Hơn 1.300 lỗi vi phạm tại 72 chung cư
Ngày 11/4/2018 UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1330/QĐ-UBND thành lập Đoàn thanh tra liên ngành thanh tra toàn diện việc chấp hành pháp luật về đầu tư, xây dựng, đất đai, quản lý sử dụng chung cư và nhà cao tầng trên địa bàn tỉnh. Đoàn thanh tra liên ngành đã tiến hành thanh tra, kiểm tra tại 72 chung cư (đã đưa vào sử dụng). Sau thanh tra, ngày 13/9/2019, UBND tỉnh ban hành Kết luận thanh tra số 551/KL-UBND, (Kết luận 551) trong đó đã chỉ ra hàng loạt sai phạm, tồn tại trong công tác đầu tư, quy hoạch, xây dựng, quản lý tại các khu chung cư trên địa bàn tỉnh.
Theo Kết luận 551, tại thời điểm thanh tra, trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 92 dự án nhà ở chung cư cao tầng, trong đó có 72 khu chung cư đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, 20 khu chung cư đang được triển khai xây dựng. Riêng thành phố Vinh có đến 69/72 khu chung cư đã đưa vào sử dụng, chiếm đến 98,5% toàn tỉnh. Qua công tác thanh tra, kiểm tra đoàn liên ngành đã phát hiện có đến 1.357 tồn tại, vi phạm tại 72 chung cư của 33 chủ đầu tư.
Nổi lên trong số đó là những vi phạm về quy hoạch chi tiết xây dựng như xây dựng vượt tầng. Những chung cư vi phạm được nêu tên là: chung cư Trung Đức ở phường Lê Lợi; chung cư Bông Sen ở phường Quang Trung; đơn nguyên 1 chung cư Danatol; chung cư Trường Thành, xã Nghi Phú; chung cư Sao Nghệ; chung cư Mường Thanh Diễn Châu; chung cư CT 1A tại phường Quang Trung...
Tuy nhiên, tại thời điểm thanh tra, theo cơ quan chức năng, đây là hành vi vi phạm về trật tự xây dựng của chủ đầu tư trước thời điểm ngày 15/1/2018 khi Nghị định 139/2017/NĐ - CP của Chính phủ có hiệu lực nên sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính, đồng thời phải kiểm định chất lượng công trình xây dựng và khả năng chịu lực của công trình.
Bên cạnh những vi phạm về thiết kế, thời điểm thanh tra, đoàn liên ngành cũng đã phát hiện 45 chung cư thay đổi kiến trúc mặt ngoài; 5 chung cư không thi công hoặc chưa thi công khu vực sàn để xe hoặc chuyển khu vực để xe làm không gian khác; 6 chung cư không bố trí hoặc không thi công phòng sinh hoạt cộng đồng theo đúng thiết kế; 10 chung cư bố trí số căn hộ trong 1 tầng, tổng số căn hộ trong công trình không đúng quy định; 15 chung cư chưa hoàn tất công tác nghiệm thu nhưng đã đưa vào khai thác, sử dụng như: Khối nhà 18 tầng số 2 thuộc khu nhà ở chung cư và văn phòng làm việc Thành Vinh; chung cư Bảo Sơn; chung cư nhà ở xã hội số 2 Kim Thi... Tính tổng thể có đến 64/72 chung cư thi công chưa phù hợp với hồ sơ thiết kế đã được cơ quan có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt, hoặc chưa phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng.
Kết luận số 551 của UBND tỉnh cũng đã chỉ ra các tồn tại, nguyên nhân, trách nhiệm và biện pháp xử lý kiên quyết, dứt điểm các sai phạm trong công tác đầu tư xây dựng và quản lý chung cư. Theo báo cáo của Sở Xây dựng tỉnh, ngay sau khi UBND tỉnh ban hành Kết luận số 551, các đơn vị chức năng tiếp tục triển khai các hoạt động kiểm tra, giám sát tại các khu chung cư qua đó yêu cầu các công trình khắc phục tồn tại, sai phạm.
Khắc phục nhưng chưa triệt để
Theo thống kê, đến thời điểm này có 1.091/1.357 tồn tại, vi phạm tại các chung cư đã được khắc phục, đạt tỷ lệ 80,4%. Cụ thể, về phòng cháy chữa cháy, đã khắc phục được 368/404 tồn tại; về đầu tư xây dựng công trình, đã khắc phục được 314/383 tồn tại; về đất đai, môi trường, đã khắc phục được 85/108 tồn tại; về quản lý và sử dụng nhà chung cư: đã khắc phục được 324/462 tồn tại.
Chẳng hạn, đối với những tồn tại trong đầu tư xây dựng, đã có 8 chung cư xây dựng sai quy hoạch, sai hồ sơ thiết kế đã được thẩm định, phê duyệt được nêu ra trong Kết luận số 551 thì đến thời điểm này toàn bộ 8/8 chung cư đều đã kiểm định chất lượng và có kết luận công trình đảm bảo an toàn chịu lực. Có 7/8 chung cư đã được UBND tỉnh phê duyệt điều chỉnh quy hoạch; 2/8 chung cư đã được chấp thuận điều chỉnh thiết kế; 1 chung cư đã thực hiện nộp lại số lợi bất hợp pháp (chung cư Tecco 215 Lê Lợi với số tiền hơn 1 tỷ đồng). Các chung cư còn lại đang trình hồ sơ cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt.
Đối với những tồn tại về môi trường, tại thời điểm tiến hành thanh tra, đoàn liên ngành xác định có 72/72 chung cư các biểu hiện vi phạm khác nhau. Theo thống kê của Sở Xây dựng, đến thời điểm này đã có 68/72 chung cư thực hiện khắc phục về nghiệm thu, xác nhận hoàn thành các công trình bảo vệ môi trường và giảm thiểu ô nhiễm môi trường phục vụ giai đoạn vận hành, sử dụng...
Mặc dù cơ quan chức năng đã có nhiều nỗ lực trong công tác kiểm tra, giám sát, xử lý cũng như nhiều chủ đầu tư chung cư đã ý thức hơn trong việc khắc phục tồn tại, vi phạm tại các dự án, công trình, tuy nhiên cho đến nay liên quan đến các dự án nhà ở cao tầng vẫn tồn tại nhiều vấn đề. Nổi cộm là vấn đề cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà cho các hộ dân. Đến nay có 16 chung cư chưa cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu chủ yếu là do chủ đầu tư chưa nộp tiền sử dụng đất hoặc chưa được chấp thuận nghiệm thu hoàn thành công trình xây dựng, và còn có nguyên nhân các chủ đầu tư đã cầm cố Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của dự án tại ngân hàng.
Liên quan đến hoạt động quản lý và sử dụng nhà chung cư, hiện nay có 14 chung cư chưa thành lập Ban quản trị; 10 chung cư chưa khắc phục lỗi hệ thống kết cấu hạ tầng bên ngoài nhà chung cư cho cơ quan quản lý chuyên ngành của địa phương; 21 chung cư chưa bàn giao hồ sơ nhà chung cư cho Ban quản trị; 09 chung cư trong hồ sơ thiết kế không có phòng sinh hoạt cộng đồng).
Theo ông Chu Anh Tuấn - Phó Giám đốc Sở Xây dựng Nghệ An, có nhiều nguyên nhân khiến các tồn tại tại các chung cư cao tầng chưa được khắc phục, trong đó chủ yếu xuất phát từ các chủ đầu tư. Ông Tuấn cho biết, các chủ đầu tư phản ánh, do thời gian sau khi Kết luận số 551 của UBND tỉnh ban hành đến thời hạn cần khắc phục là ngắn. Theo yêu cầu, các chủ đầu tư phải hoàn thành việc khắc phục trước ngày 30/12/2019, đây là thời điểm chuẩn bị đón Tết Dương lịch và Tết cổ truyền. Bên cạnh đó, sau Tết lại xảy ra dịch Covid-19 nên các chủ đầu tư gặp khó khăn trong việc khắc phục các tồn tại được nêu.
Cũng theo ông Tuấn, ngoài ra để hoàn thành các thủ tục theo yêu cầu như: kiểm định chất lượng, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch, chấp thuận điều chỉnh thiết kế... mất nhiều thời gian, trong khi phải theo trình tự quy định. Tức là xong thủ tục này mới được thực hiện thủ tục khác. Ví dụ như muốn điều chỉnh quy hoạch thì buộc phải có chứng nhận kiểm định chất lượng. Và phải mất 2-3 tháng mới hoàn thành khâu kiểm định chất lượng, từ đó mới xin cơ quan có thẩm quyền chấp thuận điều chỉnh quy hoạch, các trình tự phải đi từ phường xã, lên thành phố rồi lên tỉnh rất mất thời gian.
“Một trong những lý do nữa là nhiều chủ đầu tư gặp khó khăn về tài chính, nhất là giai đoạn dịch Covid bùng phát, cũng có lý do từ việc một số chủ đầu tư đã bàn giao công trình cho các ban quản trị chung cư rồi nhưng ban quản trị không đủ điều kiện, khả năng để khắc phục tồn tại”