Vượt qua đỉnh núi

 

Ấy thế mà chẳng nhằm nhò gì so với cậu học trò 11 tuổi đã vượt núi băng rừng để xuống học trường huyện. Đó là Và Bá Chia ở bản Ka Trên của xã Na Ngoi. Nhà đông anh em, bố mẹ chữ biết chữ không, gạo Chính phủ cũng chẳng ở mãi được trong nồi mùa giáp hạt. Chia sợ cái nghèo suốt đời đeo bám nên dù không có một đồng nào trong tay, nhà cũng chẳng có phương tiện gì đi thay cho đôi chân nhưng em vẫn quyết tâm đến trường theo học cái chữ. Gà chưa gáy tàn canh, em đã lên đường, băng qua rừng, lội qua suối, vượt qua núi… hết một ngày em cũng kịp có mặt tại trường cho buổi học ngày mai. Cũng giống như Chia, em Lầu Y Mò ở bản Sơn Hà xã Tà Cạ suốt 4 năm trời cuốc bộ đi học ở trường huyện. Không ngại nắng mưa, giá rét, cũng chẳng một lời than thở, cứ như thể nghèo khó, thiếu thốn ấy chẳng nhằm nhò gì trước niềm vui hàng ngày Y Mò được đến trường.

 

Em Thò Bá Lỉa ở xã Đoọc Mạy thì chẳng bao giờ được về thăm nhà hoặc được bố mẹ ra thăm như bao bạn khác. Bố mẹ Lỉa quanh năm lên rẫy, vào rừng, không có khái niệm ngày cuối tuần hay nghỉ lễ. Biết bố mẹ cực nhọc nên Lỉa chẳng đòi hỏi điều gì. Một năm, em chỉ về nhà vào dịp Tết và hè. Có những dịp trường nghỉ dài ngày, vắng tanh nhưng Lỉa vẫn ở lại. “Nếu có muốn về cũng không ai đón”. Lỉa thật thà: “Ra đây đi học, được Nhà nước nuôi, em mới biết thế nào là miếng thịt”.

 

Còn nhớ mấy lời của nhà thơ Y Phương nói với con trong bài thơ cùng tên: “Sống trên đá không chê đá gập ghềnh/ Sống trong thung không chê thung nghèo khó”. Mỗi học trò sinh ra và lớn lên trên đá núi gập ghềnh đã không ngại khó, ngại khổ để tự mình vươn lên làm chủ cuộc đời. Bằng chứng rõ ràng nhất là kết quả học tập của các em. Thò Bá Lỉa liên tục đạt giải Nhất trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp huyện và ẵm luôn giải Nhì trong kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn Lịch sử; xuống học Trường THPT DTNT tỉnh. Em phấn khởi: “Thế là em đã bước những bậc thang đầu tiên vào ngưỡng cửa đại học. Nó không dễ như trèo đèo, lội suối... nhưng em sẽ quyết tâm leo lên đỉnh núi tri thức”.

 

Gắn bó với sự nghiệp trồng người ở vùng cao dễ đến 30 năm, cô Bùi Thị Hưng, Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTNT THCS Kỳ Sơn chia sẻ: “Tôi luôn tâm sự với học trò, rằng cuộc sống ở đâu cũng có khó khăn, nếu bỏ cuộc vì khó khăn trước mắt thì cả cuộc đời ta sẽ khổ. Ít ra các em còn được đi học, được ăn no, mặc lành, có thầy cô và bạn bè bên cạnh. Dù có em còn thua thiệt bè bạn vì hoàn cảnh nhưng chính vì thế mà các em cần phải cố gắng, nỗ lực nhiều hơn. Không có gì là không thể làm được. Chỉ cần các em luôn có ý chí thoát khỏi đói nghèo, biết ước mơ và khát vọng”. Cô Hưng đã nói như thế với không biết bao nhiêu thế hệ học trò. Cô đã thổi vào những trái tim bé nhỏ nhiều ước mong đổi thay. Và sự thật đã có những đóa hoa của núi rừng tỏa sáng.

 

Đến thăm Y Mò tại phòng ở nội trú, vô tình nhìn được bảng chi tiết điểm số các môn mà Vừ Y Mò viết trong vở, phía trên là dòng chữ in đậm “Y MÒ – MUS TXOG NPAU SUAV” (em nói nghĩa tiếng Việt là “Y Mò - chạm tới ước mơ”). Em tâm sự: “Dòng chữ đó là “người thầy im lặng” hối thúc em, khích lệ em khi em sao nhãng việc học; còn bảng điểm em viết để so sánh kết quả học của mình tiến bộ hay không. Vì em đã đặt mục tiêu rõ ràng nên phải ghi lại để nhắc nhở mình. Cô giáo nói điểm số không đánh giá được tất cả nhưng em vẫn muốn những bài kiểm tra của em điểm sau phải cao hơn điểm trước”.

 

Đánh giá về chất lượng học sinh vùng cao, thầy giáo Nguyễn Cảnh Hoạt, Phó phòng Giáo dục và Đào tạo Kỳ Sơn thành thật: “Bức tranh giáo dục Kỳ Sơn phải mất một thời gian dài nữa mới hài hòa những gam màu đẹp. Tuy nhiên, đã có những điểm sáng tươi rất đáng mừng. Sự quan tâm của Nhà nước thì đã rõ, sự nỗ lực của tập thể giáo viên của ngành cũng đã rõ, nhưng điều đáng ghi nhận là sự chuyển biến trong nhận thức và nghị lực vượt khó của học sinh đối với sự học. Đó mới là điều tuyệt vời”.

 

Bài, ảnh: Tuệ Vũ