Bởi Đạo luật lần này có rất nhiều điểm mới, không chỉ nhằm hiện đại hóa vũ khí, tăng quy mô quân đội của Mỹ mà còn nhắm trực tiếp vào Nga và Trung Quốc. Liệu Đạo luật quốc phòng Mỹ lần này tác động ra sao đến quan hệ giữa Mỹ với Nga và Trung Quốc cũng như bối cảnh an ninh chung?
Được đặt theo tên Thượng nghị sĩ John McCain, Đạo luật ủy quyền quốc phòng (NDAA) của Mỹ dài gần 800 trang, trong đó phần lớn là các điều khoản tăng sức mạnh cho quân đội Mỹ. Cụ thể, Đạo luật sẽ tăng gần 16.000 binh sĩ, tăng lương cho quân nhân 2,6%.
Trong số 716 tỷ USD - mức chi quốc phòng nhiều nhất từ trước đến nay, Mỹ sẽ phân bổ cho nhiều đầu mục như các chiến dịch quân sự bất thường ở nước ngoài, triển khai vũ khí hạt nhân, mua hàng loạt chiến đấu cơ, đóng tàu chiến, phát triển các loại vũ khí mới như oanh tạc cơ chiến lược B-21, tích hợp tên lửa Patriot với Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD)…
Đạo luật quốc phòng mới của Mỹ lần này yêu cầu Bộ Quốc phòng nghiên cứu khả năng bố trí thêm các thành phần của hệ thống phòng thủ tên lửa tại châu Âu để đối phó với điều mà Mỹ cho là những nguy cơ từ phía Nga, giới hạn hợp tác quân sự với Nga hay cấm bất cứ sự ghi nhận nào về việc Crimea sáp nhập vào Nga.
Trong khi đó với Trung Quốc, Đạo luật đã ủng hộ việc loại Bắc Kinh khỏi cuộc tập trận chung thường niên với các đồng minh và đối tác có tên Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) và nhiều điều khoản chống lại nước này…
Tất nhiên, Nga và Trung Quốc ngay lập tức đã có những phản ứng đặc biệt gay gắt với Đạo luật này.
Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov cho rằng, với Đạo luật mới, Mỹ và các đồng minh đang vi phạm Hiệp định vũ khí hạt nhân tầm trung (INF) 1988.
Trong khi Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng cho biết, đã trao công hàm phản đối đến Mỹ đồng thời kêu gọi Washington từ bỏ tâm lý Chiến tranh Lạnh cũng như xem xét lại quan hệ với Bắc Kinh.
Bất chấp Nga và Trung Quốc phản đối và chỉ trích, việc ký ban hành Đạo luật ủy quyền quốc phòng (NDAA) là một mũi tên trúng nhiều đích của Tổng thống Mỹ Donald Trump, đặc biệt vào thời điểm hiện nay.
Trước hết, Đạo luật lần này là bước hiện thực hóa Chiến lược quốc phòng công bố hồi tháng 1 đầu năm nay và Chiến lược an ninh quốc gia công bố ngày 18/12 năm ngoái của chính quyền Tổng thống Trump.
Theo giới quan sát, không giống như người tiền nhiệm Barack Obama tập trung vào khủng bố, các nhóm nổi dậy tại Trung Đông, quan điểm chủ đạo trong chiến lược an ninh - quốc phòng của Tổng thống Donald Trump là quay trở lại “so kè” với các đối thủ lớn ngang tầm.
Đó cũng là việc giữ đúng lời hứa mà ông Trump từng cam kết với cử tri. Đây chắc chắn sẽ là những điểm cộng cho cá nhân ông trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ quan trọng tại Mỹ vào cuối năm nay.
Không những thế, Đạo luật quốc phòng lần này còn là dự luật hiếm hoi dung hòa được yêu cầu của lưỡng viện Quốc hội Mỹ và được thông qua và ký ban hành với một tốc độ được đánh giá là nhanh chưa từng thấy.
Hiển nhiên, Đạo luật có trị giá lên tới 716 tỷ USD đang làm hài lòng cả ngành công nghiệp quốc phòng vốn được coi là “cánh tay phải” của đảng Cộng hòa. Đạo luật có lẽ cũng đã nhận được sự ủng hộ của các chính trị gia của cả hai đảng vốn ủng hộ quan điểm “cứng rắn” trong quan hệ với Nga.
Quân sự hóa kinh tế?
Đạo luật quốc phòng lần này được đánh giá là “đòn giáng mạnh” vào đối thủ Trung Quốc vốn vẫn đang căng thẳng với Mỹ trong cuộc chiến thương mại giữa hai bên. Chính quyền Washington vốn cáo buộc các công ty công nghệ Trung Quốc đang tìm mọi cách thâu tóm công nghệ, trở thành mối đe dọa an ninh quốc gia đối với Mỹ.
Bởi thế, Đạo luật quốc phòng mới cũng đã quy định sự kiểm soát của Quốc hội đối với các hợp đồng mà Chính phủ Mỹ ký với các tập đoàn công nghệ ZTE và Huawei của Trung Quốc.
Đồng thời, Đạo luật cũng cho phép cung cấp tài chính cho các hành động cứng rắn chống lại Trung Quốc cũng như kiểm soát hoạt động của Bắc Kinh tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương…
Giới quan sát cho rằng, có vẻ như Tổng thống Mỹ Donald Trump đang sử dụng đồng loạt các con bài quan trọng trong cả lĩnh vực kinh tế và quốc phòng, tạo sức mạnh tổng thể nhằm làm thay đổi các quy tắc với Trung Quốc theo hướng có lợi cho nước Mỹ. Trong khi đó, Bắc Kinh có lẽ sẽ buộc phải tuân theo nếu không muốn thiệt hại quá nhiều.
Các chuyên gia quân sự Nga bình luận, có vẻ như Mỹ đang tìm cách khởi đầu cuộc chạy đua vũ trang hiện đại, quân sự hóa các lĩnh vực và nhằm làm suy kiệt nền kinh tế cả Nga và Trung Quốc.
Chưa biết nhận định này có chính xác hay không, chỉ biết rằng ngay khi được ký thông qua, Đạo luật quốc phòng mới của Mỹ đã làm tăng nhiệt mối quan hệ vốn đã căng thẳng giữa Mỹ với Nga và Trung Quốc thời gian gần đây.
Và chắc chắn, bối cảnh an ninh chung của khu vực châu Á - Thái Bình Dương mà cả 3 nước đang muốn tăng cường sự hiện diện vai trò, vì thế sẽ càng trở nên nóng bỏng./.