Những năm trở lại đây, số lượng học sinh cấp 3 từ Việt Nam đi du học tại các nước có nền giáo dục phát triển trên thế giới và trong khu vực như Mỹ, Anh, Nhật, Singapore, Trung Quốc… tăng đột biến.
Theo thống kê của Cục Đào tạo với nước ngoài (Bộ GD&ĐT), nước ta hiện có trên 100.000 du học sinh theo học tại 49 quốc gia, vùng lãnh thổ, trong đó khoảng 90% đi học bằng kinh phí tự túc. Con số này đã tăng gấp 10 so với 10 năm trước.
Tuy nhiên với nhiều người, chuyện đi du học dường như đã không còn là dành cho những bạn hiếu học muốn học nâng cao ngành mình chọn nữa mà thay vào đó, đi du học lại được coi như cái phao cứu sinh cho những sĩ tử đã xác định là không có khả năng thi đại học hoặc trượt đại học.
Nhiều bạn trẻ được gia đình cho sang nước ngoài du học vì sợ không thi được ĐH trong nước. (Ảnh minh họa)
Với gia cảnh giàu có cùng với việc mở cửa giáo dục ở các nước tiên tiến hiện nay đã khiến cho nhiều cậu ấm, cô chiêu coi đó là một cơ hội để thoát li khỏi việc học hành, thi cử trong nước. Họ cho rằng không thi đại học mà thay vào đó là đi du học sẽ sướng, sẽ không phải đối đầu với đối thủ, sẽ không phải lao đầu vào các lò luyện thi là hạnh phúc. Và đương nhiên với điều kiện gia đình tốt như vậy thì một xuất đi du học tự túc là không khó.
Về chuyện du học, nhiều bậc phụ huynh có tư tưởng lệch lạc về vấn đề này, nghĩ rằng con mình không học được ở Việt Nam thì sẽ học được ở nước ngoài; hoặc con mình ở nhà nghịch quá, tống sang bên kia sẽ ổn. Bên cạnh đó, còn có một bộ phận không nhỏ phụ huynh muốn con cái đi du học nước ngoài để có “oai” với họ hàng, bè bạn.
Anh Phạm Mạnh Lộc (Ba Đình, Hà Nội) chia sẻ: “Nhà tôi có mỗi thằng con trai, học hành lại không tốt lắm, chưa chắc đã đỗ ĐH ở Việt Nam nên cho nó sang Trung Quốc học. Tốt xấu gì thì cũng mang tiếng du học, sau này về nước có khi dễ xin việc hơn”. Trước khi con trai tốt nghiệp cấp 3, anh Lộc đã lo cho con suất học bổng của một trường đại học thuộc tỉnh Tứ Xuyên (Trung Quốc), chỉ chờ tốt nghiệp xong là cậu con trai đi du học nước ngoài.
Tú, con trai anh Lộc, tỏ ra rất hào hứng với việc du học tự túc này, cậu cho biết “Cả lớp em đang ôn thi “kinh” lắm, lo thi tốt nghiệp với thi đại học, khối nọ khối kia. Có mỗi mình em thoải mái vì chẳng phải lo thi cử gì cả, bố em lo cho đi du học thì em cứ đi thôi. Với lại học ĐH ở Việt Nam khổ lắm, em không chịu được”.
Cẩn thận tiền mất mà tật… con vẫn mang
Cho con đi du học có lẽ là việc khá dễ dàng với những phụ huynh có điều kiện kinh tế, tuy nhiên có một thực trạng đáng lo ngại là nhiều em do không thích nghi được với cuộc sống hoặc không theo được việc học, cộng với việc không có sự kèm cặp của gia đình, nên bỏ học không đến trường rồi bị trục xuất về nước.
Ở những nước có nên giáo dục tiên tiến, đầu vào đại học rất dễ nhưng để có được tấm bằng tốt nghiệp thì vô cùng khó. Với tầm hiểu biết không thi nổi đại học ở Việt Nam cộng với lối suy nghĩ đi du học thì chỉ là học qua loa chơi là chủ yếu thì việc nhiều bạn trẻ chỉ mới nhập học được nửa học kì đã bị đuổi về nước là điều dễ hiểu.
Như bạn Nguyễn Ngọc Tùng (Đống Đa, Hà Nội) được cha mẹ lo cho suất du học New Zealand, nhưng do học lực kém, khả năng giao tiếp tiếng Anh không tốt lại thích chơi hơn học, nên chưa đầy một học kỳ đã bị nhà trường đuổi học. Về nước, cậu lại được “mua” thêm một suất học bổng đi Úc vào một trường đại học không danh tiếng, và đến nay, sau 7 năm du học, Tùng vẫn chưa cầm nổi tấm bằng tốt nghiệp.
Ngoài ra việc chi tiêu cộng với tiền học ở nước ngoài là rất lớn. Nhiều gia đình có thể là khá giả ở Việt Nam nhưng cũng không tránh khỏi tình trạng khốn đốn khi cho con đi du học. Một số gia đình lại cho rằng con em mình có thể đi làm thêm để tự trang trải, một suy nghĩ có phần chủ quan.
Điển hình như nước Mỹ, chi phí sinh hoạt trong một tháng ở khu vực Đông Bắc không thể dưới 1.000 USD. Theo quy định, sinh viên quốc tế chỉ được phép làm tối đa 20 tiếng một tuần trong trường, không được làm nhiều hơn và không được làm ở ngoài. Trung bình một tiếng, các em được trả 10 USD, nếu làm đủ 20 tiếng mỗi tuần thì các em kiếm được 800 USD một tháng, trừ thuế thì chỉ còn 560 USD.
Nếu muốn kiếm thêm thì buộc phải đi làm chui ở ngoài mà công việc phổ biến nhất là làm bồi bàn hay làm nail (sơn, sửa móng tay). Đây là công việc hết sức vất vả và độc hại đối với sinh viên, như vậy thì thời gian và sức khoẻ để học tập sẽ bị thu hẹp đáng kể.
Được học tập và tiếp thu nền giáo dục của các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới là ước mơ của rất nhiều học sinh, sinh viên Việt Nam. Tuy nhiên, “du học” không phải là cách để các em trốn thi đại học trong nước, cũng không phải là chỗ để các bậc phụ huynh sử dụng làm lối thoát cho việc giáo dục những “cậu ấm, cô chiêu”. Nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đặt giáo dục lên hàng đầu, các sinh viên sẽ khó tránh được nghịch cảnh “Du là chính - Học là phụ”.