(Baonghean) - Mình cực khoái món cá mát, loại cá vừa ngon lại rẻ hơn khá nhiều so với chạch sú, lăng, ngạnh... (những loại cá đặc sản miền núi), đồng thời lại dễ chế biến, kho cũng ngon mà rán lại càng ngon. Ở các quán cơm trên miền núi, cá mát thường hay kho khô với nghệ tươi, hoặc rán vàng chấm nước mắm tỏi. Ngon tuyệt. Lần nào ngược Con Cuông hay Tương Dương, kiểu gì  cũng tìm quán cơm nào có cá mát để ăn cho bõ công đi công tác miền núi.

Chiều hôm trước, ghé chợ C8 - phường Quang Trung (TP.Vinh) kiếm ít đồ tươi. Tình cờ ngang qua hàng cá. Một bà gọi giật giọng: Chú ơi mua cá mát. Trời ạ, bà này có hẳn một thúng cá mát đều tăm tắp cỡ ngón tay cái. Như kẻ sành sỏi, mình kiểm tra thì thấy quả là con nào con nấy mắt trong vắt, vảy trắng ánh xanh, mang đỏ au, tươi roi rói. Hỏi mấy tiền một lạng, bà bảo 12.000 đồng. Bảo 10.000 đồng thôi, em lấy hẳn 1kg. Tưởng ngã giá cho vui chứ với nguyên giá 12.000 đồng mình cũng lấy.

Ai dè bà ấy bảo, bán cho chú chứ ai bắt bí bán đắt cho đàn ông. Bán xong bà còn cười tít và dặn với, hôm sau muốn ăn cá mát cứ ghé đến đây chị bán rẻ cho...

Về đến nhà liền khoe ngay cho cả nhà biết bây giờ ở thành phố cũng đã có cá mát. Có cậu em là cán bộ bên ngành khoa học về chơi cũng giữ lại ăn cơm. 1kg cá, mình làm 2 món. Một nửa rán vàng cháy cạnh, còn một nửa đem kho khế kèm với lá nghệ tươi. Vào bữa, ai cũng khen cá mát ăn được, duy chú em chẳng nói năng gì, cứ cắm cúi ăn, thi thoảng khẽ nhếnh mép cười rất lạ.

Khi mọi người đi hết, nó mới nói: Tưởng bác đi nhiều, biết nhiều, chứ ai dè "ếch" thế... Mình hỏi: Sao vậy? Nó nói: Ở quán ông Lài hay Châu Liên 2 (những quán ăn nổi tiếng huyện Con Cuông) còn khó kiếm cá mát, làm gì có thừa đưa xuống Vinh bán cho bác 100.000 đồng/kg. Thấy nó nói cũng có lý, nhưng mình gắng cãi: Rõ ràng đây là cá mát chứ làm sao lẫn được. Nó bảo nhỏ: Ban nãy em không nói là để mọi người dùng cơm cho ngon. Chứ nếu đây là cá mát thì có họa chỉ là... cá mát sông Vinh. Nói để mà rút kinh nghiệm, đấy là cá trắm giống, thứ này y chang cá mát!.

Sực nhớ lại hôm rồi có đọc bài báo: "Mai này, có còn cá mát sông Giăng". Ừ đúng thật. Ở Lục Dạ, Môn Sơn, nơi thượng nguồn sông Giăng, con cá mát còn hiếm, làm gì đến lượt đem bán rẻ ở thành Vinh...


Nhật Lân