Đến với thành cổ...

(Baonghean) - Thành cổ Quảng Trị nằm ngay trong trung tâm thị xã Quảng Trị, đến với thành cổ Quảng Trị mọi người đều thấy một không gian trầm tĩnh, u buồn, lãng mạn bi tráng nhưng lại toát lên một niềm kiêu hãnh của một thời.
 
Nơi đây, trong trận đánh 81 ngày đêm năm 1972 của thế kỷ hai mươi, 14.000 cán bộ chiến sĩ và nhân dân đã anh dũng hy sinh và có biết bao câu chuyện về lòng dũng cảm, sự hy sinh quên mình của những chiến sĩ đang độ mười tám đôi mươi. 
 

Dòng sông Thạch Hãn chảy qua thành cổ đã trở thành dòng sông hoa đăng do những cựu chiến  binh và nhân dân thường thả hoa tươi. Từ lâu rồi, việc thả hoa xuống dòng sông đã trở thành một nếp sinh hoạt đẹp của nhân dân địa phương và du khách. Đến với thành cổ Quảng Trị, chúng ta thấy như đang có một sợi dây vô hình đang kết nối quá khứ với hiện tại và để hiểu thêm nét đẹp tình cảm và đời sống tâm linh của người dân Quảng Trị.
 
Đến thành cổ, được chiêm ngưỡng tượng đài các anh hùng đã anh dũng hy sinh trong trận đánh năm xưa, tượng đài có hình tròn tượng trưng cho nấm mồ của những người đã khuất, phía dưới tượng đài là hành trang của người lính như nón, ba lô và một cây thiên mệnh hướng lên, phía trên có ngọn nến và ánh hào quang, dưới tầng mây cuối cùng có hình tượng bát cơm tiễn người đã khuất. Ngoài vòng tròn gắn 81 tờ lịch, để nói lên 81 ngày đêm chiến đấu anh dũng của các chiến sĩ và đồng bào Quảng Trị. Trong khuôn viên thành cổ có tháp chuông lớn được đặt tại quảng trường nối liền thành cổ với sông Thạch Hãn và thường ngân vang nguyện cầu cho linh hồn người đã khuất được siêu thoát.    
 
Thành cổ Quảng Trị được vua Gia Long xây dựng từ thế kỷ 19, trên một khu đất cao với sông Thạch Hãn ở phía Tây, sông Vĩnh Định ở phía Bắc với khu dân cư đồng bằng Triệu Hải ở phía Đông và Nam. Từ thành cổ có thể ra Bắc hay vào Nam rất thuận tiện kể cả đường thuỷ và đường bộ, theo các nguồn sử liệu thì ban đầu thành được đắp bằng đất, sau đó được vua Minh Mạng cho xây lại với chức năng quân sự gồm 4 pháo đài, có 4 cửa ra vào, xung quanh thành được bao bằng hệ thống hào sâu 3m rộng 18 m, các cửa thành được xây vòm cong trên lập mái ngói âm dương. Mỗ cửa ra vào ở bên ngoài đều có cầu uốn cong bắc qua hào thành, bên trong thành có hành cung được bảo vệ bằng hệ thống tường cao và dày, có nhà ở của các vị vua khi đi kinh lý qua hay mỗi khi dự  lễ thăng chức của các quan.
 
Dưới thời nhà Nguyễn thành cổ là trung tâm kinh tế, chính trị, quân sự của Quảng Trị đồng thời là thành luỹ phía bắc bảo vệ kinh thành Huế. Nhưng sau cuộc chiến 81 ngày đêm, thành cổ Quảng Trị bị san phẳng, chỉ còn sót lại cửa hướng Đông tương đối nguyên vẹn và vài đoạn tường thành cùng giao thông hào bên ngoài chi chít vết bom đạn. Hiện nay có 4 cổng thành và một số đoạn tường thành được xây dựng lại, tuy không phải là những dấu ấn xưa, nhưng Thành cổ vẫn là Đất tâm linh của đồng bào Quảng Trị nói riêng và quân dân cả nước nói chung.