Quyết định hoãn tăng thuế
Theo tờ Business Insider, Chính quyền Mỹ ngày 14/8 thông báo sẽ miễn áp dụng mức thuế mới với một số loại hàng hóa Trung Quốc theo kế hoạch. Lẽ ra mức thuế mới sẽ có hiệu lực từ ngày 1/9 nhưng sẽ được lùi tới cuối năm nay.
Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ nói trong một thông báo: “Một số sản phẩm sẽ được đưa ra khỏi danh sách áp thuế mới dựa trên yếu tố sức khỏe, an toàn, an ninh quốc gia và các yếu tố khác. Các mặt hàng này sẽ không bị áp mức thuế 10%”. Điện thoại di động, máy tính xách tay, trò chơi điện tử, đồ chơi, màn hình máy tính, một số loại giày dép, quần áo… là những mặt hàng sẽ được lùi áp thuế tới 15/12.
Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ cho biết thêm động thái trên diễn ra sau quá trình điều trần và lấy ý kiến người dân. Hàng trăm công ty hồi tháng 6 đã phản đối cuộc chiến thương mại leo thang với Trung Quốc. Nhiều công ty cảnh báo rằng tăng thuế theo kế hoạch sẽ làm tăng chi phí cho các gia đình và làm ảnh hưởng tới việc làm của người Mỹ.
Tính toán chính trị
Quyết định hoãn áp mức thuế mới của Tổng thống Trump đã khiến cho chứng khoán Mỹ tăng điểm ngày 14/8. Tuy nhiên, theo tờ Washington Post, quyết định này có thể còn nhằm một mục đích quan trọng hơn là sàn chứng khoán: hy vọng tái đắc cử tổng thống của ông Trump. Do đó, có nhiều khả năng chiến tranh thương mại với Trung Quốc sẽ tiếp tục kéo dài, ít nhất là tới sau bầu cử.
Hy vọng tái đắc cử càng lớn hơn khi nền kinh tế Mỹ đang hoạt động tốt. Tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Trump không cao trong suốt thời gian qua nhưng khảo sát thường cho thấy cử tri đánh giá cao ông về cách quản lý kinh tế.
Nếu kinh tế rơi vào suy thoái như một số nhà kinh tế học lo ngại sẽ xảy ra do chiến tranh thương mại, thì cơ hội tái đắc cử của Tổng thống Trump sẽ giảm đáng kể.
Những tính toán này không ngăn ông Trump leo thang xung đột với Trung Quốc từ trước tới nay. Vậy tại sao ông lại đổi ý vào thời điểm này?
Quyết định của nhà lãnh đạo Mỹ có thể chỉ liên quan tới mùa lễ Giáng sinh. Dịp này, vấn đề quà tặng rất quan trọng. Hiệp hội Bán lẻ Quốc gia ước tính rằng 30% công việc kinh doanh hàng năm của nhiều nhà bán lẻ sẽ tập trung vào giai đoạn này. Doanh thu kỳ nghỉ lễ chiếm khoảng 19% doanh thu bán lẻ hàng năm.
Quyết định tăng thuế ban đầu của Tổng thống Trump có thể sẽ khiến giá cả hàng hóa tăng đúng vào dịp Giáng sinh. Các mặt hàng trong danh sách như máy tính, điện thoại di động, trò chơi điện tử và đồ chơi đều là những mặt hàng nhiều người mua làm quà tặng. Nếu Tổng thống Trump nhất quyết áp thuế 10% với những mặt hàng này, ông sẽ có nguy cơ bị coi là “người xấu đánh cắp" lễ Giáng sinh bằng thuế quan.
Khi trì hoãn tăng thuế tới ngày 15/12, Tổng thống Trump đảm bảo rằng sẽ vẫn có hàng Trung Quốc rẻ cho mùa nghỉ lễ. Các cửa hàng thường mua hàng tích trữ từ nhiều tháng trước đó. Hoãn tăng thuế đảm bảo người tiêu dùng không phải đắn đo với hàng hóa giá cao vào dịp mua sắm nhiều nhất năm.
Bản thân ông Trump cũng thừa nhận điều này: “Chúng tôi làm điều này vì lễ Giáng sinh, để đề phòng trường hợp một số mức thuế sẽ có ảnh hưởng với người tiêu dùng Mỹ”.
Theo Washington Post, tuyên bố không điển hình trên có thể là kết quả vận động, khuyên nhủ mà các cố vấn của ông Trump đưa ra trong bối cảnh bầu cử tổng thống 2020 đang tới gần. Hẳn không ai muốn khởi động tái tranh cử với hình ảnh giận dữ của người mua sắm.
Hoãn tăng thuế tới tận tháng 12 giúp cho tăng trưởng kinh tế Mỹ sẽ vẫn tích cực trong giai đoạn quan trọng đó. Ngay cả một tác động tích cực nhỏ nhờ hoãn thuế cũng có thể tạo ra sự khác biệt với một ứng cử viên. Sự khác biệt ở đây có thể là thắng hoặc thua.
Theo mô hình dự báo phiếu đại cử tri của nhà khoa học chính trị Mỹ Alan Abramowitz, Tổng thống Trump sẽ thắng cử ngay cả khi ông tiếp tục có tỷ lệ ủng hộ thấp,
Theo đó, nếu tăng trưởng GDP quý 2 là 2%, ông Trump sẽ giành được 283 phiếu đại cử tri cho dù tỷ lệ ủng hộ có là -10%. Nhưng nếu tăng trưởng chỉ 1%, phiếu đại cử tri mà Tổng thống Trump nhận được sẽ giảm xuống 263, thấp hơn 7 phiếu cần thiết để thắng cử.
Mức thuế mới sẽ vẫn có thể ảnh hưởng tới tăng trưởng GDP quý 2, nhưng trì hoãn 4 tháng có thể giảm tác động đủ để đạt mục đích chính trị.
Trong khi đó, Trung Quốc không có dấu hiệu nhượng bộ yêu cầu của Mỹ và có thể sẽ chịu được mức tăng trưởng thấp cho qua kỳ bầu cử Mỹ. Do đó, xung đột thương mại kéo dài bao lâu còn tùy thuộc vào khả năng tái đắc cử của Tổng thống Trump.
Nếu tái đắc cử, ông Trump sẽ có thêm 4 năm để tự do tiếp tục gây sức ép với Trung Quốc. Mỹ có thể suy thoái cuối năm 2020 hoặc đầu năm 2021, nhưng lịch sử cho thấy đảng cầm quyền có thể phục hồi về mặt chính trị sau suy thoái kinh tế vào đầu nhiệm kỳ tổng thống.
Các phân tích về động thái hoãn tăng thuế cho tới nay gần như chỉ tập trung vào ảnh hưởng kinh tế ngắn hạn. Tuy nhiên, ảnh hưởng chính trị có thể quan trọng hơn nhiều. Món quà Giáng sinh sớm mà Tổng thống Trump tặng cho mình có thể giúp ông có quà to hơn vào năm 2020: 4 năm nữa trong Nhà Trắng.