(Baonghean.vn) - Trong quần thể di tích lịch sử ở vùng quê lúa Yên Thành, có ngôi đền Cả nổi tiếng linh thiêng. Công trình có giá trị kiến trúc nghệ thuật đặc biệt này được nhân dân xây dựng từ thế kỷ XVI, tại xã Hoa Thành.
Đền Cả nằm giữa vùng quê trù mật xã Hoa Thành. Đây là nơi tôn thờ các vị nhiên thần và nhân thần, như: Cao Sơn Cao Các; Uy Minh Vương Lý Nhật Quang; Trần Hưng Đạo; Bạch y công chúa; Mai Hoa công chúa và các vị Trung đẳng thần có công với nước với dân.Đền Cả tọa lạc trên một vùng đất rộng hơn một mẫu; 3 tòa thượng điện, trung điện, hạ điện được xây dựng bằng các vật liệu chính như : đá ong, gỗ lim, gỗ dổi, ngói đất âm dương. Cổng tam quan được xây uy nghi. Ngôi đền vẫn giữ được những nét thâm nghiêm và văn hóa tín ngưỡng đặc trưng của đền, chùa Việt. Vọng gác lâu mang tính độc đáo về kiến trúc nghệ thuật và cổ kính Mái vọng gác cong hình lưỡi rìu với những tạo hình mang nghệ thuật truyền thống trong tín ngưỡng của người Việt. Trước vọng gác có đôi voi phục được điêu khắc từ đá quý. Với bàn tay tài hoa các nghệ nhân đã làm nên những mảng điêu khắc rất độc đáo, tinh xảo, thể hiện một cuộc sống thanh bình, hướng thiện. Đã trải qua 500 năm nhưng hệ thống cột, kèo, vì của ngôi đền vẫn giữ được nét chạm trổ tinh tế Đền là nơi thờ các các vị thiên thần và nhân thần với trên 10 bức tượng gỗ quý có tuổi hàng trăm năm. Hiện nay ở đền Cả còn lưu giữ 14 long ngai, bài vị, sắc phong cổ của thủy tổ, những người đậu đạt thành danh của 14 dòng họ ở xã Hoa Thành trong các triều đại phong kiến. Năm 2012, đền Cả được Bộ VH-TT&DL cấp bằng công nhận di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật. Hàng năm vào ngày Rằm và 16 tháng Giêng, chính quyền và nhân dân địa phương tổ chức lễ hội Đền cả với quy mô lớn, nhằm tri ân với các bậc tiền nhân; tế lễ thần linh, cầu cho cuộc sống an lành, mùa màng tươi tốt.
Thái Dương