Nông thôn mới không phải là đích cuối cùng
Tại hội nghị, tất cả các bộ, ngành, địa phương, các tổ chức chính trị-xã hội, hội nghề nghiệp đều cho rằng xây dựng nông thôn mới không có điểm kết thúc, cần hướng tới xây dựng nông thôn mới theo kiểu mẫu, trước hết là xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu là những cách làm hay, sáng tạo, phù hợp với đặc điểm từng vùng.
Trên thực tế từ 4 năm trước, nhiều địa phương đã triển khai xây dựng mô hình nông thôn mới kiểu mẫu với nhiều mô hình khác nhau như khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu ở Hà Tĩnh và Quảng Ninh, Quảng Nam (mô hình dòng họ văn hóa), Đồng Nai (mô hình khu dân cư sáng xanh sạch đẹp), Thái Nguyên (xóm văn hóa nông thôn kiểu mẫu), Hải Dương xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu vì mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội, Nam Định (khu dân cư kiểu mẫu),...
Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho biết xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu là hướng đi mới mẻ về bản chất sau khi một số địa phương đã về đích nông thôn mới, xuất hiện tình trạng lúng túng trong việc xác định mục tiêu, nhiệm vụ, phương hướng thực hiện trong giai đoạn tiếp theo.
Theo Bộ Xây dựng, nhiều xã đã thực hiện đúng các bước lập, thẩm định, trình, phê duyệt và thực hiện quy hoạch nông thôn mới và thực hiện thành công.
Tuy nhiên, Bộ này cho biết thực trạng công tác quy hoạch xây dựng nông thôn mới gắn với khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu chưa được quan tâm sát đáng, cụ thể: Các điểm dân cư nông thôn tập trung còn manh mún, không thuận lợi cho canh tác theo kiểu cơ giới hóa, không có lợi cho việc đầu tư kết cấu hạ tầng và hình thành các điều kiện thuận lợi cho phát triển sản xuất dịch vụ trong khu vực nông thôn.
Điều kiện tự nhiên cũng là yếu tố tác động tới công tác quy hoạch xây dựng khu dân cư mẫu, vườn mẫu như một số bản làng ở vùng núi phía Bắc sinh sống không tập trung, chia cắt bởi địa hình đồi núi.
Bộ Xây dựng đề nghị định hướng quy hoạch xây dựng khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu cần thực hiện ngay từ khâu lập quy hoạch chung xây dựng xã nông thôn mới, gìn giữ cảnh quan thiên nhiên, bảo vệ các sông hồ, suối trong khu vực lập quy hoạch cũng như các công trình di tích lịch sử đã được xếp hạng cần được bảo vệ, chống lấn chiếm; điều tra, khảo sát thật kỹ điều kiện tự nhiên, tìm thấy những ưu điểm hoặc lợi thế do điều kiện tự nhiên của khu vực lập quy hoạch.
Đối với mô hình vườn mẫu, Giáo sư Nguyễn Thế Dân, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam đánh giá Hà Tĩnh là điển hình khi thực hiện hiệu quả mô hình vườn-ao-chuồng, mang lại lợi ích cho người dân và đặc biệt tạo ra cảnh quan tươi đẹp, đáng sống.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhìn nhận chính sự sáng tạo trong xây dựng nông thôn mới của các địa phương sẽ là nhân tố quan trọng góp phần nâng cao hơn hiệu quả, chất lượng, giá trị bền vững của xây dựng nông thôn mới trong thời gian tới.
Làm rõ nội hàm “khu dân cư mới kiểu mẫu”
Để tổ chức triển khai xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu và khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu trên phạm vi cả nước, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành xác định rõ nội dung, làm rõ nội hàm của khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu.
“Nông thôn mới kiểu mẫu là tiêu chí bổ sung trong bộ tiêu chí nông thôn mới hay là sự cụ thể hóa của bộ tiêu chí trong đời sống của nhân dân?”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đặt vấn đề cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Bên cạnh đó, Trưởng Ban chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia cho rằng các bộ, địa phương cần làm rõ các khái niệm “khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu”, “bản nông thôn mới kiểu mẫu”,… để chính sách của Chính phủ đi vào cuộc sống; kết nối xây dựng nông thôn mới gắn với tái cơ cấu nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn và quá trình đô thị hóa; nghiên cứu, phát triển các mô hình nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu gắn kết với du lịch trải nghiệm (Homestay); thúc đẩy liên kết sản xuất, coi trọng hỗ trợ các mô hình hợp tác xã kiểu mới, kết nối với doanh nghiệp và thị trường.
Ngoài ra, chính quyền các cấp cần phối hợp chặt chẽ với Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị-xã hội để tuyên truyền, vận động, tổ chức cho người dân tham gia xây dựng nông thôn mới, tuyệt đối không vì thành tích mà huy động quá sức dân, phải để người dân thực sự tự nguyện, tự mình chung tay, góp sức xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu.