(Baonghean) - Từ bao đời nay, đi lễ đầu năm đã trở thành nét đẹp văn hoá trong đời sống tâm linh của người dân Việt Nam. Đặc biệt, rằm tháng Giêng là rằm đầu tiên trong năm, dân gian cho rằng đó là ngày Đức Phật Tổ giáng lâm tại các chùa để chứng độ lòng thành của các tín đồ, cho nên rất đông người đi chùa, đi đền cúng Rằm càng làm cho không khí thêm sắc xuân.
Trong tâm thức con người Á Đông, rằm tháng Giêng có nhiều ý nghĩa đặc biệt. Đó là ngày đầu tiên trong năm người ta trông thấy trăng tròn vành vạnh, soi sáng mặt đất suốt một đêm dài. Theo Nho học thì nguyên xưa ngày này là Tết Trạng nguyên.
Ở Việt Nam, rằm tháng Giêng được coi là Lễ Thượng Nguyên (sự mở đầu cao nhất). Mọi người tin rằng: đi lễ chùa vào ngày này, những lời cầu nguyện của mình sẽ linh thiêng vì được thần linh chứng giám. Vì vậy, dịp này tất cả các chùa chiền ở xóm thôn hay phố phường đều làm lễ cúng, rộng cửa đón khách thập phương.
Ngày Rằm tháng Giêng còn được coi là ngày vía Thiên quan, là dịp may hiếm có để mọi người dâng sao giải hạn trừ tai ách. Do vậy, vào những ngày này, các đền chùa cũng thường dựng đàn tràng làm lễ dâng sao. Đàn tràng có 3 cấp. Trên là Trời, Phật, Tiên, Thánh. Cấp giữa là các vì sao thủ mạng (theo Đạo giáo, mỗi người hàng năm chịu ảnh hưởng của một sao nào đó). Cấp dưới cúng các cô hồn chúng sinh lang thang vô định. Đây là một lý do thêm để nhiều người đến lễ chùa vào ngày rằm đầu tiên của năm mới. Thế nên, các cụ xưa mới có câu :"Lễ Phật cả năm không bằng ngày rằm tháng Giêng".
Ở tỉnh Nghệ An, bắt đầu từ đêm giao thừa trở đi, ở các đền chùa đều bao trùm một không khí linh thiêng, huyền ảo: khói hương nghi ngút, đồ lễ được bày biện cầu kỳ, sang trọng; người người đến cầu tài, cầu lộc, cầu an…Có thể kể đến các đền, chùa thường tấp nập du khách thập phương về hành lễ như: chùa Cần Linh, chùa Cầu Đước, đền Rào, đền Cờn, đền Hồng Sơn, đền Hoàng Mười…
Trong dân gian, ngày Rằm tháng Giêng trước hết được hiểu là một ngày rằm lớn. Tuỳ theo tín ngưỡng, có nhà lễ bái chư Phật; có nhà cúng Thổ công, thần Tài…Có dòng họ làm lễ gặp mặt tại nhà trưởng họ hoặc nhà thờ họ. Nhưng hầu hết các gia đình đều làm lễ cúng gia tiên, bày tỏ lòng hiếu kính với ông bà, cha mẹ, cầu bề trên phù hộ cho con cháu bình yên, phúc lộc trùng phùng trong năm mới.
Ở đất nước mà đạo Phật chiếm giữ vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh con người như Việt Nam, những ngôi chùa và những dòng người tấp nập vào chùa hành lễ, nhất là vào những ngày mồng một và ngày rằm chính là minh chứng tiêu biểu nhất cho văn hoá tâm linh độc đáo này. Trong đó, đi lễ vào ngày rằm đầu tiên trong năm - Rằm tháng Giêng được nhiều người tâm niệm: những lời khẩn thỉnh sẽ được chứng giám và tâm hồn sẽ tìm được những giây phút thư thái, thảnh thơi…
Bài, ảnh: Phan Tú