Sáng 15/7, tại TP. Vinh, Nghệ An, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Ngoại giao và Tỉnh ủy Nghệ An phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học: “Đồng chí Nguyễn Duy Trinh - Nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam".
… Sinh ra tại tỉnh Nghệ An, mảnh đất địa linh nhân kiệt giàu truyền thống cách mạng, quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại và nhiều vị danh nhân, anh hùng dân tộc, đồng chí Nguyễn Duy Trinh đã tiếp nối tinh thần yêu nước và truyền thống vẻ vang của quê hương, sớm giác ngộ cách mạng và trở thành một chiến sĩ cộng sản gan dạ tham gia vào quá trình đấu tranh giành độc lập, tự do của dân tộc.
Là đảng viên lớp đầu tiên của Đảng ta, đồng chí Nguyễn Duy Trinh có cơ hội được tôi luyện bản lĩnh, cùng những đồng chí đã biến nhà tù đế quốc thành trường học cách mạng, được gặp gỡ và học hỏi trực tiếp từ Chủ tịch Hồ Chí Minh và những người đồng chí cách mạng để kiên định với lý tưởng của Chủ nghĩa Cộng sản, tinh thần đấu tranh và đoàn kết vô sản.
Gần 60 năm hoạt động cách mạng và gần 30 năm trên cương vị Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ, đồng chí đã đem hết tâm lực và trí tuệ của mình cùng Ban Chấp hành Trung ương lãnh đạo sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội của nước ta.
Đồng chí Nguyễn Duy Trinh được Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh tin tưởng giao giữ nhiều cương vị quan trọng như: Bộ trưởng Phủ Thủ tướng, Phó Thủ tướng kiêm Chủ nhiệm Ủy ban Kế hoạch Nhà nước, Ủy viên Hội đồng Quốc phòng kiêm Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Nhà nước.
Đồng chí cũng là vị Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam giữ nhiệm kỳ dài nhất, 15 năm (1965 - 1980), trải dài qua một thời kỳ đầy biến động, với những bước ngoặt lớn của đất nước, để lại cho ngành Ngoại giao nhiều dấu ấn sâu sắc.
Ở bất kỳ cương vị nào, đồng chí cũng chứng tỏ được phẩm chất của một người chiến sĩ cộng sản kiên cường, người học trò ưu tú của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà ngoại giao xuất sắc của Đảng và Nhà nước, luôn thể hiện vai trò và bản lĩnh của một nhà lãnh đạo có tầm nhìn và tư duy sâu rộng, luôn sâu sát, quyết liệt trong chỉ đạo điều hành.
Trong lĩnh vực đối ngoại, chúng ta rất đỗi tự hào khi tưởng nhớ và noi theo tấm gương đồng chí Nguyễn Duy Trinh, “vị tư lệnh ngành” xuất sắc trên mặt trận ngoại giao. Với vai trò là kiến trúc sư trưởng của mặt trận ngoại giao thời kỳ chống Mỹ cứu nước, đồng chí Nguyễn Duy Trinh đã vận dụng sáng tạo tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh và chủ trương, chính sách của Trung ương Đảng, triển khai thành công chủ trương chiến lược mở mặt trận đấu tranh ngoại giao để cùng mặt trận chính trị và mặt trận quân sự tạo thành sức mạnh tổng hợp; đồng thời khéo léo vận dụng sách lược “vừa đánh, vừa đàm”, ngoại giao “tuy hai mà một, tuy một mà hai”, nghệ thuật “thắng từng bước”, tạo thế và lực cho cách mạng Việt Nam, góp phần vào đại thắng mùa Xuân năm 1975 lịch sử.
Những năm 1960, Mỹ dựng lên cái gọi là “sự kiện Vịnh Bắc Bộ” để ném bom, bắn phá miền Bắc đồng thời thực hiện chiến dịch ngoại giao đổ lỗi cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đồng chí Nguyễn Duy Trinh đã lãnh đạo ngoại giao hai miền hành động kịp thời, tích cực vận động sự ủng hộ và tuyên truyền cho thế giới thấy tính chính nghĩa của cuộc đấu tranh của dân tộc ta.
Tuyên bố 5 điểm của Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam và Tuyên bố 4 điểm của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã lên án hành động chiến tranh mới của Mỹ, khẳng định mạnh mẽ ý chí và nguyện vọng của nhân dân hai miền về hòa bình, độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, tạo cơ sở cho giải pháp chính trị đúng đắn về Việt Nam.
Nhắc tới đồng chí Nguyễn Duy Trinh, chúng ta phải nhắc đến vai trò và dấu ấn rất quan trọng của đồng chí trong quá trình đàm phán và thực thi Hiệp định Paris. Trải qua 202 phiên họp công khai và 45 cuộc gặp riêng giữa Việt Nam và Mỹ, Hội nghị Paris là một cuộc đấu trí, đấu bản lĩnh quyết liệt giữa nền ngoại giao cách mạng non trẻ với nền ngoại giao lão luyện của siêu cường hàng đầu thế giới.
Đây là đỉnh cao của mặt trận ngoại giao Việt Nam thời kỳ chống Mỹ cứu nước, thể hiện vai trò quan trọng, tích cực và chủ động của mặt trận ngoại giao trong sự phối hợp chặt chẽ với mặt trận quân sự và chính trị; trên cơ sở đề cao nguyên tắc hòa bình, độc lập, tự chủ; đóng góp vào việc hình thành mặt trận nhân dân thế giới ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta. Ngày 27/1/1973, Bộ trưởng Nguyễn Duy Trinh đã chính thức ký Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Việt Nam.
Sau khi nước nhà thống nhất, đồng chí Nguyễn Duy Trinh đã chỉ đạo ngành Ngoại giao vừa tranh thủ sự hỗ trợ của các nước xã hội chủ nghĩa và các nước bạn bè thế giới để khắc phục hậu quả chiến tranh, vừa đấu tranh phá bao vây cấm vận. Trong thời gian khó khăn này, tháng 7/1976, Việt Nam đã sớm thiết lập và tăng cường quan hệ với các nước láng giềng, khu vực với chính sách bốn điểm. Tháng 9/1977, Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên của Liên Hợp quốc, đánh dấu việc cộng đồng thế giới công nhận tính pháp lý và tư cách đại diện của nhà nước ta tại tổ chức đa phương lớn nhất toàn cầu. Đây là những bước mở đầu của chính sách mở cửa, hội nhập, đa dạng hóa và đa phương hóa quan hệ đối ngoại của Việt Nam.
Cùng với việc lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị, đồng chí Nguyễn Duy Trinh luôn quan tâm đến việc xây dựng, sắp xếp cơ cấu tổ chức của Bộ Ngoại giao phù hợp với thực tiễn cách mạng, coi trọng cải tiến lề lối làm việc, mở rộng dân chủ, đề cao kỷ cương, kỷ luật. Đồng chí cũng để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng các thế hệ cán bộ có cơ hội được làm việc cùng đồng chí với phong cách làm việc dân chủ, luôn chăm lo, quan tâm sâu sắc đến cán bộ, trọng dụng nhân tài.
Có thể nói, cuộc đời hoạt động cách mạng, tư cách đạo đức và tinh thần cống hiến của đồng chí Nguyễn Duy Trinh là một tấm gương về trí tuệ, nhân cách và đạo đức mẫu mực cho mỗi cán bộ, đảng viên noi theo.
… Công cuộc phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của đất nước trong những năm qua đã đạt được những thành tựu to lớn, rất đáng tự hào. Tuy nhiên trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường thêm tác động tiêu cực của dịch bệnh Covid-19, chúng ta càng cần phải nhận thức sâu sắc về yêu cầu chủ động nghiên cứu, vận dụng linh hoạt các bài học kinh nghiệm trước đây vào tình hình hiện nay, biến thách thức thành cơ hội.
Trong đó, cuộc đời hoạt động cách mạng phong phú của đồng chí Nguyễn Duy Trinh cần tiếp tục được nghiên cứu, thảo luận; từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm về tư duy, phong cách đối với công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Đảng và Nhà nước hiện nay.
Dấu ấn và các kinh nghiệm về đối ngoại của đồng chí Nguyễn Duy Trinh cũng là hành trang quý báu cho các thế hệ cán bộ ngoại giao, nhất là khi Bộ Ngoại giao đang triển khai các hoạt động kỷ niệm 75 năm thành lập Ngành Ngoại giao. Với ý nghĩa đó, tôi tin rằng hội thảo sẽ nhận được nhiều ý kiến trao đổi, quý báu và tâm huyết của các đồng chí để Hội thảo thành công tốt đẹp!