(Baonghean) - Thực trạng doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) của người lao động hiện nay gây khó khăn cho việc giải quyết các chính sách liên quan đến quyền lợi của người lao động, như: nghỉ việc, ốm đau, thai sản…
Nhìn chung, các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, thiếu vốn do không thu hồi được, hoạt động kinh doanh chủ yếu bằng vốn vay lãi suất cao, một số doanh nghiệp không vay được vốn để đầu tư sản xuất, kinh doanh, hiệu quả kinh doanh thấp nên việc trích nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm tự nguyện (BHXH, BHYT, BHTN) không đúng quy định, chậm nộp dẫn đến không giải quyết được chế độ chính sách cho người lao động, việc làm và đời sống người lao động bấp bênh. Chẳng hạn tại Công ty CP Phát hành sách Nghệ An – doanh nghiệp hiện có trên 100 lao động, nhưng số không có việc làm đang ngày một nhiều thêm. Chị Hà – nhân viên Công ty cho biết, sau khi nghỉ sinh công ty có bố trí việc làm nhưng công việc tự kinh doanh, thu nhập bấp bênh nên phải xoay xở tìm công việc khác để tự lo bảo hiểm. Được biết, tại doanh nghiệp này, lao động rơi vào hoàn cảnh mất việc như chị Hà không phải là hiếm, số hiện đang có việc tại công ty thì thường xuyên nhận lương thiếu với số tiền lương chưa tới 1 triệu đồng/tháng.
Nhiều công ty ngành xây dựng nợ BHXH, quyền lợi người lao động
chưa được bảo đảm. Ảnh: S.M
Trước tình hình bất cập đó, thực hiện quyết định của UBND tỉnh, đoàn liên ngành do cơ quan BHXH chủ trì đã tiến hành kiểm tra 120 doanh nghiệp. Qua kiểm tra đã bộc lộ nhiều hạn chế, Công ty CP Tư vấn và xây dựng công trình miền Trung có 6 lao động ký hợp đồng từ năm 2011, thể hiện bảng lương, bảng chấm công nhưng đến thời điểm đoàn kiểm tra vẫn chưa trích nộp BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động. Công ty TNHH Hồng Đào (Quỳnh Lưu) qua kiểm tra danh sách trả lương từ tháng 1/2012 đến tháng 7/2012 đơn vị trả lương liên tục cho 128 lao động nhưng chỉ đưa vào trích nộp BHXH, BHYT, BHTN cho 68 lao động, còn 63 lao động đơn vị chưa trích nộp. Hầu hết các doanh nghiệp có công trình làm ngoại tỉnh đều sử dụng lao động thuê ngoài, hợp đồng lao động ký dưới 3 tháng nhưng bảng thanh toán lương và bảng chấm công thể hiện liên tục có những công trình trên 1 năm như Công ty CP thương mại Sao Vàng, qua kiểm tra báo cáo tài chính năm 2011 trên 14 tỷ đồng nhưng năm 2011, chỉ trích nộp các khoản là 343 triệu đồng...
Ông Ngô Phúc Đường – Phó Giám đốc BHXH thành phố cho biết, nhiều doanh nghiệp cố tình không trả nợ BHXH. Nhiều trường hợp chúng tôi thông báo, đôn đốc nhiều lần mà doanh nghiệp không có bất kỳ một sự phản hồi nào. Khi cán bộ BHXH đến tận nơi, các doanh nghiệp không cho vào, hoặc lấy lý do có việc bận đột xuất nên không tiếp, hay hẹn hết lần này đến lần khác… “Ngoài nguyên nhân khách quan do sản xuất kinh doanh khó khăn, hàng tồn kho thì vì lãi chậm nộp bảo hiểm 10,5%/năm, phạt lãi chậm nộp 8% thấp hơn so với mức lãi suất của hầu hết ngân hàng, khiến nhiều doanh nghiệp sẵn sàng chấp nhận phạt để chiếm dụng vốn hoặc gửi tiền ở ngân hàng lấy lãi suất. Các chế tài này chưa đủ mạnh để các doanh nghiệp thực hiện một cách “tự nguyện”- Ông Đường nói.
Trước những bất cập đó, đến nay, BHXH tỉnh đã khởi kiện 14 đơn vị sử dụng lao động nợ đọng BHXH kéo dài theo đơn khởi kiện trên 20 tỷ đồng, đã thu hồi được trên 6 tỷ đồng. Trong đó, riêng 6 tháng đầu năm, đã khởi kiện 12 đơn vị. Chẳng hạn năm 2011, do số nợ các khoản bảo hiểm quá lớn, BHXH tỉnh đã tiến hành khởi kiện Công ty CP Đầu tư và Xây dựng 24 (thuộc Tổng công ty cơ điện xây dựng nông nghiệp và thủy lợi) ra Tòa án nhân dân Thành phố Vinh. Số tiền tại thời điểm khởi kiện (31/7) là 3,2 tỷ đồng. Sau đó, BHXH đã chấp nhận hòa giải và đề nghị Tòa án nhân dân Thành phố Vinh đình chỉ vụ án, trên cơ sở Công ty CP Đầu tư và Xây dựng 24 cam kết lộ trình trả nợ. Thế nhưng, công ty này nhiều lần vi phạm, nợ BHXH không ngừng tăng lên, đến 31/8/2012, số nợ các khoản bảo hiểm của công ty là trên 5 tỷ đồng. Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người lao động và tính hiệu lực của pháp luật, ngày 17/8 mới đây BHXH tiếp tục khởi kiện lần 2. Được biết, lý do công ty không có tiền trả nợ BHXH là vì Tổng công ty chưa thanh toán cho công ty khối lượng thi công công trình Cửa Đạt khoảng 10 tỷ đồng.
Ông Ngô Ngọc Thanh – Trưởng phòng thu (BHXH tỉnh) cho biết: Để hoàn tất khởi kiện thì việc đối chiếu, xác định công nợ giữa cơ quan BHXH và đơn vị nợ BHXH gặp nhiều khó khăn, nhiều doanh nghiệp khi cơ quan BHXH đến đối chiếu công nợ thì đơn vị thiếu sự phối hợp. Việc thụ lý vụ án để đưa ra xử lý tại tòa án thời gian còn chậm, kết quả thi hành án chưa có hiệu quả. Nhiều trường hợp đã có quyết định hiệu lực của tòa án, nhưng không thu hồi được nợ, kết quả là nợ cũ chưa trả xong lại phát sinh nợ mới. Sự quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp còn ở mức thấp, khi đã có bản án của tòa án như Công ty CP ô tô Trường Sơn nhưng khi BHXH đến xác minh điều kiện thi hành án thì mới biết công ty này đã phá sản! Công ty CP Tư vấn thiết kế cầu đường Nghệ An một số lao động đến tuổi nghỉ chế độ hưu nhưng vẫn chưa được cơ quan BHXH chốt sổ, không được hưởng chế độ BHXH ốm đau, thai sản, thất nghiệp... Công ty CP Công trình giao thông và Thương mại Miền Trung trụ sở làm việc của đơn vị đi thuê, tài sản máy móc, thiết bị thi công cũng đi thuê nên khi khởi kiện, dù tòa án đã có bản án nhưng cơ quan thi hành cũng không thực hiện được.
Hiện BHXH tỉnh đang phối hợp với các cơ quan chức năng tập trung kiểm tra, thanh tra các doanh nghiệp trốn đóng, chậm đóng và nợ tiền đóng BHXH, BHYT; kiên quyết xử lý các trường hợp cố tình vi phạm chính sách BHXH, BHYT đối với người lao động. BHXH tỉnh cũng phối hợp với cơ quan công an về tăng cường kiểm tra xử lý các vi phạm về chính sách BHXH.
Đến 30/8/2012, nợ BHXH toàn tỉnh lên đến con số trên 103 tỷ đồng, trong đó, nợ BHXH bắt buộc 3 tháng trở lên là trên 69 tỷ đồng, với 735 đơn vị nợ. Một số đơn vị có số nợ lớn như Công ty CP Thương mại và Đầu tư xây dựng 424 nợ 27 tháng với số tiền nợ là 759 triệu đồng; Công ty CP Vận tải công nghiệp tàu thủy Nghệ An Vinashin nợ 7 tháng, 2,788 tỷ đồng; Công ty CP Xây dựng công trình và Thương mại 747 nợ 37 tháng, 940 triệu đồng; Công ty TNHH Hòa Hiệp nợ 7 tháng, 701 triệu đồng; Công ty CP Intimex Việt Nam tại Nghệ An nợ 6 tháng, 648 triệu đồng, hay Công ty CP Phát hành sách Nghệ An nợ 6 tháng, với số tiền nợ 577 triệu đồng...