Điện hạt nhân Phần Lan: Nước nhỏ, ý đồ lớn

 

 

Phần Lan là nước nhỏ. Diện tích nước này đứng thứ 64 toàn cầu với 338.419 km2,  xấp xỉ Việt Nam xếp hạng thứ 65 với 331.419 km2. Nhưng dân số của Phần Lan ít hơn những 20 lần: Trong lúc VN xếp hạng thứ 14 (92 triệu 477.857 người, số liệu năm 2013) thì Phân Lan xếp ở hạng thứ 114 (5 triệu 380.300 người, 2013).

Dĩ nhiên, chỉ với yếu tố đó thu nhập tính theo đầu người của Phần Lan cũng hẳn sẽ cao hơn VN. Đặc biệt khi họ có tổng thu nhập kinh tế quốc dân cao hơn nữa. Quả vậy, với thu nhập kinh tế quốc dân năm 2013, Phần Lan đứng vượt lên ở thứ hạng rất cao, thứ 14 trên thế giới với 47.129 USD/người.

 

Trước đây, ở Phần Lan sản lượng điện sản sinh ra chủ yếu từ nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu (than đá được nhập khẩu từ Nga và Ba Lan, và tất cả khí đốt từ Nga). Nhưng nay đã khác. Năm 2012 trong tổng sản lượng điện là 70,4 TWh, hạt nhân cung cấp 23 TWh, thủy điện 16,8 TWh,  than đá 12 TWh, điện nhiên liệu sinh học 11 TWh, điện khí 6,6 TWh và nhập khẩu điện ròng 17,5 TWh chủ yếu là từ Nga.

 

 

Bốn lò phản ứng hiện đang hoạt động của Phần Lan với tổng công suất khoảng 2700 MW, nằm trong những lò hoạt động hiệu quả nhất thế giới, với hiệu quả trung bình trong 10 năm gần đây là 95%. Hai lò phản ứng nước sôi BWR được cung cấp bởi các công ty Thụy Điển; gọi là lò TVO đặt ở Olkiluoto và hai lò phản ứng biến đổi nước áp lực cải tiến của Nga (VVER-440) đặt ở Loviisa.

 

Điều đáng lưu ý, các lò trên đều được các “chủ nhân” Phần Lan tham gia thẩm định thiết kế từ đầu và yêu cầu các nhà công nghệ Thụy Điển TVO và Nga Rosatom cải tiến nhằm nâng công suất thêm khoảng 10% và kéo dài tuổi làm việc thêm khoảng 20 năm nữa.  

 

Tháng 5 năm 2002 Quốc hội Phần Lan bỏ phiếu với tỷ lệ 107/92 phê duyệt xây dựng lò thứ 5 với ý muốn đưa vào hoạt động vào khoảng năm 2009. Lò thứ 5 này hay còn gọi là lò Olkiluoto 3 vì nó được quyết định đặt trong khu vực Olkiluoto mà hai lò Olkiluoto 1 và 2 đang hoạt động. Và nước Phần Lan với chỉ hơn 5 triệu rưởi dân chọn ngay lò thứ 5 cho mình là loại lò “khủng” nhất không chỉ thời bấy giờ (2003) mà ngay cả bây giờ, lò EPR-1600 MWe của Tập đoàn Framatome (Pháp) với giá ban đầu 3,2 Tỷ Euro.

 

Ngay từ lúc bắt tay khởi công, tháng 5/2005, sự trục trặc đã xuất hiện liên quan với xây lắp lò phản ứng. Mốc thời gian dự kiến ban đầu là: nạp nhiên liệu cuối 2012 và đưa vào khai thác thương mại năm 2013. Nhưng nay đã lùi lại: thời điểm vận hành thương mại lò phản ứng vào năm 2016, tức là sẽ muộn so với cỗ EPR Taishan ở Trung quốc khoảng 2 năm. Và tổng giá thành sẽ bị đội lên không ít, người ta đang bàn đến con số cao ngất ngưỡng 8,5 Tỷ Euro cho toàn bộ chi phí từ mua lò đến xây lắp và sự kéo dài thời gian phát điện chính vì sự cò cưa về cái giá ấy.

 

 

Một quyết định về nguyên tắc xây dựng thêm một lò nữa ở Olkiluoto, gọi là Olkiluoto 4 được cấp tháng 5 năm 2010. Đây cũng là một lò “khủng”, hoặc EPR (1650 MWe), ABWR (1650 MWe), ESBWR (1650 MWe) hay EU-APWR (1650 MWe), hoặc nhỏ hơn một ít là APR-1400 (khoảng 1450 MWe). Theo dự kiến, nhà máy này sẽ được khởi công vào khoảng 2 năm nữa để có thể đưa vào hoạt động thương mại vào năm 2020.

 

Chính phủ Phần Lan, đầu năm nay 2014 cũng đã xem xét cho xây thêm lò phản ứng thứ 7 của nước này. Một công ty liên doanh lớn Fennovoima đã ký hợp đồng với Chi nhánh nước ngoài của Hãng Rosatom cung cấp lò phản ứng công suất khoảng 1200 MWe, chẳng hạn lò VVER-1200/V-491 và xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở vùng Hanhikivi, trong khu đô thị Pyhäjoki trên bờ biển phía Tây của Phần Lan. Nhà máy này được dự định khởi công vào năm 2018 và bắt đầu phát điện vào năm 2024. Sau khi Chính phủ thông qua, dự án sẽ được chính thức trình lên Quốc hội để phê chuẩn.

 

Một nước nhỏ chỉ với 5,5 triệu dân, nước Phần Lan đã bước vào con đường phát triển điện hạt nhân từ 30-40 năm nay. Họ đã đưa vào hoạt động thương mại 4 lò phản ứng với hiệu quả rất cao, nay lại sắp đưa vào sử dụng một lò mới với công suất lớn nhất hiện nay trên thế giới. Không dừng lại ở đây, hai lò phản ứng khác cũng đang quá trình chuẩn bị, nhằm mục tiêu đáp ứng nhu cầu điện năng lớn hơn 10 năm sau.

 

Quốc gia nằm ở cực bắc của địa cầu này đáng để cho nhiều nước khác, trong đó có Việt Nam chúng ta, nhiều bài học bổ ích.