(Baonghean.vn) - Dây phanh xe đạp và ống nứa qua bàn tay khéo léo và sự tinh tế trong cảm thụ âm nhạc người Thái đã chế tác ra nhạc cụ xí xa lo, hay còn gọi là xí xo.
Anh Lương Văn An (SN 1980), ở bản Khe Ngậu, xã Xá Lượng (Tương Dương) là người chơi và chế tác xí xo thành thạo, am hiểu loại nhạc cụ này cho biết: “Nứa được dùng để làm loại nhạc cụ này phải là loại nứa già và không bị mối mọt. Thường chọn nứa vào khoảng tháng 2 tháng 3, thời điểm này nứa sẽ không mọt, còn tháng 7, 8 nứa tốt nhưng bị mọt. Một chiếc xí xa lo có độ dài 45 -50cm”. Ảnh: Đình Tuân Sau khi lấy trên rừng về, bước đầu tiền là phải tước mỏng ống nứa để tạo độ vang cho xí xo, anh An còn lưu ý khi lột nứa phải lước phải sao cho không mỏng và dày quá, vì mỏng quá khi căng dây rất dễ vỡ ống còn khi dày quá thì độ vang sẽ kém và tiếng phát ra sẽ không hay. Ảnh: Đình Tuân Để có những chiếc xí xa lo ưng ý, ngoài việc chọn nứa tốt, cần có đôi tai biết thẩm âm, đôi bàn tay khéo léo và cả sự tỉ mẩn. Trong ảnh: Anh An đang dui lỗ xỏ then khóa. Ảnh: Đình Tuân Vót tre làm then khóa dây. Ảnh: Đình Tuân Trên đầu ống nứa, người Thái khoan lỗ để luồn các then khóa. Nhạc cụ này gồm 3 dây được nối từ các nốt khóa đến lỗ khoan phía dưới ống nứa. Ảnh: Đình Tuân Trước đây dây đàn làm bằng tơ tằm, hiện nay bà con dùng làm bằng dây phanh xe đạp. Ảnh: Đình Tuân Gắn dây vào khóa để căng dây. Ảnh: Đình Tuân Khoét lỗ để âm vang hơn và to hơn khi chơi nhạc. Ảnh: Đình Tuân Cung kéo làm từ một thanh tre mỏng có chiều dài khoảng 45cm, rộng khoảng 1cm; dây cung cũng thường được làm từ nứa. Ảnh: Đình Tuân Âm thanh của xí xa lo mộc mạc như chính tâm hồn người Thái. Nhạc cụ này được sử dụng để đệm cho các bài dân ca Thái như: lăm, xuối nhuôn... cũng có thể kết hợp với các loại nhạc cụ khác để tạo thành bản hòa tấu độc đáo và vui nhộn. Ảnh: Đình Tuân Xem anh Lương Văn An sử dụng xí xa lo:
Đình Tuân