Một nén tâm hương

 

Bức ảnh “Đêm tri ân” của tác giả Trần Cảnh Yên đã chạm được đến sự rung cảm sâu sắc trong lòng người bởi những sắc màu và hình ảnh ấy. Chớp được phút giây đáng quý trong nghệ thuật nhiếp ảnh, bức ảnh đã góp thêm một “khoảnh khắc vàng” trong Cuộc thi Ảnh báo chí do Báo Nghệ An tổ chức. Và dường như, với riêng bức ảnh này, người ta ít để tâm tới cái chú thích khá dài: “Gia đình anh Nguyễn Văn Thắng trong đêm tri ân liệt sỹ tại Nghĩa trang Liệt sỹ Việt - Lào”, bởi anh Thắng và những người thân trong gia đình anh, cũng như bao nhiêu người Việt Nam khác, đã luôn mang nặng trong mình lòng biết ơn, sự thành kính trước anh linh những người đã ngã xuống vì đất Mẹ, hay nói cách khác, nếu không phải là anh Thắng, sẽ là một ai đó khác trong hàng triệu người Việt này lặng đứng, rưng rưng trong hàng trăm nghĩa trang liệt sỹ trên dải đất này. Thế là ở đây, nhân vật của bức ảnh không còn mang ý nghĩa thời sự nữa, mà mang ý nghĩa là hình ảnh tượng trưng... 

 

Là một sĩ quan quân đội, một cựu chiến binh, Trần Cảnh Yên đã sống những năm tháng thời bình của “người được trở về sau cuộc chiến” với nhiều ám ảnh quá khứ. Anh luôn nhớ về trận chiến Thành cổ Quảng Trị ngày nào, nơi người thân và đồng đội anh đã nằm lại để thắp sáng niềm tin và hy vọng cho một ngày chiến thắng. Nặng lòng với quá khứ oanh liệt và hào hùng của dân tộc, Trần Cảnh Yên đã hàng chục lần trở lại chiến trường Quảng Trị năm xưa, cùng các thân nhân liệt sỹ và nhân dân cả nước tri ân liệt sỹ tại các Nghĩa trang Liệt sỹ Trường Sơn, Nghĩa trang Liệt sỹ Đường 9 - Quảng Trị, Nghĩa trang Liệt sỹ Hồ Xá - Vĩnh Linh, Nghĩa trang Liệt sỹ Việt Lào - Nghệ An… Dưới con mắt của một cựu chiến binh và cũng là một nghệ sỹ nhiếp ảnh, nhiều khoảnh khắc đẹp đã lọt vào ống kính của anh trong những cuộc hành hương về phía cội nguồn ấy, khi thì ở lễ cầu siêu, lúc ở lễ hội thả hoa trên sông Thạch Hãn, và lần này là ở lễ hội “Uống nước nhớ nguồn”, tại Nghĩa trang Liệt sỹ Việt - Lào.

 

Được xây dựng trên đất huyện Anh Sơn, giữa một vùng non nước hữu tình phía Tây tỉnh Nghệ An, cách Thành phố Vinh 100 cây số, Nghĩa trang Liệt sỹ Việt Lào là nơi quy tập mộ của các chiến sĩ tình nguyện Việt Nam sang chiến đấu và hy sinh tại nước bạn Lào năm xưa. Trần Cảnh Yên đã thu về ống kính của mình một góc nhìn đẹp, ở đó bố cục bức ảnh được phân thành hai mảng: góc cận cảnh là một gia đình đang thắp hương tưởng nhớ liệt sỹ, còn lại là vô vàn ánh nến trên các hàng mộ, nếu để ý kỹ mới thấy, lẫn trong ánh nến trải dài ấy thấp thoáng những bóng người cũng lặng đứng trong nghĩa trang. Càng về phía xa, các ngọn nến càng xích lại gần nhau, tạo thành một dải, một quầng sáng chung ấm áp và bình yên.

 

Chính màu vàng của nến, chính sự ấm áp và bình yên ấy đã tạo nên sự xúc động cho người xem. Họ cảm nhận được sự thiêng liêng của tình người, sự hy sinh thầm lặng của các anh hùng liệt sỹ và nỗi tri ân nhớ về nguồn cội của con người thời bình. Đáng chú ý, ở góc cận cảnh, bên cạnh người đàn ông (anh Nguyễn Văn Thắng) đang cúi đầu chắp tay, có tới 3 đứa trẻ cũng chung tâm trạng của người lớn. Chúng cũng chắp tay thành kính, đôi mắt chúng cũng nhìn vào ánh nến, vào nén hương đang thắp đỏ, vào dòng tên, hay giản đơn là vào góc nằm của liệt sỹ giờ là khuông đá xám lạnh kia. Có thể từ giây phút ấy, những khái niệm “đất nước”, “chiến tranh”, “hòa bình” đã bắt đầu được hình thành, hay giản đơn hơn, những đứa trẻ sẽ có một kỷ niệm đáng nhớ trong đời để sau này, cái ánh nến cháy trong nghĩa trang bạt ngàn ngôi mộ sẽ khiến chúng biết trân trọng cuộc sống. 

 

“Tôi đã chứng kiến và ghi lại khoảnh khắc thiêng liêng trong những đêm tri ân liệt sỹ bằng hàng ngàn ngọn nến thắp lên ở các nghĩa trang liệt sỹ. Bức ảnh này là một trong những lần ấy, đã được chụp với một cảm xúc mạnh mẽ, như không thể không ghi lại”, tác giả Trần Cảnh Yên kể về giờ phút xúc động khi anh chớp được “khoảnh khắc vàng” cho bức ảnh của mình. Với anh, bức ảnh này là một nén tâm hương dâng lên đồng đội và các liệt sỹ đã hy sinh bảo vệ độc lập dân tộc và hòa bình nhân loại. Nén tâm hương khiến cho anh, những người được trở về sau cuộc chiến như anh, và tất cả chúng ta nữa, cảm thấy nhẹ lòng hơn và khao khát được sống tốt đẹp, sống xứng đáng với bao thế hệ người đi trước!