Trong bối cảnh nhiều quốc gia lớn thời gian qua, đặc biệt là Mỹ liên tục nhấn mạnh đến tầm nhìn chiến lược Ấn Độ- Thái Bình Dương, sự sắp xếp của ban tổ chức được đánh giá là mang tính chiến lược.
Ấn Độ với “phía Đông đang nổi lên”
Trong bài phát biểu, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã nhấn mạnh tầm quan trọng của khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương - không chỉ với Ấn Độ mà với cả thế giới.
Khái niệm Ấn Độ - Thái Bình Dương bắt đầu được chú ý đặc biệt từ sau Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Đà Nẵng hồi cuối năm ngoái khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gọi Việt Nam là “trái tim của khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương”.
Rồi trong chuyến công du châu Á gần hai tuần ở thời điểm đó, ông Donald Trump đã liên tục sử dụng thuật ngữ này, hàm ý về một chiến lược mới của Mỹ ở khu vực mà trước đó vẫn được biết tới là châu Á - Thái Bình Dương.
Khi khái niệm Ấn Độ - Thái Bình Dương được biết đến ngày một nhiều hơn, Ấn Độ đã nổi lên là quốc gia không thể thiếu trong tầm nhìn khu vực này, thậm chí được đánh giá là một siêu cường khu vực trong tương lai.
Với tiềm lực cả về kinh tế và quân sự, nước này đã có những bước đi tích cực nhằm gia tăng vai trò an ninh và chính trị tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, từng bước mở rộng ảnh hưởng thông qua chính sách “Hành động phía Đông”.
Quốc gia Nam Á này được dự đoán sẽ vượt Trung Quốc, trở thành nước đông dân nhất thế giới vào năm 2024 và vượt Nhật Bản trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới vào năm 2030. Về quân sự, Ấn Độ là một trong chín quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân và có lực lượng quân đội đông thứ hai thế giới.
Mỹ sát cánh cùng Ấn Độ
Một ngày sau bài phát biểu của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis cũng “đăng đàn” trong phiên họp có chủ đề “Sự lãnh đạo của Mỹ và những thách thức an ninh tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương”.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ một lần nữa khẳng định giá trị của khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương không chỉ với an ninh, ổn định của Mỹ mà còn nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, từ đó cam kết tăng cường hợp tác với trụ cột ASEAN, Ấn Độ để xây dựng một khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và thịnh vượng cho tất cả.
Ông James Mattis cũng giải thích việc Mỹ đổi tên Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ thành Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương là phản ánh sự thay đổi về trọng tâm chiến lược của Mỹ với sự đánh giá ngày càng cao đối với khu vực Ấn Độ Dương, tiểu lục địa Ấn Độ và đất nước Ấn Độ.
Theo giới phân tích, Mỹ và Ấn Độ có những điểm chung để có thể cùng chia sẻ tầm nhìn về khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Sau chuyến công du Châu Á hồi cuối năm ngoái của Tổng thống Donald Trump, Nhà Trắng và Lầu Năm Góc đã công bố lần lượt “Chiến lược An ninh Quốc gia” và “Chiến lược Quốc phòng" trong đó khẳng định sự ưu tiên của Mỹ với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Hai yếu tố chính được Mỹ nhấn mạnh trong chiến lược tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương là “tự do” và “mở rộng”. Mỹ đánh giá Ấn Độ là một quốc gia phát triển theo hướng tự do và mở cửa, vì vậy chính sách của Mỹ là bảo đảm Ấn Độ có thể trở thành quốc gia với tầm ảnh hưởng lớn hơn trong khu vực.