Nâng cao vai trò, vị thế của hội đồng nhân dân
Tại hội nghị, các ý kiến trao đổi đều khẳng định, giám sát chuyên đề, chất vấn tại kỳ họp HĐND và giải trình của Thường trực HĐND là các hoạt động giám sát quan trọng của HĐND, Thường trực HĐND các cấp. Riêng giám sát chuyên đề của HĐND và giải trình của Thường trực HĐND là các hình thức giám sát mới được ban hành theo Luật hoạt động giám sát năm 2015.
Bởi vậy, hoạt động này từ đầu nhiệm kỳ đến nay được HĐND tỉnh và các địa phương trăn trở nâng cao chất lượng, hiệu quả; từ việc lựa chọn nội dung trọng tâm, bức xúc hoặc có tầm ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đổi mới phương thức, cách thức tổ chức, điều hành; đề xuất, kiến nghị những vấn đề thực tiễn một cách chính xác và đôn đốc “hậu” giám sát, chất vấn, giải trình.
Theo đó, nhiều vấn đề được HĐND tỉnh và các địa phương vào cuộc, tạo chuyển biến sau giám sát, chất vấn, giải trình, như công tác quản lý đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; công tác bảo vệ môi trường; thực hiện chế độ, chính sách đối với người có công; giải quyết các chính sách “hậu” các dự án thủy điện; hạ tầng và chất lượng điện sinh hoạt; giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân và các kiến nghị, phản ánh của cử tri, nhân dân… Thông qua các hoạt động nêu trên, vai trò, vị thế của HĐND được củng cố, nâng cao trong đời sống chính trị xã hội.
Bên cạnh những chuyển biến, nhiều ý kiến cũng chia sẻ những khó khăn, hạn chế trong quá trình hoạt động. Ông Trần Hữu Đàn - Phó Chủ tịch HĐND huyện Quế Phong cho rằng, đại biểu HĐND được bầu theo cơ cấu nên chất lượng một số đại biểu hạn chế. Mặt khác, việc cơ cấu một số đại biểu HĐND chuyên trách ở các Ban HĐND chưa chất lượng; trong khi đối tượng giám sát thuộc các phòng, cơ quan chuyên môn UBND đều có chuyên môn chuyên sâu, chuyên gia, ảnh hưởng đến các hoạt động của HĐND.
Vấn đề giám sát chuyên đề của HĐND, mặc dù Luật quy định mời chuyên gia tham gia, tuy nhiên các chuyên gia thuộc các lĩnh vực mà HĐND lựa chọn giám sát đều là đối tượng giám sát, cho nên địa phương chưa khai thác được đội ngũ này.
Cũng đề cập đến yếu tố con người, Phó Chủ tịch HĐND huyện Nghĩa Đàn Lại Thị Bích Liên cho rằng, bên cạnh trình độ, năng lực hạn chế thì một số đại biểu HĐND, kể cả thành viên đoàn giám sát thiếu bản lĩnh, thiếu trách nhiệm, nên dù biết và nắm chắc các vấn đề nhưng không lên tiếng hoặc không dám lên tiếng.
Trên cơ sở trao đổi thực tiễn hoạt động giám sát chuyên đề, chất vấn của HĐND và giải trình của Thường trực HĐND các huyện, thị xã, tại hội nghị, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Hoàng Viết Đường trao đổi nhiều nội dung nhằm nâng cao chất lượng các hoạt động của HĐND trong thời gian tới.
Thường trực HĐND cấp huyện cần bám sát các quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND để triển khai các hoạt động, nhất là hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND và giải trình của Thường trực HĐND mới được luật quy định; tránh tình trạng dễ thì làm, khó thì bỏ.
Việc tổ chức các hoạt động cần chú trọng lựa chọn nội dung mang hơi thở cuộc sống, để đảm bảo sau đó ý thức trách nhiệm, ý thức chấp hành pháp luật và các quy định của các cơ quan, tổ chức, cá nhân tốt hơn, góp phần giải quyết các vấn đề thực tiễn đặt ra.
Để đảm bảo hiệu quả các hoạt động, Thường trực HĐND các huyện cần quan tâm giám sát và đôn đốc thực hiện các kiến nghị, đề xuất sau giám sát và kết luận sau chất vấn, giải trình; đồng thời cần thiết thì tổ chức giám sát chuyên đề.
Phó Chủ tịch HĐND tỉnh cũng ghi nhận các kiến nghị của Thường trực HĐND các huyện liên quan đến tăng cơ cấu đại biểu HĐND chuyên trách, giảm đại biểu HĐND kiêm nghiệm đang hoạt động trong các cơ quan hành chính Nhà nước; các kiến nghị, đề xuất Thường trực HĐND tỉnh vào cuộc giải quyết thuộc các vấn đề bức xúc, nổi cộm ở các địa phương vượt thẩm quyền cấp huyện.