(Baonghean.vn) – Tạivùng non nước mây trời hùng vĩ, điểm tụ hội khí thiêng sông núi Lam Thành, có ngồi đền cổ thờ Nghĩa Vương Nguyễn Biểu, người đã họa bài thơ 'Cỗ đầu người' bất hủ.
Sử sách ghi rằng, Nguyễn Biểu đỗ Thái học sinh cuối thời Trần, làm quan đến chức Điện Tiền Thái sử (Ngự Sử). Khi nhà Minh xâm lược, ông đã phò vua Trần Trùng Quang Đế (1409-1413) tổ chức cuộc kháng chiến.
Năm 1413, quân Minh đánh vào Nghệ An, vua Trùng Quang Đế chạy vào Hóa Châu, sai ông đi sứ giảng hoà, gặp Trương Phụ xin cầu phong, cốt thực hiện kế hoãn binh, xây dựng binh lực. Tướng Minh là Trương Phụ tiếp sứ thần rất khinh bạc, ngạo mạn, sai quân dọn ra một mâm cỗ chỉ có một cái đầu người luộc chín, ép Nguyễn Biểu ăn, cốt để thị oai.
Nguyễn Biểu ung dung ngồi vào mâm, nói rằng: "Mấy thuở được ăn thịt người phương Bắc (người Tàu)!", nói đoạn, lấy đũa khoét đôi mắt, chấm muối ăn. Vừa ăn, vừa ngâm bài thơ “Cỗ đầu người” khiến Trương Phụ cũng phải kính phục, toan tha cho ông về.
Hàng tướng là Phan Liêu lúc ấy ton hót với Phụ rằng Nguyễn Biểu nói: "Năng sảm nhân đầu, năng sảm Phụ"(có khả năng nuốt được cỗ đầu người, tất cũng có khả năng nuốt tươi được Trương Phụ). Trương Phụ giận lắm, đưa câu ấy ra bắt ông phải đối lại. Đối được mới cho về, không đối được thì chém. Nguyễn Biểu ung dung đối lại rằng: "Hựu tồn ngô thiệt, hựu tồn Trần" (còn ba tấc lưỡi của ta, nhà Trần vẫn còn!). Trương Phụ giận lắm, đổi ý không tha nữa, lại sai cắt lưỡi của ông: “Thử xem cắt lưỡi nó đi, nhà Trần có còn được nữa hay không ???”.
Sau đó, Trương Phụ sai trói ông vào chân cầu, để cho nước thủy triều lên cao dìm chết. Tương truyền ở dưới chân cầu ông dùng móng tay vạch vào thân cầu tám chữ: "Thất nguyệt, thập nhất nhật Nguyễn Biểu tử" (Nguyễn Biểu tử tiết ngày 11 tháng 7). Sau cái chết oanh liệt của sứ thần đất Việt, Trương Phụ phải tỏ lòng khâm phục nên đã lấy hậu lễ cho đưa thi hài của ông về an táng tại quê nhà.
Nhân dân vùng đất Nghĩa Liệt xưa chứng kiến sự kiện Nguyễn Biểu đi cầu phong đã lập đền thờ ông. Vua Lê Thái Tổ đã phong ông là “Nghĩa sĩ đại vương”. Nhiều triều đại phong kiến Lê - Nguyễn tiếp tục gia phong và cho xây dựng thêm nhiều ngôi đền tại vùng Nghĩa Liệt để thờ phụng Nghĩa Vương Nguyễn Biểu. Nguyễn Biểu là tấm gương nghĩa liệt, sống mãi với non sông đất nước, với quê hương núi Hồng, sông Lam.
Nhật Lân