Chỉ tính sơ bộ tại một số huyện như Diễn Châu, Nghi Lộc, Yên Thành đã có tới khoảng 3.000 ha các giống Khang Dân, Bắc Thơm, Hương biển 3, NA9... trổ vào thời điểm trung tuần tháng 7 bị lép hạt, nhiều diện tích mất trắng hoàn toàn.
Ngoài ra, 4 huyện khác là Nam Đàn, Thanh Chương, Đô Lương và Hưng Nguyên cũng nằm trong tình cảnh tương tự.
Ông Nguyễn Năng Tứ ở xã Nam Xuân, huyện Nam Đàn cho hay: Khoảng vài chục ngày nữa 4 sào ruộng cấy giống Khang dân của gia đình ông sẽ cho thu hoạch nhưng tôi đã cắt cho bò ăn bởi đầu bông lúa bị khô, không có hạt. Phải gặt sớm cho bò ăn chứ để thêm ít ngày nữa đến bò cũng không ăn nổi vì đắng.
Cả xã Nam Xuân có 324 ha lúa hè thu thì trong đó 30 ha ở xóm 4, 5, 6 đã cấy 70 ngày vẫn chưa trổ được, diện tích còn lại trổ từ 15 - 20/7 cũng mất mùa nặng. Ông Nguyễn Hữu Thuận - Trưởng ban Nông nghiệp xã Nam Xuân cho biết, có 100 ha mất trắng, 150 ha thiệt hại từ 30 - 70% trở lên. Từ 2 tuần nay, nhiều nhà đã ra đồng gặt lúa cho bò ăn.
Ông Nguyễn Văn Khánh - Phó Chủ tịch UBND xã Nghi Văn (Nghi Lộc) cho hay: Vụ hè thu năm nay, xã Nghi Văn gieo cấy 593 ha lúa, sử dụng các giống lúa Khang dân, NA9, LRS9, VTR20… Toàn xã có tới 480 - 490 ha bị mất năng suất nghiêm trọng, nhiều ruộng chín vàng rất đẹp nhưng hạt lúa đều bị lép. Dự tính khoảng 20/8, xã Nghi Văn sẽ hoàn thành thu hoạch lúa hè thu, nhưng năng suất chỉ đạt 70 - 90 kg/sào, không những thế hạt lúa lép, xấu, chỉ có thể dùng làm thức ăn cho gia súc.
“Ngay từ tháng 6, nắng nóng đã làm hơn 26 ha lúa nghẽn đòng không trổ được, coi như mất trắng. Sau đợt mưa đầu tháng 7, lúa trổ nhưng tiếp tục gặp nắng hạn khốc liệt nên trên hầu hết diện tích, bông lúa vẫn có hạt nhưng tỷ lệ lép rất cao”, ông Nguyễn Văn Khánh cho biết.
Ngay từ cuối tháng 6, huyện Nghi Lộc đã mất trắng 300 ha lúa vì hạn hán kéo dài. Không dừng lại ở đó, 1.700 ha lúa trổ tập trung từ ngày 10/7 - 22/7 cũng mất mùa nặng. Lúa nghẽn đòng, không phơi mao được, bông lúa khô cháy không có hạt.
Các trà lúa trổ từ 10/7 - 20/7 có hiện tượng tỷ lệ hạt lép khá cao, xuất hiện trên nhiều giống lúa. Nguyên nhân ban đầu là do năm nay nắng nóng khốc liệt kéo dài liên tục trong hơn 60 ngày, nhiều thời điểm nhiệt độ cao một cách cực đoan, đặc biệt trong thời gian từ tháng 6 đến tháng 7 là thời kỳ cây lúa làm đòng và trổ bông.
"Tuy nhiên, nhiều diện tích trổ sau 25/7, khi thời tiết đã thuận lợi hơn nhưng bông lúa vẫn không cúi được. Hiện chúng tôi đang tập trung rà soát, đánh giá trên tất cả các giống, các thời điểm trổ khác nhau để đưa ra nguyên nhân khách quan, chính xác dẫn đến tình trạng lúa hè thu mất mùa trên diện rộng hiện nay" - ông Nguyễn Tiến Đức cho hay.