Sáng ngày 12/2/2008 (tức 6 tết Mậu Tý), tại khu vực hang Pựt Pang thuộc xã Châu Cường (Quỳ Hợp), đã tưng bừng diễn ra Lễ hội Mường Ham. Đây là lễ hội đầu tiên trong năm mới theo phong tục tập quán của bà con dân tộc Thái miền Tây Nghệ An.
Trước đây lễ hội Mường Ham được gọi là lễ hội Thẳm Pựn Pang-Nang Ni, tại đây có hang đẹp và phong cảnh sơn thuỷ hữu tình với nhiều sinh hoạt văn hoá dân gian các dân tộc. Lễ hội diễn ra chủ yếu trên địa bàn Mường Ham xã Châu Cường nên gọi là lễ hội Mường Ham. Năm 2007, Bộ văn hoá thông tin đã công nhận lễ hội cấp nhà nước, vào các ngày 6 và 7 tháng giêng âm lịch, huyện Quỳ Hợp lại đăng cai tổ chức cho bà con các dân tộc miền Tây Nghệ An vui hội.
Tương truyền, Mường Ham được Tạo Nọi là con trai duy nhất của Tạo Mường Tôn- từ huyện Quế Phong về lập nên, Mường Ham được hợp từ các mường Khủn Tinh và Mường Ham, nay là các xã Châu Cường, Châu Quang huyện Quỳ Hợp tỉnh Nghệ An.
Tại đây, xã Châu Cường đã khôi phục lại đền thờ ghi nhớ công đức của Tạo Nọi, đây là đền thờ nhánh của đền Chín Gian thuộc huyện Quế Phong (cách 60 cây số về phía Tây). Vì thế, không chỉ bà con người Thái ở Quỳ Hợp mà cả ở Quỳ Châu, Quế Phong cũng đến vui hội.
Phần lễ gồm Khai quang, rước Tạo, cúng lễ, dâng lễ và tạ lễ, nhằm ôn lại công đức dựng bản lập mường của các vị thần Tạo. Tuy quy mô không lớn bằng lễ Hội Hang Bua ở Quỳ Châu (Tổ chức vào trung tuần tháng giêng) lễ Hội Mường Ham có tính chất đậm nét bẳn sắc địa phương, địa bàn với phần hội là các sinh hoạt văn hoá mừng đón năm mới và mùa xuân, và sau lễ hội này là ngày khai hạ, xuống đồng tăng gia sản xuất.
Từ mồng 5 tết, diễn ra hội diễn nghệ thuật quần chúng, mồng 6 diễn ra lễ rước Tạo Nọi về Đền và lễ khai hội. Trong 2 ngày 6 và 7 có các hoạt động thi món ăn các dân tộc, thi đấu thể thao và các sinh hoạt văn hoá cộng đồng như ném còn, bắn nỏ, khắc luống, nhảy sạp và thi người đẹp lễ hội, người vui hội còn được chứng kiến cuộc thi viết chữ dân tộc Thái, một loại chữ viết đã bị mai một mà gần đây, đảng uỷ, chính quyền xã Châu Cường mới khôi phục lại, thu hút hàng trăm học viên tham gia.
Tin: Lang Quốc Khánh - ảnh: Lê Bá Liễu