(Baonghean) - Thi thoảng trong giấc mơ của mình tôi vẫn bắt gặp cảm giác hồi hộp, xuyến xao đầy thơ trẻ của những ngày theo chân các anh, các chị rồi ngủ quên dưới vòm xanh ấy. Đó là những ngày tôi chỉ mới lên 6, lên 7 tuổi lon ton theo chị gái tham gia hội trại ở vườn hoa Cửa Nam. Chao ơi! Cái cảm giác được đứng giữa một rừng cây xà cừ cao vòi vọi, với những gốc, những cành to lớn xù xì trong ánh mắt của một đứa trẻ nó lạ lẫm làm sao.
Vinh sau những ngày chiến tranh đạn bom, cả thành phố lúc nào cũng như lên cơn sốt vì công cuộc tái thiết. Ấy vậy mà giữa đô thị ngổn ngang, thậm chí hơi hoang tàn của một trong những nơi bị tàn phá nặng nề nhất bởi bom đạn, lũ trẻ chúng tôi vẫn tìm thấy cái không gian yên lành, mơ mộng ở vườn hoa Cửa Nam hay công viên Cửa Bắc.
Sau này khi lớn lên, được chứng kiến các giai đoạn phát triển của thành Vinh, tôi luôn cho rằng các nhà quản lý đô thị xưa đã rất đúng khi bằng nhãn quan thẩm mỹ và cả tình yêu với thành phố này đã tạo dựng nên những không gian xanh để sự sống luôn ngập tràn.
Nếu trong ánh mắt của một đứa trẻ ngày nào, một vòm cây lớn đã được gọi là rừng, thì ắt hẳn thành phố Vinh ngày nay là đại ngàn. Tôi đem câu chuyện cây xanh thành phố của mình để hỏi những người trồng ra nó, được anh Nguyễn Anh Dũng - Phó trưởng Phòng Kế hoạch - Kỹ thuật, Công ty cổ phần Cây xanh công viên TP. Vinh cho hay, Vinh là đô thị đứng thứ 5 của cả nước về độ che phủ cây xanh/đầu người. Tỷ lệ cây xanh ở Vinh chỉ xếp sau Thủ đô Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Huế và Cần Thơ. Toàn thành phố Vinh hiện có 242 ha cây xanh, trong đó Lâm viên núi Quyết có 50 ha, rừng bần Hưng Hòa 55 ha, cây trên các tuyến phố 60 ha, trong các cơ quan, đơn vị, trường học gần 40 ha… Ngoài ra, không thể thống kê được hàng vạn cây xanh do người dân tự trồng tại nơi sinh sống, khu dân cư hoặc trong nhiều cơ quan, đơn vị.
Nếu như ai để ý sẽ thấy 10 năm trở lại đây trên các tuyến đường của thành phố Vinh nhiều loài cây bắt đầu được thay thế. Người ta đốn tỉa dần những loài cây không còn phù hợp để trồng những loài mới. Ví như loài ngô đồng được chặt bỏ, còn cây sữa được đưa vào danh mục hạn chế trồng, cần tỉa bớt. Và các đơn vị chức năng qua khảo sát cũng tính ra, hiện ở Vinh vẫn còn khoảng 15.000 cây ngô đồng, chiếm tỷ lệ 30% số cây gỗ lớn toàn thành phố. “Cây ngô đồng giòn, dễ gãy đổ, lại nhiều gai, hay rụng lá, tuổi thọ của nó chỉ được trên 20 năm” - anh Nguyễn Anh Dũng cho hay. Vậy là trên nhiều tuyến phố người ta bắt đầu nhìn thấy những loài cây như sao đen hay dầu rái. Và theo như quy hoạch của thành phố, 40 tuyến đường chính của Vinh sẽ được nhận diện bằng các loài cây xanh chuyên biệt, đặc thù. Hình hài của những “tuyến đường cây” ấy đã được nhìn thấy trên phố Hồ Tùng Mậu với hàng xoài xanh mướt, phố Trường Thi với loạt cây dầu rái thẳng tắp hay đường Lê Nin với loài sao đen lá bóng như mỡ…
Anh Nguyễn Anh Dũng cho biết thêm, có rất nhiều lần anh và đồng nghiệp phải đi đuổi trâu, bắt dê, bò vì chúng phá hại cây xanh. Trâu, bò bắt về đợi không thấy người đến nhận lại không có chỗ nuôi nhốt nên đành thả vào gara. Hàng ngày cắt cử người đi cắt cỏ nuôi chúng. Khi có người đến nhận phải thành lập ban bệ, xác nhận của chính quyền, công an… vô cùng nhiêu khê. Đã thế không ai muốn phạt chủ trâu, bò vì phần nhiều họ đều nghèo. Ấy vậy mà có lần chủ bò thả rông phá hại cây còn ném vỡ cả kính xe ô tô của các anh vì cho rằng… bắt bò không xin phép. “Rồi cả cái bận bắt dê về đơn vị, chẳng may nó chết. Thế là phải yêu cầu công an đến lập biên bản, gọi cơ quan thú y về kiểm dịch, tiêu độc, khử trùng tốn cả chục triệu, chi phí bằng mấy con dê” - anh Dũng cười buồn kể. Nhưng rồi dần dà người dân cũng hiểu được vai trò, tầm quan trọng của cây xanh nên thời gian gần đây tình trạng chặt phá cây xanh đã giảm hẳn. Thậm chí nhiều người còn chủ động đứng ra bảo vệ cây trước sự xâm hại của đối tượng thiếu ý thức. Nhiều trường hợp cán bộ, công nhân Công ty cây xanh bị dân “nhắc nhở” vì tỉa cành trước mùa mưa bão.
Ai cũng biết, Vinh nằm ở trung tâm Bắc miền Trung, cũng là một nơi có khí hậu khắc nghiệt, nhất là vào mùa Hè với nắng nóng gió Lào, hơn ai hết cư dân thành Vinh hiểu được tầm quan trọng của cây xanh. Chính vì vậy, tại các khu dân cư nhiều gia đình đã chủ động trồng nhiều cây xanh trong khuôn viên và xung quanh môi trường sinh sống của mình. Sẽ không có gì lạ nếu ai đó đến Vinh, đi trên một con phố nhỏ, bất chợt thấy lạ như lạc vào cánh rừng xao xác lá cây. Ở đó có xoài, lộc vừng, cừa, ban, mận quân thậm chí có cả những gốc săng lẻ to lớn vỏ loang khoang trắng. Khi trồng cây đã trở thành nhu cầu tự thân của mỗi hộ dân thì việc bảo vệ không gian xanh gần như là lẽ tất yếu đối với mỗi người.
Những ai lần đầu tiên đến Vinh chắc hẳn sẽ lạ lẫm đến thích thú về đô thị nhỏ này. Cũng có thể là do tôi hơi võ đoán từ cái yêu thương bất tận của mình dành cho thành phố. Nhưng hãy cứ một lần đến Quảng trường Hồ Chí Minh, công viên Nguyễn Tất Thành hay công viên Cửa Bắc, vườn hoa Cửa Nam và nhiều con phố khác bạn sẽ thấy điều đó...
Đào Tuấn