Bài viết của tác giả Emily Bell, mới đăng tải trên trang The Guardian, với tiêu đề "Khi các nhà xuất bản mất quyền kiểm soát, website của các nhật báo sẽ trở thành con vẹt chết trong lồng?"
Toàn văn bài viết như sau:
Những ông chủ của các hãng truyền thông đang nhận thấy một sự thật dần hé lộ (trong nhiều trường hợp đã hiện rõ rồi, chẳng qua người ta không muốn nói đến mà thôi). Đó là hoạt động xuất bản đã đến thời kỳ chấm dứt. Đương nhiên không thuần túy là như vậy, hoạt động xuất bản vẫn đang nở rộ - chỉ là không phải với các nhà xuất bản tin tức.
Với việc Facebook tuần trước vừa tuyên bố mở tiện ích đọc báo nhanh (Instant Articles) cho tất cả các cơ quan truyền thông; Google đang đầu tư để đẩy nhanh hơn nữa tốc độ tải các trang tin tức; và thực tế ảo có thể được tạo ra chỉ với một bộ công cụ giá 200 bảng Anh - có thể nói rằng ngày nay chúng ta có nhiều cơ hội mang tin tức và những câu chuyện đến với thế giới hơn bao giờ hết.
Tuy nhiên, những quyết định then chốt về hình thức và doanh thu đang được quy định ở cấp độ nền tảng, như trường hợp của Facebook và nhiều mạng xã hội khác; hay ở cấp độ các nhà mạng; hoặc thậm chí, như vụ đối đầu giữa Apple và FBI là ở cấp độ thiết bị.
Tin nóng nhất cho ông chủ các hãng truyền thông ở Anh cuối tuần vừa qua là việc công ty sản xuất điện thoại Three sẽ giới thiệu ứng dụng chặn quảng cáo trên toàn bộ hệ thống của họ.
Điều này có nghĩa là nếu bạn sở hữu một chiếc điện thoại di động của Three, bạn sẽ không còn phải nhìn thấy những mẩu quảng cáo trên các trang tin hay bất cứ trang web nào bạn đang truy cập trên điện thoại. Quảng cáo trên điện thoại di động vẫn chỉ là một nguồn thu rất nhỏ với hầu hết các nhà xuất bản tin tức, nhưng nhìn chung nó là lĩnh vực duy nhất đang cho thấy sự tăng trưởng.
Những công ty điện thoại như Three đã nhìn ra một cơ hội để kiếm thêm tiền và giữ khách hàng bằng việc loại bỏ những mẩu quảng cáo khó chịu hay buộc các nhà quảng cáo phải trả tiền cho lượng dữ liệu họ sử dụng.
Trừ phi, và cho tới khi nào các cơ quan quản lý ở châu Âu có biện pháp ngăn chặn, điều đó sẽ đe dọa tới sự tồn tại của quảng cáo trên điện thoại di động đối với các nhà xuất bản tin tức trực tuyến.
Tuần trước, chúng ta đã chứng kiến Trung Quốc, một thị trường truyền thông khó tính với nhiều sự kiểm duyệt gắt gao, tuyên bố sẽ cấm mọi công ty truyền thông nước ngoài hoạt động trong lãnh thổ nước mình.
Trong một động thái khác, Ấn Độ cương quyết khẳng định quyền chọn một con đường riêng cho tương lai truyền thông của họ khi bác bỏ chương trình Free Basics của Facebook.
Các quy định luật pháp đang ngày càng được coi là cách duy nhất quyết định liệu số đông hoặc sự khác biệt mang tính khu vực có thể được áp dụng tại một thị trường truyền thông khoan dung với những hãng nhỏ, ủng hộ những hãng khổng lồ và đè bẹp những công ty ở giữa.
Thị trường quảng cáo trên thiết bị di động gần như thuộc quyền sở hữu của Facebook. Với cây gậy là ứng dụng chặn quảng cáo và củ cà rốt là ứng dụng đọc báo nhanh, các nhà xuất bản tin tức đang phải từ bỏ thứ trước đây từng là phần quan trọng nhất trong hoạt động kinh doanh của họ.
Một số lãnh đạo các tập đoàn báo chí gần như thống nhất một điều là: "Chúng tôi biết cái ngành kinh doanh mà chúng tôi tự đóng gói và xuất bản đã chấm dứt, câu hỏi giờ đây với mọi người là điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?" Một người khác thì nói: "Chúng tôi nhìn vào việc phát hành cho các nền tảng xã hội thì thấy họ làm quá tốt, chúng tôi nhìn vào những cơ hội tạo ra nội dung thì đã có quá nhiều, còn cái chỗ ở giữa dành cho các nhà xuất bản tin tức truyền thống và các hãng phát thanh truyền hình thì không được hấp dẫn cho lắm."
Câu chuyện từ trước đến nay vẫn là báo in tồn tại được bao lâu nữa. Nhưng bây giờ, tình hình còn căng thẳng hơn với câu hỏi khi nào chính các tờ báo sẽ bắt đầu vứt bỏ cả những trang web và cơ sở hạ tầng trực tuyến mà họ đã tích tụ suốt hai thập kỷ qua. Tổ chức một hoạt động kinh doanh xoay quanh website bây giờ cũng gây đau đầu chẳng kém cuộc vật lộn của báo in.
Trong một bài viết dài ca ngợi BuzzFeed là “công ty sáng tạo nhất thế giới” hồi tuần trước, nhà sáng lập của BuzzFeed, Jonah Peretti đã đưa Paramount Pictures ra làm ví dụ về công ty đã truyền cảm hứng cho mình, và chứng minh rằng việc sở hữu mọi yếu tố của công việc kinh doanh, từ dàn diễn viên đến đoàn làm phim và các rạp chiếu đã tạo nguồn lực cho sự thành công.
Tuy nhiên quan điểm này lại đặt ra câu hỏi rằng liệu một quy mô lớn như thế có thể tồn tại trong một công ty hoàn toàn chuyên về sáng tạo. Một phần câu trả lời đã rất rõ ràng, kể cả những tập đoàn truyền thông giống như BuzzFeed và BBC cũng sẽ phải vật lộn để giành ưu thế trước những “người gác cổng” - các nhà quản lý, các công ty điện thoại hay các kênh phát hành.
Khi hoạt động phát hành đã hòa với các chức năng quảng cáo, các công cụ xuất bản, thậm chí là quan hệ khách hàng và dữ liệu, điều tốt nhất mà một nhà xuất bản tin tức truyền thống có thể hy vọng là các nhà phất hành sẽ yêu thích họ, hoặc họ có thể xây dựng giá trị của mình một cách riêng rẽ.
Điều này chủ yếu sẽ đạt được qua mối quan hệ giữa họ với các nhà quảng cáo hay với chính khách hàng của mình. Những hình mẫu được quan tâm nhiều nhất hiện nay là hoặc trở thành một dạng công ty quảng cáo mới (như BuzzFeed và Vice) hoặc trả phí thuê bao dựa trên sự trung thành với thương hiệu (như The New York Times).
Với tốc độ thay đổi chóng mặt và cả chục thông báo mới hàng tuần có khả năng lật ngược cả mô hình kinh doanh của một tờ báo, có thể các nhà xuất bản tin tức vẫn chưa thực sự chết, mà giống như hình ảnh con vẹt trong chương trình hài kịch Monty Python, nằm dưới đáy chiếc lồng nhốt mình, hai mắt nhắm nghiền.
Theo Vietnam+