21 năm kêu kiện
21Tại đơn kiến nghị gửi đến Báo Nghệ An dịp cuối tháng 1/2018, bà Ngô Thị Hương thông tin về nỗi truân chuyên kéo dài 21 năm của mình. Theo đó, do hoàn cảnh gia đình, vào năm 1989, mẹ của bà Hương là bà Lê Thị Thân đã phải rời tổ ấm của mình ra ở riêng. Cũng năm 1989, bà Lê Thị Thân được UBND xã Hội Sơn (Anh Sơn) xét đơn, giải quyết cấp đất ở tại xóm 10 với diện tích 306m2 (nay thuộc xóm 10, xã Hoa Sơn). Năm 1990, bà Thân đã dựng nhà trên diện tích đất mà chính quyền xã Hội Sơn đã xét cấp.
Năm 1997, ở huyện Anh Sơn triển khai cấp giấy chứng nhận QSD đất cho nhân dân. Giai đoạn này, bà Lê Thị Thân bị tai biến, phải về nhà con để điều trị. Năm 1997, bà Ngô Thị Hương mới thay mẹ đi làm các thủ tục về đất đai. Và bà vô cùng sửng sốt khi cán bộ địa chính xã thông tin, mảnh đất có nhà ở của mẹ mình đã “được” UBND huyện Anh Sơn “giao” cho gia đình ông Nguyễn Ngô Hồng, bà Ngô Thị Lữ.
Từ năm 1997 đến năm 2003, bà Hương thay mẹ hết kiến nghị, đến khiếu nại UBND xã Hội Sơn. Tháng 8/2002, qua kiểm tra, UBND xã Hội Sơn công nhận quyền sử dụng đất (diện tích 306m2) trong giấy chứng nhận QSD đất đã cấp cho ông Nguyễn Ngô Hồng, bà Ngô Thị Lữ thuộc quyền sử dụng của bà Lê Thị Thân.
Tuy nhiên đến năm 2003, gia đình bà Ngô Thị Lữ đã khiếu nại UBND xã Hội Sơn lên UBND huyện Anh Sơn. Dù UBND huyện Anh Sơn tiếp tục công nhận quyền lợi đất đai cho bà Lê Thị Thân, bác đơn khiếu nại của bà Ngô Thị Lữ (tại Quyết định 524/QĐ.UB ngày 31/7/2003) nhưng UBND xã Hội Sơn đã không giải quyết theo chỉ đạo của cấp trên, thậm chí còn giao giấy chứng nhận QSD đất cho gia đình bà Ngô Thị Lữ, để rồi tháng 9/2003, gia đình bà Lữ đã phá bỏ nhà của bà Lê Thị Thân.
Vụ việc tranh chấp đất đai từ đó đã được chuyển đến cơ quan tòa án các cấp để giải quyết, thậm chí phải lên đến Tòa án dân sự - Tòa án nhân dân tối cao. Năm 2011, Tòa án Dân sự - Tòa án nhân dân tối cao đã chỉ rõ sự bất hợp lý ở các cấp tòa sơ thẩm, phúc thẩm; kể cả việc thẩm định, xét cấp giấy chứng nhận QSD đất của chính quyền huyện Anh Sơn.
Dù vậy, vụ việc tranh chấp đất đai giữa bà Lê Thị Thân và gia đình bà Ngô Thị Lữ vẫn tiếp tục kéo dài, không được giải quyết dứt điểm. Các cơ quan có thẩm quyền đều nhận thấy lẽ phải thuộc về bà Lê Thị Thân, tuy nhiên, quyền sử dụng đất vẫn chưa được trao cho bà Lê Thị Thân; giấy chứng nhận QSD đất mà UBND huyện Anh Sơn cấp cho bà Ngô Thị Lữ đến nay vẫn chưa được thu hồi, hủy bỏ.
Đơn kiến nghị có cơ sở
Nghiên cứu hồ sơ liên quan vụ việc này cho thấy, nội dung đơn kiến nghị của bà Ngô Thị Hương là có cơ sở. Trong đó, đáng lưu ý nhất là tại Quyết định Giám đốc thẩm số 894/2011/DS-GĐT ngày 24/11/2011 của Tòa án dân sự - Tòa án nhân dân tối cao và Công văn số 6425/STNMT-QLĐĐ ngày 1/12/2017 của Sở TN&MT về việc tham vấn ý kiến xử lý vướng mắc trong giải quyết tranh chấp trên địa bàn huyện Anh Sơn.
Tại Quyết định số 894, Tòa án dân sự - Tòa án nhân dân tối cao đã tuyên hủy bản án dân sự phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An về vụ án tranh chấp đất đai và nhà ở giữa bà Lê Thị Thân và bà Ngô Thị Lữ bởi: “Tòa án sơ thẩm buộc ông Nguyễn Ngô Hồng trả lại 306m2 đất cho bà Thân là có căn cứ.
Tòa án cấp phúc thẩm chỉ căn cứ vào việc thủ tục giấy tờ của bà Thân chưa đầy đủ, chưa được hợp thức hóa để bác đơn bà Thân đòi quyền sử dụng đất là không đủ căn cứ…”; bên cạnh đó, còn chỉ rõ: “Về thủ tục cấp giấy chứng nhận QSD đất cho bà Ngô Thị Lữ là có sai sót, và không đúng theo quy định của pháp luật”.
Bên cạnh đó, kiểm tra các hồ sơ tài liệu liên quan, các nội dung Tòa án dân sự - Tòa án nhân dân tối cao đã phán quyết, qua đó, Sở TN&MT xác định việc cấp giấy chứng nhận QSD đất của UBND huyện Anh Sơn cho gia đình bà Ngô Thị Lữ bao gồm cả đất và nhà ở của bà Lê Thị Thân là không đúng quy định.
Hướng xử lý nội dung này, theo Sở TN&MT thì UBND huyện Anh Sơn cần thành lập đoàn thanh tra để kiểm tra làm rõ việc cấp giấy chứng nhận QSD đất cho bà Ngô Thị Lữ hồi năm 1998.
Được biết, vào ngày 2/7/2014, Ban Thường vụ Huyện ủy Anh Sơn còn làm rõ những vi phạm của ông Đặng Minh Châu – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Hoa Sơn, bởi ông này thiếu trách nhiệm trong việc giải quyết tranh chấp đất đai giữa bà Lê Thị Thân và gia đình bà Ngô Thị Lữ; thiếu tinh thần trách nhiệm trong công tác quản lý nhà nước về đất đai, đã thực hiện giao giấy chứng nhận QSD đất cho gia đình bà Ngô Thị Lữ khi đất đang có tranh chấp.
Cần giải quyết dứt điểm
Trao đổi với phóng viên Báo Nghệ An, các cán bộ huyện Anh Sơn tham gia xử lý vụ việc tranh chấp đất đai giữa bà Lê Thị Thân và gia đình bà Ngô Thị Lữ đã nói rằng “xét trên hồ sơ lưu giữ thì bà Lê Thị Thân đúng”. Tuy nhiên cũng theo các cán bộ này, để giải quyết dứt điểm là khó khăn phức tạp. Vì trong trường hợp xác định lẽ phải thuộc về bà Lê Thị Thân thì cũng chưa có đủ cơ sở để giao đất.
Nguyên nhân bởi trên hiện trạng thửa đất đang có tranh chấp, đã mất hết dấu tích công trình nhà ở của bà Thân; bên cạnh đó, trong hồ sơ về đất đai của bà Thân,có thể hiện về diện tích, nhưng không có bản đồ, bản vẽ mô tả thửa đất…
Đặt ra vấn đề: Từ nhiều năm qua, các cơ quan có thẩm quyền đã chỉ rõ việc UBND huyện Anh Sơn thực hiện cấp giấy chứng nhận QSD đất cho gia đình bà Ngô Thị Lữ là chưa đúng quy định của pháp luật, nhưng tại sao cho đến nay UBND huyện Anh Sơn vẫn không kiểm tra để sửa sai?
Theo ông Hoàng Xuân Cường – Phó Chủ tịch UBND huyện Anh Sơn, đây là vấn đề tồn đọng kéo dài hàng chục năm qua. Nguyên nhân một phần cũng do công tác quản lý đất đai trước đây có nhiều tồn tại. Một số cá nhân có liên quan đã qua đời, gây khó khăn trong quá trình xử lý của huyện. Chính vì vậy, huyện Anh Sơn cần phải tiếp tục tham vấn các cơ quan chức năng để xử lý vụ việc đúng với quy định của pháp luật…”.
Tuy nhiên, tại Công văn số 6425/STNMT-QLĐĐ, Sở TN&MT đã đề nghị UBND huyện Anh Sơn thành lập đoàn thanh tra để kiểm tra làm rõ việc cấp giấy chứng nhận QSD đất cho bà Ngô Thị Lữ tại thời điểm năm 1998 đã đúng với quy định hiện hành hay chưa? Trường hợp đoàn thanh tra kết luận việc cấp giấy chứng nhận QSD đất cho bà Ngô Thị Lữ là không đúng quy định của pháp luật, UBND huyện Anh Sơn xem xét thu hồi giấy chứng nhận đã cấp.
Sau khi thu hồi giấy chứng nhận QSD đất, tiến hành xử lý theo quy định tại Khoản 2, 3, 4 Điều 203 Luật Đất đai năm 2013. Khi được hỏi tại sao UBND huyện Anh Sơn không thực hiện theo tham vấn của sở chuyên ngành, ông Hoàng Xuân Cường cho biết: “Huyện Anh Sơn cũng xác định cần phải giải quyết dứt điểm vụ việc. Vì vậy tới đây sẽ mời Thanh tra tỉnh, Sở TN&MT cùng tham gia cuộc họp với các phòng, ban chức năng, Tòa án nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân huyện để tham vấn ý kiến giải quyết dứt điểm vụ việc…”.