bna_1411419_7102018.jpgNhà cổ có rải rác ở vùng năm Nam nhưng tập trung nhiều ở các làng cổ, đặc biệt là làng Hoành Sơn. Nhiều đường làng ngõ xóm ở đây vẫn giữ nguyên những bờ tre, như thuở xa xưa. Ảnh: Huy Thư
Xung quanh khu vực đình Hoành Sơn hiện có hàng chục ngôi nhà cổ có tuổi đời trên dưới 100 năm. Đây là những ngôi nhà gỗ, nhiều gian, lợp ngói vảy, trong đó phần lớn đã được tu bổ, tôn tạo, nhưng vẫn giữ nguyên phần kết cấu gỗ… Trong ảnh: Không gian nhà cổ của gia đình ông Nguyễn Thiện Toàn ở xóm 1, Khánh Sơn 2, xã Khánh Sơn. Ảnh: Huy Thư
Cũng như các nhà cổ ở Yên Thành, Thanh Chương… các nhà cổ ở đây chủ yếu được làm từ các loại gỗ lim, mít, dổi… qua thời gian, vẫn còn vững chắc, sáng đẹp. Ảnh: Huy Thư
Đường bờ hồi và đầu nóc ngôi nhà cổ của ông Nguyễn Văn Trí ở xóm 4, Khánh Sơn 2, xã Khánh Sơn còn lưu giữ được những nét hoa văn chạm trổ trên phần mái ngói. Ảnh: Huy Thư
Phần gỗ của các ngôi nhà cổ ở đây được trang trí khá đơn giản không chạm trổ cầu kỳ, tinh xảo như một số ngôi nhà cổ ở Yên Thành. Ảnh: Huy Thư
Phía trước các ngôi nhà cổ được bao bằng các khung gỗ, có cửa ván giật hoặc cửa bàn khoa để đóng mở khá thuận tiện. Cửa lớn, cửa nhỏ đều có ngưỡng cửa với địa thu, ngọa… khá đầy đủ. Ảnh: Huy Thư
Theo các cụ cao niên, nhà cổ ở năm Nam thường do những người thợ mộc ở địa phương và Hà Tĩnh làm. Khoảng cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, người dân ở đây thường dựng nhà kiểu tứ trụ, chuyền, chụp, hoặc thượng kèo, hạ kẻ. Tuy nhiên do nhà kiểu này có trần chạn cao, khó sinh hoạt khi lũ lụt, nên họ đã cải tiến làm nhà theo kiểu Hạ lậm, trần chạn thấp hơn, vững chãi hơn trong gió bão cũng như lũ lớn. Trong ảnh: không gian bên trong của một ngôi nhà kiểu tứ trụ. Ảnh: Huy Thư
Cũng như phần lớn các ngôi nhà cổ, mỗi nhà thường chia thành 2 phần: “Nhà ngoài” dùng làm nơi thờ tự và tiếp khách. “Nhà trong” dùng làm nơi sinh hoạt của gia đình. Hiện trong các ngôi nhà cổ, người dân vẫn còn lưu giữ nhiều vật dụng, phương tiện sinh hoạt, đồ thờ cổ xưa. Ảnh: Huy Thư
Chủ nhân của những ngôi nhà cổ này cho rằng, họ xem việc gìn giữ nhà cổ như là trách nhiệm của con cháu đối với tiền nhân, vừa làm kỷ niệm vừa có ý nghĩa giáo dục. Ảnh: Huy Thư
Một chiếc móc để treo áo dài trong ngôi nhà cổ của gia đình bà Nguyễn Thị Phượng ở xóm 4, Khánh Sơn 2, xã Khánh Sơn. Ảnh: Huy Thư
Nhiều hiện vật gắn liền với những ngôi nhà cổ vẫn còn nguyên giá trị sử dụng. Trong ảnh: Một hũ tương cổ có tuổi đời cả mấy trăm năm vẫn đang được dùng làm tương tại nhà ông Nguyễn Văn Trí xã Khánh Sơn. Ảnh: Huy Thư
Dưới những mái nhà này, nhiều thế hệ người dân đã được sinh ra và trưởng thành, chính họ đã và đang gìn giữ, bảo tồn những ngôi nhà cổ như một nét đẹp trong truyền thống văn hóa của địa phương. Vừa qua tổ chức JICA - Nhật Bản đã có những cuộc khảo sát thực tế để hợp tác trong việc bảo tồn khôi phục nhà cổ, làng cổ ở năm Nam. Ảnh: Huy Thư