Câu nói “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” của Chủ tịch Fidel Castro sẽ mãi là biểu tượng cao đẹp của tình đoàn kết anh em gắn bó, thủy chung giữa hai dân tộc và nhân dân hai nước.
Những chuyến thăm lịch sử
Chủ tịch Fidel Castro đã trở thành vị nguyên thủ nước ngoài đầu tiên và duy nhất thăm vùng giải phóng miền Nam Việt Nam. Trong chuyến thăm lịch sử đầu tiên tới Việt Nam tháng 9/1973, Fidel đã 5 lần phát biểu rất dài, trực tiếp bày tỏ tình cảm yêu mến, sự ủng hộ hoàn toàn, triệt để, mạnh mẽ nhất đối với sự nghiệp chính nghĩa của nhân dân Việt Nam. Đứng trên đồi 241, Cam Lộ, Quảng Trị, Fidel đã phất cao lá cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam: “Các đồng chí hãy đem lá cờ bách chiến, bách thắng này cắm giữa Sài Gòn!”. Chưa đầy 2 năm sau, điều đó đã thành sự thật.
Dịp đó, Fidel đã tặng Việt Nam 5 công trình lớn trị giá 80 triệu USD: khách sạn chất lượng quốc tế Thắng Lợi 150 phòng ở Hồ Tây (Hà Nội) “để đón tiếp khách tới thăm”; Bệnh viện đa khoa hiện đại Đồng Hới 500 giường ở Quảng Bình “để chữa chạy cho các chiến sĩ miền Nam và đồng bào vùng chiến tranh ác liệt nhất”; Trại bò đực giống Moncada ở Ba Vì, trại bò sữa giống Mộc Châu và trại gà giống ở Tam Đảo với những con giống tốt nhất và trang thiết bị hiện đại nhất để phát triển chăn nuôi bò, gà phục vụ đời sống nhân dân; Con đường Xuân Mai phục vụ đi lại, khi cần sẽ biến thành đường băng cho máy bay chiến đấu, cùng một khoản ngoại tệ để Việt Nam mua thiết bị hiện đại mở rộng đường Hồ Chí Minh, chuẩn bị tổng tấn công mùa Xuân 1975.
Trở lại thăm Việt Nam ngày 10/12/1995, Fidel xúc động bày tỏ “Giấc mơ của Hồ Chí Minh khi Người nói "Không có gì quý hơn Độc lập, Tự do" và "Đến ngày thắng lợi ta sẽ xây dựng đất nước một trăm lần to đẹp hơn" đã được thực hiện… Bằng cả trái tim mình, tôi muốn ôm hôn tất cả các anh hùng có mặt hôm nay, và cả những anh hùng đã được nhắc đến ở đây”.
Trong chuyến thăm Việt Nam cuối cùng (22/2/2003), sau khi nhắc lại những ấn tượng sâu sắc trong hai chuyến thăm trước, Fidel đã bày tỏ: “Thật thán phục những gì các đồng chí đạt được sau quãng thời gian tương đối ngắn, từ đất nước bị chiến tranh tàn phá. Có lẽ vẫn còn nhiều khó khăn, khó khăn luôn có, nhưng chẳng khó khăn nào thắng nổi ý chí quyết tâm, tính nhẫn nại, tinh thần lao động quên mình của dân tộc tuyệt vời này…”
Đến tháng 7/2012, Bí thư Thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng nước Cộng hòa Cuba Raul Castro Ruz có chuyến thăm hữu nghị chính thức Việt Nam theo lời mời của lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta. Các cuộc hội đàm, hội kiến trong thời gian chuyến thăm đã diễn ra trên tinh thần tin cậy anh em. Hai bên đã trao đổi sâu rộng về quan hệ mọi mặt giữa hai Đảng, hai nước và những biện pháp cụ thể nhằm đưa quan hệ hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Cuba ngày càng phát triển đi vào chiều sâu; thúc đẩy các giải pháp hợp tác kinh tế, thương mại phù hợp với điều kiện mới và lợi ích của mỗi nước.
Tình cảm đặc biệt với Bác Hồ
Tình yêu của Fidel với Việt Nam không chỉ thể hiện qua gần 100 bài phát biểu mà còn được thể hiện qua những gì ông đã bày tỏ trong các cuộc tiếp xúc với lãnh đạo và nhân dân ta.
Trước hết phải nhắc tới tình cảm đặc biệt của Fidel đối với Bác Hồ. Mặc dù hai vị lãnh tụ đã không có dịp gặp nhau, nhưng có một sự đồng nhất về lý tưởng, tư duy, bản lĩnh, ý chí, quyết tâm, nhân cách, tình cảm... giữa hai vĩ nhân. Không biết bao lần Fidel đã bày tỏ trước công chúng tình yêu, sự kính trọng và ngưỡng mộ đặc biệt đối với Bác Hồ. Fidel từng cử phái viên mang sang Việt Nam biếu Bác những món quà đặc biệt như giống ếch Cuba khổng lồ, máy làm kem tối tân cùng nguyên liệu Cuba mới nhập.
Ông Nguyễn Đình Bin - nguyên Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao từng chia sẻ không thể nào quên những giây phút tiếp đón Fidel đến viếng Bác tại Đại sứ quán Việt Nam ở Cuba ngay sau khi tin Bác qua đời, chứng kiến gương mặt ông thật đau buồn và xúc động. Ông ngồi lại rất lâu để hỏi chuyện về Bác, bày tỏ vô cùng nuối tiếc vì chưa được gặp Bác. Fidel đã cử hai người bạn chiến đấu thân thiết trong số năm nhà lãnh đạo cao nhất Cuba là các Tư lệnh Cách mạng Juan Almeida và Ramiro Valdes sang viếng Bác ở Hà Nội.
Trong chuyến thăm Việt Nam đầu tiên một lần nữa ông lại hết lời ca ngợi đạo đức, thiên tài và công lao to lớn của Bác Hồ đối với Việt Nam cũng như đối với sự nghiệp cách mạng, giải phóng dân tộc trên thế giới. Rồi giọng ông chùng xuống: “Chúng tôi chỉ có một nỗi đau lòng là đã không đến được Việt Nam trước ngày 3/9/1969, không có may mắn lớn được gặp trực tiếp Chủ tịch Hồ Chí Minh mà chúng tôi vô cùng khâm phục. Nhưng chúng tôi được đền bù là đã được gặp và tiếp xúc và gần gũi nhân dân Việt Nam và được thấy phản chiếu trong nhân dân Việt Nam sự nghiệp của Người, những lời giáo huấn của Người, sự giáo dục, công lao và tấm gương của Người, chủ nghĩa anh hùng và đức tính khiêm tốn của Người”.
Hình mẫu hiếm có của tình đoàn kết
Cuba luôn là nước đi tiên phong và nổi bật nhất trong phong trào thế giới ủng hộ Việt Nam chống ngoại xâm. Không có quốc gia nào thể hiện tình đoàn kết chiến đấu, sự ủng hộ hết lòng sự nghiệp chính nghĩa của Việt Nam bằng những hành động cụ thể, phong phú về mọi phương diện, nhiệt tình, triệt để, thiết thực, liên tục, ngày càng mạnh mẽ từ trung ương đến cơ sở trên khắp cả nước như Cuba.
Cuba là nước đầu tiên trên thế giới thành lập Ủy ban đoàn kết với Việt Nam với hệ thống tổ chức từ trung ương tới cơ sở, là nước đầu tiên công nhận Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, cho phép Mặt trận thành lập Cơ quan đại diện ở La Habana với quy chế ngoại giao, cung cấp mọi phương tiện, kinh phí hoạt động. Cuba cũng là nước đầu tiên cử Đại sứ tới trình Quốc thư và là nước đầu tiên cử nhà báo tới thăm vùng giải phóng miền Nam.
Cuba đã dành cho Việt Nam sự giúp đỡ hào hiệp, vô tư trong khi còn nghèo, thiếu thốn, phải thực hiện chế độ tem phiếu và nhận viện trợ nước ngoài. Không thể thống kê các hoạt động đa dạng đoàn kết với Việt Nam đã được tố chức ở Cuba từ trung ương đến địa phương. Cũng không biết bao nhiêu đường phố, trường học, nhà máy, công viên… ở Cuba mang tên Việt Nam.
Có thể nói không có nước nào lại thể hiện tình đoàn kết chiến đấu, sự ủng hộ hết lòng sự nghiệp chính nghĩa của Việt Nam bằng những hành động cụ thể, phong phú, nhiệt tình, triệt để, thiết thực, mạnh mẽ, liên tục trên khắp cả nước như Cuba. Tình cảm đó có một không hai trong lịch sử, là hình mẫu cao đẹp cần được xây dựng trong quan hệ quốc tế hiện đại.