Piếng Phả Mựt theo tiếng Thái là vùng đất tối. Có nhiều cách giải thích khác nhau: "Đất nhiều cây cối âm u rậm rạp, nên tối", "Từ huyện lỵ đi bộ, đến đó là trời tối". Cả hai cách giải thích đều có một điểm chung là ở Piếng Phả Mựt có nhiều cọp, thường ăn thịt người, mỗi khi qua lại khách bộ hành phải kết thành đoàn và phải hết sức cảnh giác, không được đi vào ban đêm v.v... Đó là cách giải thích của người xưa.
Cách đây vài năm, có dịp vào Thông Thụ, khi qua đây chúng tôi còn thấy rừng lùng, mét bạt ngàn chạy dọc hai bên đường. Nhiều đoạn mét chìa ra muốn lấn cả đường khiến "con" U oát già của Huyện uỷ Quế Phong phải len lỏi tìm cách mà tiến. Nhìn rừng bạt ngàn ấy tôi lại thiên về cách giải thích thứ nhất. Ngày trước đi ô tô từ huyện vào Piếng Phả Mựt phải mất hơn hai tiếng, nay ngồi xe máy của một cán bộ phòng "hạ tầng" chỉ mất hơn nửa tiếng đồng hồ.
Giờ Piếng Phả Mựt đã trở thành khu tái định cư của dân bản Tục - bản Pang (xã Đồng Văn) để nhường đất cho công trình thuỷ lợi Cửa Đạt. Cảnh rừng núi âm u đã thay bằng bức tranh tươi sáng. Bản làng có đường xá, trường, trạm được xây dựng một cách quy củ. Lúc chúng tôi đến, điện lưới vừa kéo về được ba ngày. Nhiều người đổ xô đi mua ti vi.
Ông Lương Hải Quân, Bí thư bản Tục chiêu đãi chúng tôi một "bữa ti vi". Chiếc máy thu hình 21 in mới, cùng đầu thu kỹ thuật số với đủ 18 kênh. Muốn xem phim ta, phim Tàu, phim Mỹ đều có cả. Bên chén rượu, nhắm trứng vịt luộc- một sản phẩm cây nhà lá vườn do dự án đưa lại, ông Quân kể: Ngày 3/2 năm ngoái bản ông rời nơi cũ dời về đây. Qua bao khó khăn, nay cuộc sống bà con đã dần dần ổn định. Mỗi nhà tranh thủ khai hoang trồng sắn, trồng rau màu, cấy lúa nay đã cho thu hoạch. Nhà ông khai hoang được một vạt rẫy gieo 3 kg thóc giống thu hoạch được 4 tạ. Thế là năm mới khỏi lo không có cơm mới cúng ông bà. Để giúp bà con ổn định cuộc sống, dự án đã cấp cho mỗi hộ 300 con vịt, 2 con lợn giống, từ 1-3 con bò tuỳ theo số khẩu, hoàn cảnh giàu nghèo.Trứng vịt đang ăn là trứng do vịt của dự án cấp đó. Ngoài ra, dự án còn cấp tiền cho dân làm chuồng, giống cỏ Voi để dân trồng đảm bảo thức ăn và nơi ở cho bò v.v...
Bà con đã dần dần làm quen với nơi ở mới. Nhiều hộ có lao động, chăm làm đã có thu hoạch khá. Nhà ông Lương Văn Minh ở bản Pang mùa này thu hoạch được 3 tạ lúa, nuôi 4 con trâu 2 con bò, 4 con lợn. Nhà ông Thịnh cũng thu 3 tạ lạc, 3 tạ lúa. Ông Lô Văn Nguyệt bản Tục đã bán được 10 tấn sắn v.v...
Có thể nói Piếng Phả Mựt là khu tái định cư có cuộc sống ổn định nhanh. Mới gần một năm mà bà con đã thích nghi với nơi ở mới. Gần 100 hộ đã có cuộc sống ổn định. Trẻ em đã được cắp sách tới trường, người già đau yếu đã có trạm y tế chữa bệnh, khỏi phải lo mời thầy mo về cúng v.v... bà con đã có bát ăn bát để. Ngoài việc chi tiêu hàng ngày nhiều hộ đã có sổ tiết kiệm.
Tuy nhiên vẫn còn nhiều việc phải làm. Chẳng hạn, đất vừa khai hoang nên không giữ được nước, cây lúa gieo xuống chậm phát triển, bà con làm chưa quen nên cứ lúng túng, mà chỉ còn 2 tháng nữa số lương thực được cấp sẽ hết, đời sống khó khăn. Mặt khác, vẫn còn thiếu nước sinh hoạt... Ông Kim Ngọc Chiến- Phó chủ tịch xã Đồng Văn phản ánh với chúng tôi như vậy.