anh. Tng là người lính An ninh min Nam, nhiu ln chôn ct đồng đội, thm thía ni đau mt mát trong chiến tranh, my năm lin ông st sng, tn tâm cùng con r tìm kiếm, ri ct bc, đưa di hài nhà báo Lê Duy Quế v an ngh ti Nghĩa trang lit sĩ Thành ph Vinh. Gia ngàn ngt, rưng rưng khói hương, di nh, vn còn đó trái tim chưa ngng đập vì làn sóng phát đi t "ta độ chết" thi máu la đã góp phn vì mch sng yên bình hôm nay.


Văn Hiền