(Baonghean) - Chị Trần Thị Mùi (Nghi Hải, Cửa Lò) yêu ca hát từ nhỏ. Ngôi nhà chị luôn rộn rã tiếng cười, tiếng hát và trở thành điểm sinh hoạt của Câu lạc bộ Dân ca phường Nghi Hải (Thị xã Cửa Lò).
Bà Trần Thị Bình (82 tuổi) ở khối Hải Giang, phường Nghi Hải cho hay: Mùi yêu thích dân ca từ nhỏ. Thuở lên mười đã lên "sân khấu làng". Ngày ấy, bà con làng biển thường gắn với nghề luộc, hấp cá, vừa làm vừa hát hò cho vui thêm tăng năng suất lao động, Mùi cũng hát theo, mọi người nghe đã tấm tắc khen Mùi có giọng hát truyền cảm...
| Nghệ nhân Trần Thị Mùi (thứ 3, trái sang) |
Cha của chị Mùi là người hát hay đàn giỏi, cụ có vốn Dân ca xứ Nghệ rất sâu rộng. Năm lên 10 tuổi, Mùi được cha truyền dạy cho nhiều làn điệu dân ca và chính cụ là người thầy đầu tiên truyền hơi ấm Dân ca xứ Nghệ cho chị. Lúc thì dạy hát khi đi đáy dọc bờ sông Lam, lúc ở nhà, rồi những bài vè có âm hưởng dân ca, được nghe những câu hò kéo lưới bắt tôm, bắt cá của các chú, các cậu dưới sông,... những điều ấy ăn sâu trong tâm hồn chị, trở thành ký ức tuổi thơ đến giờ chị vẫn còn nhớ mãi. Và cũng chính những điều đó tạo cho chị niềm đam mê ca hát đặc biệt là dân ca ví dặm.
Khi còn là học sinh trên ghế nhà trường chị đã trở thành cây văn nghệ, phong trào văn nghệ nào của nhà trường chị cũng tham gia và đạt nhiều giải cao, đặc biệt là những tiết mục hát dân ca xứ Nghệ. Năm 1974, tròn 18 tuổi, Mùi nhập ngũ, đơn vị tuyển chị vào đội văn nghệ của Trung đoàn I - Tỉnh đội Nghệ An. Tại đây, chị năng nổ tích cực tham gia các phong trào văn hóa, văn nghệ của trung đoàn, không ngừng học hỏi kinh nghiệm của các anh chị đi trước để tăng hiểu biết cho mình. Ngoài các chương trình biểu diễn văn nghệ của đội cho cán bộ, chiến sỹ trong đơn vị, chị còn được cử đi tập huấn nhiều chương trình nhạc lý do các nghệ sỹ của Đoàn Văn công Quân khu 4, Đoàn Văn công Tỉnh đội Nghệ An giảng dạy, trong đó có nhiều chương trình Dân ca xứ Nghệ.
Năm 1979, rời quân ngũ về địa phương, với lòng yêu thích Dân ca xứ Nghệ, ngoài những kiến thức cơ bản mà chị đã nắm được về các làn điệu dân ca ví, dặm, chị không ngừng tìm tòi, bổ sung, học hỏi từ các bậc tiền bối, trên các phương tiện thông tin đại chúng, theo dõi và học ở chương trình dạy hát dân ca trên Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ An do các nghệ sỹ Đình Bảo, Lệ Thanh, Tiến Dũng, Hồng Lựu giảng dạy. Đến nay chị đã thuộc và hát được nhiều làn điệu dân ca ví dặm như ví phường vải, ví đò đưa; dặm kể, dặm Đức Sơn, dặm cửa quyền xẩm thương; hò Nghệ, hò trên sông, hò khoan đi đường và một số làn điệu cải biên, ca khúc phát triển khác mà chị không nhớ hết được.
Trong cuộc sống hàng ngày, chị tích cực tham gia các phong trào, hoạt động văn hóa, văn nghệ của địa phương, hăng hái trong các tổ chức chính trị, xã hội như hội phụ nữ, hội nông dân, hội cựu chiến binh, và chị luôn nhiệt tình sẵn sàng truyền dạy các kiến thức dân ca cho những người yêu thích dân ca, đặc biệt là thế hệ trẻ. Trong câu lạc bộ, chị là một thành viên năng nổ hoạt động tích cực. Mặc dù công việc kinh doanh bận rộn tối ngày nhưng chị vẫn luôn trăn trở để câu lạc bộ được hoạt động thường xuyên, hiệu quả. Chị tranh thủ hết thời gian, ở mọi lúc, mọi nơi có thể sẵn sàng đem tất cả hiểu biết về dân ca của mình truyền dạy cho các thành viên trong câu lạc bộ.
Trong gia đình, chồng chị cũng là một thành viên của câu lạc bộ, các con chị rất yêu thích dân ca, biết hát và biểu diễn được nhiều tiết mục Dân ca xứ Nghệ. Chị từng tham gia nhiều hội thi dân ca do Thị xã Cửa Lò tổ chức và đạt nhiều giải cao. Năm 2011, chị Trần Thị Mùi được Câu lạc bộ phường Nghi Hải cử đi tham gia hội thi dân ca tỉnh Nghệ An lần thứ nhất. Dẫu bản thân chưa đạt nhiều thành tích cao trong lĩnh vực văn hóa văn nghệ nhưng những cống hiến thầm lặng của chị cho câu lạc bộ, cho dân ca ví, dặm quê hương thì chị thực sự xứng đáng với danh hiệu nghệ nhân dân gian mà chị vinh dự được trao tặng năm 2013. Ngoài kinh doanh, chị Mùi còn là "tay tráng bánh mướt" rất ngon của phường Nghi Hải, đến Nghi Hải hỏi chị Mùi bánh mướt hoặc chị Mùi hát dân ca ai ai cũng biết, ngôi nhà chị lâu nay trở thành điểm tổ chức các buổi sinh hoạt, tập luyện của câu lạc bộ dân ca phường Nghi Hải.
Chị Mùi tâm sự, dân ca là niềm đam mê cháy bỏng của mình và chị luôn dành trọn một tình yêu với dân ca.
Bài, ảnh: Thu Hương