(Baonghean.vn) - Những năm 1971-1972, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc ta bước vào giai đoạn quyết định, ác liệt và gian khổ, thực hiện chỉ thị của Tỉnh uỷ và Tỉnh đoàn Nghệ An, Đoàn thanh niên lao động huyện Diễn Châu đã thành lập đại đội pháo 12 ly 7 mang tên Phùng Chí Kiên, người con của quê hương Diễn Châu – Nghệ An.
Quân số đại đội 70 người, là những dân quân được tuyển chọn và xung phong từ các xã đã tham gia chiến đấu, trực chiến trên những trận địa phòng không bảo vệ vùng trời quê hương.
Sau một thời gian huấn luyện chính trị và quân sự kỹ càng, cuối năm 1971, đại đội được lệnh hành quân vào chiến trường miền Nam. Lễ xuất quân được tổ chức trang nghiêm và xúc động tại xã Diễn Thành: Huyện ủy Diễn Châu trao cho cán bộ, chiến sĩ đơn vị một lá cờ Đảng và một bức chân dung đồng chí Phùng Chí Kiên. Cả đơn vị đứng nghiêm, thề trước cờ Đảng và chân dung đồng chí Phùng Chí Kiên: “Hai vai cắm ngọn cờ hồng/ Ra đi giết Mỹ lập công trận đầu!”
Tháng 10 – 1971, đơn vị được xe quân sự chở đến phà Quán Hàu – Quảng Bình. Từ đây vào Quảng Trị chỉ hành quân bộ. Ngày 28 - 1 -1972, toàn đơn vị vượt sông Bến Hải, lúc này đại đội được biên chế thành 3 trung đội với 7 khẩu đội 12,7 ly, ém quân tại điểm cao 61, phía tây cứ điểm Cồn Tiên. Bộ Tư lệnh mặt trận B5 giao nhiệm vụ cho đơn vị: phối thuộc với Tiểu đoàn 2 – Trung đoàn 84 pháo binh tổ chức lực lượng, xây dựng kế hoạch tác chiến bảo vệ trận địa pháo chủ lực, đánh địch trên không trong khu vực đảm nhiệm, sẵn sàng đánh địch cơ động trên đường số 9.
Ông Thụy kể cho chúng tôi nghe một số trận đánh tiêu biểu của đơn vị:
8 giờ ngày 5 - 6 - 1972, tại Bái Sơn - Cam Lộ, BCH đại đội nhận được lệnh báo động sẵn sàng chiến đấu. Một tốp 3 máy bay địch bay từ biển vào, bổ nhào ném bom và bắn phá dữ dội vào trận địa. Hai khẩu 12,7 ly bị hỏng, 2 chiến sỹ bị thương. Đại đội phó Nguyễn Đình Chất chỉ huy đơn vị tập trung hỏa lực bắn trả mãnh liệt. Một chiếc AD6 trúng đạn, bốc khói cố bay ra phía biển và bị rơi. Sau chiến công này, Mặt trận B5 đã gửi điện khen ngợi, biểu dương tinh thần chiến đấu của cán bộ, chiến sỹ đại đội.
7 giờ một ngày tháng 7 năm 1972, tại nam đường 9, cách Đông Hà 8km về phía tây, đài quan sát của đại đội phát hiện một máy bay trinh sát địch bay rất thấp vào hướng trận địa đơn vị. Đại đội trưởng Phạm Bá Hường phát lệnh sẵn sàng chiến đấu. Đồng loạt 5 khẩu 12,7 nhả đạn. Máy địch trúng đạn, bốc khói, rơi tại chỗ.
Trong thời gian không dài chiến đấu tại chiến trường Quảng Trị, đại đội Phùng Chí Kiên đã bắn rơi 2 máy bay giặc Mỹ, hiệp đồng với các đơn vị Tiểu đoàn 2, Tiểu đoàn 75, Trung đoàn 84 - Mặt trận B5 chiến đấu chốt giữ các căn cứ ở Đông Hà, Bái Sơn và sân bay Ái Tử. Ngoài ra, cán bộ, chiến sĩ đơn vị còn tiến hành công tác dân vận, tổ chức huấn luyện quân sự cho dân quân các xã thuộc huyện Cam Lộ, Gio Linh. 6 chiến sỹ dân quân của đại đội đã anh dũng hy sinh, 15 chiến sỹ bị thương trên chiến trường ác liệt này.
Đại đội đã được Mặt trận giải phóng Miền Nam tặng thưởng 3 Huân chương Chiến công. Cuối năm 1972, Quảng Trị hoàn toàn giải phóng, đại đội Phùng Chí Kiên hoàn thành nhiệm vụ, được lệnh bàn giao toàn bộ vũ khí trang bị cho Tỉnh đội Quảng Trị, rút về miền Bắc.
Hiện nay, Ban liên lạc Đại đội Phùng Chí Kiên do ông Lê Văn Thụy làm Trưởng ban, thời gian qua đã tổ chức nhiều hoạt động giao lưu, gặp gỡ giữa những người đồng đội cũ. Tuy nhiên, do điều kiện cuộc sống một người một nơi, đến nay vẫn chưa nối được liên lạc với nhiều đồng đội, như Đại đội trưởng Phạm Bá Hường hiện nay ở đâu, làm gì không ai biết. Ông Thụy tâm sự, Ban liên lạc có ý định sưu tập tài liệu, tìm gặp nhân chứng để tổ chức xuất bản một cuốn sách về Đại đội Phùng Chí Kiên, ghi dấu một thời trận mạc chia lửa với quân dân Quảng Trị, nhưng thật khó khăn…
Trần Hoài - Báo Quân khu 4