Cú hích tạo đà
Để hiểu được ý nghĩa của chính sách này, chúng ta cần biết, theo quy định của Luật Ngân sách 100% khoản thu từ xuất, nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt từ các địa phương đều thuộc Ngân sách Trung ương quản lý. Tại Nghệ An, mặc dù số thu từ thuế xuất, nhập khẩuhàng năm chưa lớn, nhưng theo tính toán, triển vọng thu từ xuất khẩu, nhập khẩu giai đoạn 2021-2025 từ khoảng 7.770 - 8.500 tỷ đồng. Cụ thể, năm 2021, Trung ương giao 1.250 tỷ đồng nhưng Nghệ An thực hiện ước đạt 1.450 tỷ, tăng 16%.
Theo Nghị quyết thí điểm về cơ chế đặc thù cho Nghệ An và một số tỉnh mới được Quốc hội thông qua, nếu Nghệ An nỗ lực và thu thuế vượt mức Trung ương giao thì sẽ được sử dụng 70% phần vượt thu thuế xuất, nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt.
Đại diện Cục Hải quan Nghệ An chia sẻ: Đây là ưu ái lớn mà Trung ương dành cho tỉnh nhưng cũng là thách thức không nhỏ. Nghị quyết chỉ phát huy hiệu quả nếu tỉnh nỗ lực, hoàn thành vượt mức dự toán Trung ương giao thì sẽ được chủ động sử dụng số 70% số thu vượt đó để đầu tư hạ tầng mà không chờ xin Trung ương. Từ tín hiệu 2 năm lại đây, mặc dù chịu ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 nhưng thu từ thuế xuất, nhập khẩu Nghệ An đạt xấp xỉ 1.700 - 1.800 tỷ đồng. Để tận dụng hiệu quả cơ chế đặc thù trên, tỉnh phải cố gắng để khơi thông nguồn thu…
Trên thực tế, theo các chuyên gia, mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng tiềm năng và dư địa thu từ xuất, nhập khẩu của Nghệ An khá lớn. Hiện hàng hóa của Nghệ An đã đến với 128 quốc gia và vùng lãnh thổ. Bên cạnh đó, với việc các KCN VSIP Hưng Nguyên, WHA.Zone Nghệ An 1, Hoàng Mai 1 đã được đầu tư đồng bộ, môi trường đầu tư thông thoáng, giá thuê đất có sức cạnh tranh cao nên khả năng thu hút đầu tư còn lớn. Hiện tại, đã có 95 nhà đầu tư FDI vào đầu tư làm ăn và gần 200 doanh nghiệp đã có sản phẩm xuất khẩu nên tiềm năng còn lớn.
Năm 2021, kim ngạch xuất khẩu của tỉnh ước đạt 1,95 tỷ USD, cao nhất từ trước đến nay và vượt chỉ tiêu Nghị quyết ĐH Đảng bộ tỉnh khóa XIX đề ra (mục tiêu đến năm 2025 là 1,765 tỷ USD).
Vài năm lại đây, nhờ kết cấu giao thông và hạ tầng kho bãi được đầu tư nâng cấp, thêm một số cảng biển chuyên dụng được đưa vào sử dụng, Cảng Cửa Lò thường xuyên nạo vét và đầu tư thêm các bến tàu nên năng lực bốc dỡ của Cảng Cửa Lò đã được nâng lên đáng kế. Từ xuất khẩu chủ yếu là đá trắng, gỗ dăm, thủy sản, đến nay, các mặt hàng xuất khẩu của Nghệ An đã trở nên đa dạng và có giá trị hơn… Trên địa bàn đã có những sản phẩm mang lại nguồn thu thuế xuất, nhập khẩu lớn cho tỉnh. Điển hình là mặt hàng xăng dầu của Công ty DKC, Công ty Xăng dầu Nghệ An mỗi năm trên 1.600 tỷ đồng, Tập đoàn Vissai mỗi năm từ 50-100 tỷ đồng…
Gỡ bài toán hạ tầng, tạo nguồn thu bền vững
Theo các chuyên gia, với lợi thế là tỉnh lớn, nằm ở trung tâm khu vực Bắc Trung Bộ, có cửa khẩu thông thương với nước bạn Lào và nguồn hàng đa dạng nên kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Nghệ An phải lớn hơn và tốc độ tăng trưởng, vượt thu hàng năm phải cao. Tuy nhiên, do hạ tầng hạ tầng giao thông, dịch vụ logistic và nhất là năng lực bốc dỡ cảng biển còn hạn chế nên chưa bứt phá được.
Hiện tại, tỉnh có Cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy là điểm gần nối tuyến hành lang kinh tế Đông Tây, từ Biển Đông (Việt Nam) qua Cảng Cửa Lò đi Lào, Thái Lan và Myanmar nhưng cửa khẩu này chưa được thông thương nên không có giao dịch. Cảng Cửa Lò gần Quốc lộ 1A và Khu kinh tế Đông Nam nhưng chưa có trục giao thông kết nối với các KCN lớn, chưa có kho bãi đủ lớn để thu hút hàng hóa về nhập và xuất qua cảng.
Vì vậy, câu hỏi đặt ra cho Nghệ An khi triển khai Nghị quyết đặc thù là có giải pháp tăng lượng hàng xuất, nhập khẩu. Theo các chuyên gia, không có cách nào khác là tỉnh cần xác định rõ ràng hạng mục cần ưu tiên để tháo gỡ các “điểm nghẽn” về hạ tầng giao thông, dịch vụ kho bãi, dịch vụ logistics cảng biển tương xứng để nguồn hàng xuất, nhập khẩu về cảng và các cửa khẩu nhiều hơn, bốc dỡ lưu kho được thuận lợi.
Bên cạnh đó, để tăng tính cạnh tranh và thu hút nguồn hàng, tỉnh cần cân nhắc có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp khi xuất, nhập hàng hóa qua cảng bằng giảm chi phí bến bãi, lưu kho. Một mặt đầu tư nâng cao năng lực cảng tổng hợp để bốc dỡ hàng hóa nhưng tỉnh cũng nên có chính sách khuyến khích hợp lý, linh hoạt để các tập đoàn lớn như TH, The Vissai đầu tư cảng chuyên dùng.
Hy vọng, cùng với tín hiệu tích cực về phát triển kinh tế và thu hút đầu tư vào các KCN, lượng hàng hóa, thiết bị xuất, nhập khẩu qua các cảng của tỉnh ta sẽ ngày càng nhiều hơn, qua đó, giúp Nghệ An có thêm nguồn thu vượt để lại để tái đầu tư nâng cấp hạ tầng thiết yếu./.