Xây nhà, ki-ốt chờ đền bù
Từ giữa tháng 3/2019, nhiều hộ dân ở xóm 8, xóm 9, xã Nghi Phương (Nghi Lộc) bắt đầu tập kết vật liệu, tiến hành xây nhà cửa, ki-ốt trên diện tích đất của gia đình đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng. Tốc độ xây dựng nhanh “chóng mặt” đến nỗi, mới chiều hôm qua còn xây móng thì đến sáng hôm nay đã xây xong phần thô. Những căn nhà, ki-ốt mới được xây dựng này đều nằm sát Quốc lộ 48E, diện tích rộng khoảng 30-50m2.
Theo một người dân sống gần đó cho biết, những công trình này được các tốp thợ xây rất nhanh, vội vã. Không chỉ xây ban ngày, nhiều hộ còn thắp điện sáng trưng, tranh thủ xây vào ban đêm. Gạch, cát, xi măng liên tiếp được vận chuyển về khu vực này. “Vì muốn được đền bù sau khi bị thu hồi đất nên chỉ cần xây nhanh, không cần chất lượng”, một người dân nói.
Tìm hiểu của phóng viên, khu vực các hộ dân xây nhà, ki-ốt nằm trong quy hoạch dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2017-2020 (thuộc Dự án đường cao tốc Bắc - Nam). Xã Nghi Phương nằm trong quy hoạch của dự án với tổng chiều dài 2,6 km. Theo quy hoạch, khu vực cắt qua tuyến Quốc lộ 48E sẽ xây cầu vượt và có 20 hộ dân phía Nam tuyến đường sẽ bị ảnh hưởng.
Khi phát hiện sự việc người dân xây công trình, chính quyền xã Nghi Phương đã cử cán bộ trực tiếp xuống kiểm tra. Theo đó, xã đã phát hiện 5 hộ dân có đất thổ cư đã tổ chức xây dựng công trình trên đất để được hưởng các cơ chế hỗ trợ GPMB sau này đối với dự án. Chính quyền xã Nghi Phương đã tuyên truyền, vận động các hộ dân này ngừng các hoạt động xây dựng nhưng những hộ dân này không nghe và tiếp tục xây.
Ông Nguyễn Trọng Tạo – Chủ tịch UBND xã Nghi Phương cho rằng, các cơ quan chức năng mới chỉ về khảo sát, đo đạc và bàn giao cọc tim tuyến bước nghiên cứu khả thi Dự án đường cao tốc Bắc - Nam. Huyện Nghi Lộc cũng chưa thông báo về quy hoạch, thu hồi đất GPMB nên xã chưa có cơ sở để lập biên bản đình chỉ việc xây dựng của người dân.
Nhận thấy sự việc phức tạp, ngày 19/3, xã Nghi Phương đã làm báo cáo gửi UBND huyện Nghi Lộc và đề nghị huyện có thông báo quy hoạch đường bộ cao tốc Bắc- Nam nói chung và quy hoạch cầu vượt nói riêng để thực hiện. Ngay hôm đó, huyện Nghi Lộc đã cử đoàn về nắm tình hình. Đến ngày 22/3, UBND huyện Nghi Lộc đã ban hành công văn về việc nghiêm cấm xây dựng công trình nhà ở, trồng cây lâu năm trong phạm vi GPMB đường cao tốc Bắc - Nam.
Trong công văn, UBND huyện Nghi Lộc yêu cầu các xã nghiêm cấm việc xây dựng các công trình, nhà ở, trồng cây lâu năm, cây ăn quả với mục đích để hưởng lợi từ chính sách đền bù GPMB trong phạm vi chỉ giới quy hoạch đường cao tốc Bắc - Nam; giữ nguyên hiện trạng sử dụng đất đối với phạm vi đất nằm trong chỉ giới quy hoạch đường cao tốc.
UBND huyện cũng giao cho các xã kiểm tra, lập biên bản xử lý các trường hợp vi phạm theo quy định; phòng TN&MT, Kinh tế - Hạ tầng thường xuyên kiểm tra theo dõi và đôn đốc các xã thực hiện nghiêm việc quản lý đất đai, xây dựng trong phạm vi chỉ giới quy hoạch đường cao tốc Bắc - Nam.
Xã đình chỉ nhưng dân vẫn xây
Nhận được thông báo này, xã Nghi Phương mới cử cán bộ cùng với các xóm trưởng xuống lập biên bản kiểm tra hiện trạng và đình chỉ việc xây dựng công trình của người dân. Thời điểm này, đã có 7 hộ dân xây dựng nhà cửa, ki-ốt, gồm: ông Trần Ngọc Lan ở xóm 9; ông Phạm Quốc Đạt ở xóm 9; ông Lê Công Đoàn ở xóm 8; ông Nguyễn Văn Dũng ở xóm 9; ông Nguyễn Trọng Phong ở xóm 9; ông Chu Văn Hải ở xóm 9; ông Nguyễn Trọng Lương ở xóm 9. Những căn nhà, ki-ốt này cơ bản đã xây dựng xong phần thô và lợp mái.
“Xã đã yêu cầu các gia đình này đình chỉ ngay việc xây dựng các công trình, trồng cây lâu năm trong phạm vi chỉ giới xây dựng tuyến đường cao tốc Bắc - Nam”, ông Nguyễn Trọng Tạo – Chủ tịch UBND xã Nghi Phương nói và cho biết thêm rằng, dù đã yêu cầu như vậy nhưng các hộ dân này vẫn không chấp hành mà tiếp tục hoàn thiện công trình.
Theo chính quyền xã Nghi Phương, các hộ dân này không xây lén lút mà công khai, chủ yếu xây dựng vào ban ngày, tốc độ xây rất nhanh. Nắm được mục đích của người dân là xây nhà để chờ hưởng đền bù nhưng rất khó xử lý vì họ xây dựng trước khi có thông báo nghiêm cấm của huyện.
"Họ xây và lên khung rất nhanh. Khi xã lên lâp biên bản thì có một số hạng mục chưa hoàn thiện xong. Nhưng sau đó xã cũng không quản lý được hết nên người dân vẫn tiếp tục hoàn thiện xong công trình. Vấn đề có đền bù cho những hộ dân xây dựng công trình này hay không thì cần phải xin ý kiến chỉ đạo”,
Tìm hiểu của phóng viên, dự án đường cao tốc Bắc - Nam đi qua địa bàn tỉnh Nghệ An gồm 2 đoạn Nghi Sơn (Thanh Hóa) - Diễn Châu (Nghệ An) và Diễn Châu (Nghệ An) - Bãi Vọt (Hà Tĩnh). Địa bàn Nghi Lộc nằm trong dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt, có tổng chiều dài 49,3 km từ xã Diễn Cát, huyện Diễn Châu (Nghệ An) đến xã Đức Thịnh, huyện Đức Thọ (Hà Tĩnh).
“Vào tháng 12/2018, Ban Quản lý Dự án 6 – Bộ Giao thông Vận tải đã tiến hành bàn giao cọc tim tuyến bước nghiên cứu khả thi dự án qua địa bàn huyện. Hiện nay, UBND huyện Nghi Lộc đang tiến hành lựa chọn khu tái định cư, thống kê, kiểm kê hiện trạng tài sản trên toàn bộ tuyến để lập phương án tổng thể dự án”, ông Nguyễn Bá Điệp – Trưởng phòng TN&MT huyện Nghi Lộc cho biết.
Dự án đường cao tốc Bắc - Nam đi qua địa bàn của 6 huyện, thị là: Hoàng Mai, Quỳnh Lưu, Diễn Châu, Yên Thành, Nghi Lộc và Hưng Nguyên, có 39 xã và 697 nhà ở dân cư thuộc diện di dời để phục vụ dự án. Tại huyện Nghi Lộc, có 4 xã là Nghi Đồng, Nghi Phương, Nghi Mỹ, Nghi Vạn có đường cao tốc chạy qua với chiều dài 7,14 km, có hơn 30 hộ bị ảnh hưởng.