Cáo trạng của VKSND Tối cao xác định, nguyên thượng tá tình báo Phan Văn Anh Vũ (tức Vũ Nhôm) được hai cựu thứ trưởng Bộ Công an Trần Việt Tân, Bùi Văn Thành và hai lãnh đạo Cục Tình báo giúp thâu tóm 7 khu đất đắc địa ở Đà Nẵng và Sài Gòn. Mục đích này không nằm trong hoạt động nghiệp vụ mà để Vũ thu lợi, gây thiệt hại cho Nhà nước1.160 tỷ đồng.
Riêng tại TP HCM, chính quyền từng từ chối giao khu đất gần 1.300 m2 tại số 8 Nguyễn Trung Trực (quận 1) cho Công ty Cổ phần Bắc Nam 79 (công ty bình phong của Bộ Công an, do Vũ làm Chủ tịch HĐQT).
Theo điều tra, ngay khi được tuyển làm nhân viên tình báo Tổng Cục V (Bộ Công an) tháng 10/2009, Vũ đề xuất được thay Công ty Xuất nhập khẩu và Phát triển văn hóa TP HCM thuê khu đất số 8 Nguyễn Trung Trực. Nguyễn Hữu Bách (Trưởng phòng, sau này là Phó Cục trưởng); Phan Hữu Tuấn (Cục trưởng, sau này là phó Tổng Cục trưởng) gửi tờ trình Bộ Công an, đề nghị UBND TP HCM thực hiện. Mục đích sử dụng là xây khu thương mại cao ốc, văn phòng, khách sạn, căn hộ "để phục vụ công tác đặc thù" của Bộ Công an phía Nam.
Dù chưa được TP HCM đồng ý nhưng Vũ Nhôm đã thỏa thuận ký kết các hợp đồng bồi thường, hỗ trợ để chuyển giao quyền thuê đất với Công ty Xuất nhập khẩu và Phát triển văn hóa. Không được UBND TP HCM phê duyệt, ngày 15/5/2010 Công ty Bắc Nam 79 tiếp tục có công văn đề nghị.
Đến ngày 3/6/2010, UBND TP HCM có công văn chấp thuận cho Bắc Nam 79 sử dụng khu đất số 8 Nguyễn Trung Trực nhưng "phải theo đúng mục tiêu quy hoạch của TP HCM". Hai tháng sau, Bộ Tài Chính thống nhất chủ trương để công ty Vũ Nhôm thuê đất phục vụ nhiệm vụ an ninh, quốc phòng như đề nghị của Bộ Công an.
Muốn được thuê giá rẻ, Nguyễn Hữu Bách soạn và Phan Hữu Tuấn ký nháy để ông Trần Việt Tân ký báo cáo Thủ tướng. Đến ngày 15/2/2012, Chính phủ có ý kiến về việc Bộ Công an xây dựng văn phòng làm việc tại khu đất này là trường hợp đặc thù, đồng ý để TP HCM cho thuê giá ưu đãi. Trường hợp Công ty Bắc Nam 79 sử dụng khu đất cho mục đích kinh doanh bất động sản thì thu theo quy định.
Ngày 18/4/2012, Sở Tài chính TP HCM có công văn xác định giá thuê khu đất là gần 600.000/m2 trong mỗi năm - giữ nguyên trong vòng 5 năm đầu. Vũ đã thanh toán gần 3,8 tỷ đồng và được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền khu đất. Hiện, khu đất là trụ sở Công ty Bắc Nam 79.
Hai khu đất 'khủng' tại Sài Gòn bị thâu tóm thế nào
Khu đất số 15 Thi Sách (quận 1)gồm 2.700 m2 nhà và hơn 2.300 m2 đất, được TP HCM cho Công ty TNHH MTV Phim Giải Phóng thuộc Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) thuê từ nhiều năm. Ngày 23/6/2014, Tổng Cục V Bộ Công an có công văn do Nguyễn Hữu Bách soạn và Phan Hữu Tuấn ký, đề nghị Bộ VH-TT&DL để Công ty Bắc Nam 79 thuê lại khu đất "để phục vụ an ninh", bồi thường gần 30 tỷ đồng.
Bốn tháng sau, Thứ trưởng Bộ Công an Trần Việt Tân gửi công văn cho UBND TP HCM xin thuê đất. Khi được chấp thuận, Công ty Bắc Nam 79 nộp ngân sách chi phí bồi thường tài sản, vật kiến trúc trên đất với số tiền gần 7 tỷ đồng, nhưng được khấu trừ vào tiền thuê đất phải nộp.
Đến tháng 6/2015, Phó Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Hữu Tín ký quyết định cho công ty Vũ thuê với thời hạn 50 năm để xây dựng văn phòng làm việc, trả tiền thuê hàng năm. Tuy nhiên ngay sau đó, Vũ đã lập dự án bổ sung chức năng với chiều cao 83 m bao gồm 115 căn hộ, 72 văn phòng và 88 phòng khách sạn.
Bắc Nam 79 và Công ty Novaland ký văn bản thỏa thuận: một bên có pháp lý về đất, bên kia có nghĩa vụ tài chính và đầu tư xây dựng, sau khi trừ các khoản chi phí thì lợi nhuận sẽ chia đôi. Để thực hiện dự án, đôi bên thành lập Công ty TNHH Madison để ký kết với các nhà thầu xây dựng.
Đến 8/12/2015, Bộ Công an lại có văn bản "đôn đốc" do Thứ trưởng Trần Việt Tân gửi UBND TP HCM đề nghị hỗ trợ, hoàn tất thủ tục cho Bắc Nam 79 để đưa dự án vào triển khai đúng tiến độ. Cùng ngày, Vũ Nhôm và phía đối tác ký thỏa thuận cho Công ty Madison thực hiện toàn quyền và nghĩa vụ thay Novaland. Mặc dù chưa hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế, chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng Vũ Nhôm cùng đối tác đã xây công trình 18 tầng.
Theo báo cáo của công ty Madison, tổng kinh phí cho dự án hiện là hơn 700 tỷ đồng, trong đó đã thanh toán hơn một nửa. Tính đến cuối tháng 9/2018, công ty này đã ký hợp đồng mua bán, cho thuê bất động sản với hơn 100 khách hàng, tổ chức tương ứng hơn 130 sản phầm, thu tiền của khách hàng hơn 1.000 tỷ đồng.
Với hình thức tương tự, khu đất 3.800 m2 tại 129 Pasteur (quận 3,do Tổng Cục IV Bộ Công an sử dụng làm nhà khách đối ngoại) cũng được chuyển giao cho Công ty Nova Bắc Nam 79 của Vũ Nhôm.
Ngày 28/5/2015, Thứ trưởng Bộ Công an Bùi Văn Thành báo cáo Thủ tướng, đề nghị chuyển quyền sử dụng và tài sản trên đất cho Nova Bắc Nam 79. Hơn 4 tháng sau, đề xuất này được thông qua. Căn cứ kết quả thẩm định của cơ quan chức năng TP HCM, khu nhà đất này được xác định giá trị gần 300 tỷ đồng.
Một ngày sau khi Tổng Cục IV ký hợp đồng nguyên tắc chuyển quyền sử dụng đất cho Nova Bắc Nam 79, Vũ Nhôm ký hợp đồng hứa mua, hứa bán với Công ty CPĐT Peak View. Đến đầu tháng 1/2018, ba cổ đông sáng lập Peak View tiếp tục chuyển nhượng hoàn toàn khu đất cho Công ty CP Địa ốc Sài Gòn - Gia Định với giá hơn 350 tỷ đồng và đơn vị này đang quản lý, sử dụng.
Kết luận của Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự vào thời điểm khởi tố vụ án (tháng 2/2018) xác định khu đất này có giá gần 520 tỷ. Theo đó, cơ quan điều tra cho rằng Nhà nước bị thiệt hại hơn 220 tỷ đồng. Đối với số 8 Nguyễn Trung Trực - nơi đặt trụ sở công ty Bắc Nam 79 được Cục Thuế xác định có giá thuê chỉ bằng một nửa so với thực tế, gây thất thoát hơn 6 tỷ đồng.
Riêng tại khu đất 15 Thi Sách, cuối năm 2018, Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự ở trung ương kết luận có giá hơn 760 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong thời gian chờ phê duyệt giá, các sai phạm liên quan đến Vũ Nhôm bị phát hiện nên UBND TP HCM phong tỏa tài sản này. Cơ quan điều tra không xác định thiệt hại do chuyển đổi mục đích sử dụng đất mà chỉ căn cứ vào thiệt hại của Nhà nước là gần 7 tỷ - đây là số tiền Vũ Nhôm được khấu trừ trái pháp luật vào tiền thuê khu đất trên.
Ngoài hai cựu Thứ trưởng Bộ Công an và các lãnh đạo Cục nghiệp vụ bị truy tố vì giúp sức Vũ Nhôm thì Nguyên phó chủ tịch UBND TP HCM, Nguyễn Hữu Tín cũng bị bắt để điều tra hành vi Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí theo Điều 219 BLHS năm 2015.
Cùng bị cáo buộc về hành vi trên, 4 người khác là ông Đào Anh Kiệt (61 tuổi, nguyên giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường TP HCM); ông Lê Văn Thanh (56 tuổi, Phó chánh Văn phòng UBND TP HCM); ông Nguyễn Thanh Chương (44 tuổi, Trưởng phòng Đô thị, Văn phòng UBND TP HCM); ông Trương Văn Út (Phó phòng quản lý đất đai Sở Tài nguyên - môi trường TP HCM.