(Baonghean) M ngi trên chiếc võng, bên dưới dây tru xanh mướt, mái tóc bc phơ, đôi mt m đục nhìn ra con đường làng trước mt như vn đang ch mt bước chân, mt bóng hình? Bao năm ri, m Nguyn Th Tuyết, 89 tui xã Nghi Phương (Nghi Lc) đã lng l sng cùng mt nim tin, nim hy vng, c mong mi na phía con đường...

 

Mùa hè năm 1969, cũng như bao thanh niên trong c nước, con trai m cùng vi nhng người bn cùng trang la trong làng tòng quân lên đường đi chiến đấu. Lúc này, cc din cuc chiến ngày mt ác lit hơn sau Chiến dch mùa xuân 1968. Khi đã tri qua giai đon hun luyn, tt c được điu vào chi vin cho chiến trường min Nam. Ngày ra đi, con trai m chưa đầy 20 tui. Mt thi gian sau, m vui mng và hãnh din khi nhn được thư ca con trai cho biết đang chiến đấu chiến trường Qung Tr kèm theo danh hiu "Dũng s dit xe tăng" con trai gi v dâng tng m. Đêm đêm, m vn thì thm van vái, mong cu cho con và đồng đội chân cng đá mm, cho đất nước đến ngày hòa bình sum hp...


M ly ra t trong chiếc gi mt gói nh, bàn tay gy run run ln gi chiếc khăn tay màu xanh được thêu dòng ch "Tng anh lên đường nhp ngũ". M nói: "Đây là khăn ca nó tng li cho m trước khi lên đường vào Nam chiến đấu". T mn xếp chiếc khăn li, ri ln gi ra. M k tiếp: "Khi nó nhp ngũ được my tháng, tui có tìm đến nơi hun luyn Thanh Hóa để thăm con. Đêm đó, nó rúc đầu vào ngc m, đòi tui v lưng và hát ru cho nó ng. Chiếc chăn được cun li làm gi kê đầu cho hai m con ướt đẫm, không biết là nước mt con hay là ca m". Nói ri, m ct tiếng ru: "u ơ, nước non khói la trin miên/ Con đi con gi ơ ơ bình yên muôn nhà...". Li ru đứt quãng do tui tác, nhưng có l ai nghe cũng chùng lòng li. Phi chăng, nhng người chiến s quân gii phóng ra đi ngày y, đều gói ghém li hát ru ca m trong hành trang lúc bơi qua sông Thch Hãn, hay lúc trèo vượt dãy Trường Sơn?


779348_small_78852.jpg

Ly khăn chm vào khóe mt, m nh v nhng dòng thư con trai gi v t chiến trường Qung Tr: "M ơi, c đêm đêm con cùng đồng đội li bơi vượt dòng sông sang b bên kia đánh gic, đến sáng li quay v. Dòng sông này có tên là Thch Hãn, cũng xanh như dòng sông Phương Tích quê mình. Ch khác là nó rng hơn, thiêng liêng hơn vì có nhiu đồng đội con nm sâu dưới đó...".

Nhng bc thư, cùng vi tháng năm dài, không còn na. Nhưng dường như nhng dòng ch thân thương, như vn nghiêng nghiêng gương mt tr trung người lính trong ni nh ca m.

M đã già, không còn minh mn na, nhưng nhng li con viết, con k như vn vn nguyên m áp trong lòng m, như li th th ca con: "T ngày con đi b đội, con đã biết thêm được nhiu dòng sông trên đất nước mình, tt c đều trong xanh và quá đỗi thân thương, m . Nhng lúc c trung đội vượt sông vào trn, sông đã ôm p vut ve, che ch v v cho tt c chúng con. Con cm nhn được cái m áp ca các dòng sông đã bơi qua, ging như dòng sông quê mình mà con đã tm mát c tui thơ. M ơi, sông cũng ging như tình thương ca các bà m Vit Nam dành cho các con mình m nh, ngt ngào và sâu thm. Mai này, khi non sông thng nht mt nhà, nht định con s đưa m đi thăm tt c nhng dòng sông mà con đã bơi qua".


Nhng bc thư y, người lính đã viết sau khi đã hoàn thành mt trn đánh. Cũng có th là lúc đang ch đêm xung, để bước vào mt trn đánh mi. Ri nhng cánh thư c thế thưa dn, tin ác lit t chiến trường dn dp bay v hu phương làm lòng m như la đốt. Con đường chiến lược chy qua làng m ngày đêm tp np b đội hành quân vào Nam, cũng có rt nhiu đoàn xe ch các thương binh ra Bc. Mt bui sáng, có người hàng xóm chy vào báo tin cho m: "Có my chú thương binh khi đi qua cu Phương Tích, h nói vi nhau rng đây là quê nhà ca Danh. Thương quá, Danh va mi hy sinh anh dũng trong mt trn đánh ác lit vi quân địch". M đã chy theo tìm các đồng đội. Nhưng hơn chc cây s, không biết hi ai, m ngi bt xung v đường, khóc đến lúc trăng lên mi tht thu quay v. M nói, đó là vào mt ngày ca mùa hè đỏ la năm 1970.


Chiến s ngày mt ác lit hơn, tin tc ca con trai hoàn toàn bt vô âm tín, nhưng m vn tin rng ai đó đã lm ln thng Danh con trai m vi mt người khác trùng tên. Con m không th chết!


Năm 1973, người con trai th hai ca m tiếp tc lên đường đi chiến đấu, vy là nim mong ngóng bây gi trong m được nhân đôi. Ngày ngày, m vn lo vic hu phương và chăm sóc dây tru bên hiên nhà vi nim tin con m s tr v. Mi khi tri chiu bt đầu ng bóng, t bên mái hiên nhà được lp bng r lúa, m vn đứng nhìn ra con đường dn vào làng, trông đợi bóng con. Cho đến lúc sương m giăng trên đỉnh núi sau nhà lan ta, m không nhìn rõ na, mi thôi.

Ri đất nước v òa nim vui Thng nht, nhiu người trong xã ra đi ngày y ln lượt tr v. Có nhng người v vi cơ th không còn lành ln, và có c nhng t báo t thm đầy nước mt đến vi các gia đình trong làng, trong xã. Đứa con th hai ca m ra đi năm 1973, lành ln tr v. Nhưng thng Danh, đâu mà không mt dòng tin tc?


Vào mt bui sáng năm 1976, có hai người b đội đi cùng vi chính quyn xã tìm nhà m. T giy báo t ca con trai nm đó, cùng chiếc ba lô, cái áo trn th và nhng vt dng t tay người đồng chí trao cho làm m khóc ngt. Nước mt bao năm nín lng, chy vào trong, bây gi như có dp tuôn trào ra không dt. Nhng người đồng đội nói cho m biết: "Đồng chí Nguyn Thế Danh đã mt tích trong mt ln vượt sông Thch Hãn, đó là đêm ngày 24/3/1970. C t ra đi có năm người, nhưng sau hai lot bom ca máy bay gic, đồng đội ch tìm được 3 xác để đưa v".


Vy là by năm sau ngày con trai m ra đi, Đất nước đã hưởng trn nim vui thng nht được mt năm, m mi biết tin con trai s mãi mãi không v na!


Ri các con m ln lượt được dng v g chng, ch còn m sng trong mái nhà xưa cũ cùng vi người con trai sinh năm 1962, b bnh tâm thn. tui "xưa nay hiếm", vn ngày ngày phi chăm lo cơm nước, gic ng cho người con bnh tt cùng vi m, vn đêm chong đèn thc đợi tiếng con v.


Vi nhng bước chân khó nhc, khuôn mt m cúi gn sát đất bi lưng còng ch nng thi gian. M đến bên giàn tru hái nhng chiếc lá vàng gn úa. M nói: "Dây tru ni, thng Danh trng cho m trước ngày lên đường. Nó nói con trng để cho m có tru ăn và ngày Thng nht con tr v ly v, s có sΩn nhng lá tru nhà làm l dm hi khi phi mua. Ra mà, ngày thng nht lâu ri răng nó vn chưa tr v là răng cháu?!". Tôi cúi đầu lng tránh câu tr li...

Ch Dinh, con dâu m k: "Bây giđã tui cao và nghnh ngãng, nhưng chuyn v bác Danh thì bà vn nh như in. Trước đây my năm, c vào đêm mưa là m tôi thc dy đi ra đứng hiên nhà. Bà nói: "M đứng đây thc đợi thng Danh v, s nó gi lúc m ng quên không kp m ca nó s b ướt mt...". Phi d dành mãi bà mi chu tr vào giường. "K t khi xây m cho bác Danh, ngn đèn m thp để đợi con trai đã không còn sáng thâu đêm na, m đã tin con m nm trong ngôi m đó" - Ch Dinh nói thêm như vy.


Khu vườn nhà m vn xanh, dây tru không vn tươi tt, vi nước vn đầy. Nơi bu ca, người con không bình thường ca m vi n cười vô tư ngơ ngác đang ngi. Bt cht, m đi vào bàn th nơi có di nh ca lit s Nguyn Thế Danh, khó nhc nhìn lên tm hình người lính đang cười ri tr v chiếc võng ca m. Đôi mt không còn mơ màng như khi k chuyn, vi mt ging nh nhàng ta như cơn gió thong qua, m nói: "Tui biết, thng Danh hy sinh đến nay không tìm được hài ct mà...


Chm chm, nhúc nhc đi vào nhà vi tm lưng còng sát đất, m ct li ru: "À ơi, à ơi... M thương con lên cu Ái T/ V trông chng lên núi Vng Phu ơ ơ... Chiu chiu trông vào biên khu...".


Nng đã du nh, dòng sông Phương Tích phía trước nhà m vn êm đềm un lượn. Tôi ct tiếng gi thm t trái tim bng tt c s kính trng: M ơi!


Thế Sơn