TIỀM ẨN NGUY CƠ MẤT AN TOÀN
Cảng Cửa Lò đã được quy hoạch thành cảng đầu mối Quốc gia loại I, là một trong những dự án cụ thể hóa chương trình, đề án thực hiện Nghị quyết số 26 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Nghệ An đến năm 2020.
Những năm qua, cảng Cửa Lò luôn được Bộ GTVT, tỉnh Nghệ An, doanh nghiệp quan tâm đầu tư, bến số 5 thuộc khu bến cảng Cửa Lò cũng đã được đưa vào khai thác từ cuối năm 2018, có khả năng tiếp nhận cỡ tàu có trọng tải 30.000 DWT cập cảng phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế khu vực và tỉnh Nghệ An.
bna_cualo45950135_2762020.jpgBốc dỡ hàng tại cảng Cửa Lò. Ảnh: Thu Huyền
Thế nhưng, lâu nay có khoảng 100 tàu công suất lớn, nhỏ của các phường Nghi Tân, Nghi Thủy thường xuyên lấn chiếm neo đậu ở cầu cảng số 4, số 5. Việc tàu thuyền neo đậu trái phép, lấn chiếm cầu cảng làm cho việc khai thác, vận chuyển hàng hóa bị ảnh hưởng nghiêm trọng, gây mất an toàn cao cho các tàu biển chở hàng ra vào cảng. 

Ông Trần Văn Đạt - Giám đốc Cảng Cửa Lò cho biết: Cầu cảng số 4 nằm ngay rìa trái luồng vào cảng, vì thế, việc có nhiều tàu thuyền đánh cá thường xuyên neo đậu, ra vào ở khu vực này. Không chỉ tàu thuyền của Nghi Tân, Nghi Thủy mà hiện còn có cả tàu của ngư dân Diễn Châu cũng neo đậu tại cảng, tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn hàng hải. Trên thực tế đã xảy ra sự cố đâm va giữa tàu biển và tàu cá tại cảng, gây hỏa hoạn ở các tàu, thuyền cá khi chiếm dụng cầu tàu số 4.

Khá nhiều vụ việc xung đột, va chạm giữa tàu biển và tàu cá diễn ra thường xuyên làm cho các hãng vận tải rất e ngại đến cảng Cửa Lò. Tình trạng này đã được cơ quan chức năng, chính quyền địa phương tổ chức rất nhiều cuộc họp bàn giải quyết nhưng đến nay vẫn chưa xử lý dứt điểm.
Tàu cá ngư dân neo đậu tại cảng Cửa Lò vi phạm an toàn hàng hải. Ảnh: Thu Huyền
Mới đây, tại cuộc giao ban giữa lãnh đạo tỉnh Nghệ An với các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp nhằm tháo gỡ khó khăn, thì những bất cập tại cảng Cửa Lò lại được nêu ra.  

Tàu cá của ngư dân vẫn thường xuyên chiếm dụng cầu cảng Cửa Lò làm nơi neo đậu, gây cản trở đến việc khai thác cầu bến, an toàn hàng hải và an ninh trật tự trên bến cảng; không phù hợp với Bộ luật Quốc tế về an ninh tàu và bến cảng (Bộ luật ISPS) nên các tàu rất ngại vào cảng Cửa Lò, đặc biệt các tàu của các nước phát triển như: Nhật, Mỹ, EU, Hàn Quốc… không vào cảng Cửa Lò. 

Ông Bùi Kiều Hưng - Tổng Giám đốc Công ty CP Cảng Nghệ Tĩnh

Ngoài vấn đề tàu thuyền ngư dân neo đậu trái phép, hiện nay, khu vực cảng Cửa Lò có rất nhiều dân cư tập trung sinh sống xung quanh nên đã ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh. Một số mặt hàng không thể tổ chức sản xuất 24h/24h theo thông lệ quốc tế bởi tiếng ồn, bụi của mặt hàng than, đá...
Nhà dân nằm ngay sát khu vực bãi tập kết hàng hóa của cảng Cửa lò, ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh. Ảnh: Thu Huyền
Mặc dù doanh nghiệp đã áp dụng các biện pháp giảm thiểu hiện tượng bụi than gây ô nhiễm môi trường như: phủ bạt, tưới nước, quét dọn, phun rửa bánh xe trước khi mang hàng ra khỏi cảng và xe di chuyển chậm lúc đi qua khu dân cư nhưng không được sự đồng thuận của người dân.
BẾN CÁ CHẬM TIẾN ĐỘ
Để tháo gỡ khó khăn cho cảng Cửa Lò, UBND tỉnh Nghệ An đã tiến hành đầu tư xây dựng bến cá riêng về phía thượng lưu luồng vào cảng Cửa Lò. Theo đó, bến cá Nghi Tân được đầu tư với mục tiêu di dời tàu cá ngư dân lấn chiếm cầu cảng Cửa Lò, đảm bảo cho 300 tàu thuyền đánh bắt hải sản neo đậu tránh trú bão do UBND thị xã Cửa Lò làm chủ đầu tư (được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 2110/QĐ.UBND - ĐTXD ngày 13/6/2012).
Dự án gồm: Hạng mục nạo vét luồng tuyến cho tàu thuyền vào nơi neo đậu, vũng neo đậu cho tàu cá số 1, số 2, khu nước và hạng mục bến neo đậu cho tàu cá (bến tạm). Tuy vậy, việc thiết kế cầu đã bộc lộ những bất cập, cầu tàu hiện tại rộng 3,5m là quá hẹp, không phù hợp với thực tế vận chuyển và bốc dỡ cá, hàng hóa lên xuống tàu.
Thị xã Cửa Lò đang có tờ trình xin bổ sung kinh phí đầu tư cầu cảng Nghi Tân dài 100m, đáp ứng việc vào ra của tàu công suất lớn. Ảnh: Việt Phương

Để hoàn thiện bến cá đưa vào hoạt động, năm 2018, UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt điều chỉnh bổ sung dự án: Xây dựng kè chống sạt lở bờ Hữu sông Nam Cấm và nơi neo đậu tàu, thuyền phòng tránh thiên tai phường Nghi Tân, thị xã Cửa Lò (giai đoạn 2). Tổng mức đầu tư công trình là 76 tỷ đồng, do UBND thị xã Cửa Lò làm chủ đầu tư.

Hiện nay, giai đoạn 2 đã xong hạ tầng, nạo vét luồng lạch nhưng cầu cảng không đáp ứng cho tàu thuyền công suất lớn vào neo đậu nên UBND thị xã Cửa Lò tiếp tục xin được điều chỉnh, trình cấp trên bổ sung 14 tỷ đồng để xây dựng cầu tàu với chiều dài là 110m, chiều rộng là 7m. Đến nay, nguồn vốn vẫn chưa được cấp, công trình vẫn chưa phát huy hiệu quả.

Bến cá Nghi Tân (TX. Cửa Lò) hiện chỉ đáp ứng việc neo đậu cho tàu công suất nhỏ. Ảnh: Thu Huyền

Ông Hoàng Thanh Sơn - Chủ tịch UBND phường Nghi Tân, thị xã Cửa Lò cho hay: Bến cá Nghi Tân được xây dựng từ năm 2005, đến năm 2012 thị xã Cửa Lò đầu tư nâng cấp để di dời số tàu thuyền neo đậu ở cảng cá Cửa Lò nhưng kết cấu cầu cảng không phù hợp với tàu đánh bắt xa bờ công suất lớn. Đó là một trong những lý do khiến ngư dân không chịu rời bến tự phát ở cảng Cửa Lò về neo đậu tại bến cá Nghi Tân.

Như vậy, mặc dù được đầu tư tiền tỷ, bến cá Nghi Tân vẫn dang dở nhiều năm nay. Để cảng phát triển xứng tầm, đón tàu trên 10.000 DWT đầy tải thì việc di dời tàu cá ra khỏi khu vực cảng là yêu cầu cấp thiết. Việc tàu cá đậu trong cảng tàu hàng đang khiến chủ hàng có ấn tượng không tốt với cảng Cửa Lò, gây khó cho nhà đầu tư. 
Trước bất cập đó, đề nghị các cơ quan chức năng cần có biện pháp và chỉ đạo kịp thời để hoàn thành nhanh chóng bến cá mới, đồng thời phối hợp với các cấp chính quyền địa phương vận động người dân chấp hành việc di dời thuyền cá ra khỏi khu vực cầu cảng Cửa Lò nhằm đảm bảo an toàn hàng hải, phù hợp với quy định của Bộ luật Quốc tế về an ninh và bến cảng; đảm bảo điều kiện đón các tàu của các nước phát triển như EU, Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc… ra vào cảng. Đồng thời, xem xét cho di dời các hộ dân đang ở sát tường rào cảng theo đúng quy hoạch. 
Tại cuộc giao ban tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp do Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung chủ trì mới đây, lãnh đạo Cảng Nghệ Tĩnh cho biết: Luồng cảng Cửa Lò đã 4 năm chưa thực hiện duy tu, đến nay luồng tàu vào cảng Cửa Lò chỉ còn - 6,1m, các tàu lớn ra vào phải chờ nước lên. Bến số 5 đã hoàn thành để khai thác tàu 30.000DWT, bến 3, 4 khai thác tàu 25.000DWT (giảm tải). Tuy nhiên, luồng vào cảng Cửa Lò chỉ thiết kế - 7,2m chỉ đảm bảo cho tàu 10.000 DWT ra vào. Do đó, Bộ Giao thông Vận tải, Cục Hàng hải Việt Nam cần sớm triển khai giai đoạn 2 Dự án nâng cấp luồng vào cảng xuống - 8,5 đến - 9m để cho các tàu có trọng tải đến  30.000DWT có thể ra vào thuận lợi. Mặt khác, tiếp tục triển khai nghiên cứu cải tạo luồng cho tàu 50.000 DWT ra vào trong tương lai, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh Nghệ An và khu vực.