Những tình ca muôn thuở của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn

Trịnh Công Sơn từng chia sẻ: "Mỗi bài hát đều bắt nguồn từ một duyên cớ nào đó. Có khi từ một câu chuyện không đâu". Cảm hứng sáng tácCát bụiđến khi nhạc sĩ xem một đoạn phim và đọc cuốn truyện buồn. Trong hồi ký của mình, ông viết: "Một nỗi buồn hay một điều gì đó gần với sự rời xa ly biệt đang cựa mình thức dậy trong tôi".

Diễm xưa được nhạc sĩ Trịnh Công Sơn viết năm 1960, phát hành trong băng nhạcSơn ca 7. Nguyên mẫu của Diễmlà bà Ngô Thị Bích Diễm, nữ sinh trường Đồng Khánh (Huế). Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn từng ví von mối tình với Diễm tựa một thiên truyện liêu trai, nửa thực nửa mơ.

Hạ trắngđược Trịnh Công Sơn viết năm 1961, sau một cơn mơ lạ giữa cái nắng chói chang, bỏng rát của trưa hè xứ Huế. Từ giấc mơ giữa trưa mùa hạ ấy, tứ thơ về giai nhân áo trắng bước đi trong chiều không mây bắt đầu nhen nhóm thành hình. Một tuần sau, nhạc sĩ được chứng kiến câu chuyện về mối tình sống chết bên nhau của cha mẹ một người bạn. Hai sự kiện này đã khơi gợi trong tâm hồn người nghệ sĩ tài hoa nhiều nỗi ám ảnh, day dứt.

"Sau đó, tôi kết hợp giấc mơ hoa trắng mùa hạ với mối tình già keo sơn này như áo xưa dù nhàu cũng xin bạc đầu gọi mãi tên nhau để viết nên bàiHạ trắng", Trịnh Công Sơn viết trong hồi ký.

Ngô Quang Cảnh - một đồng môn của Trịnh Công Sơn tại Trường Sư phạm Quy Nhơn - từng kể lại câu chuyện về Biển nhớ: "Hồi đó tôi còn trẻ lắm (19 tuổi) còn anh Sơn (23 tuổi). Tôi không biết anh Sơn đã trầm tư bao đêm trên bãi biển Quy Nhơn để nhớ về người ấy, cô Tôn Nữ đài các, quý phái ấy để cuối cùng kết tinh thànhBiển nhớ,một tình khúc nổi tiếng trong suốt gần nửa thế kỷ qua".

Một cõi đi về mang triết lý nhân sinh sâu sắc, được truyền tải qua ca từ ẩn dụ tinh tế. Sinh thời, nhạc sĩ thừa nhận ông cũng không cắt nghĩa được chính xác ca khúc này.

"Đây là một bài hát rất lạ, thực sự không dễ hiểu vì có những câu trong bài hát bản thân tôi cũng thấy khó giải thích. Viết thì viết vậy nhưng để giải thích thật rõ ràng thật khó. Khi tôi gặp không ít người dù họ học ít nhưng họ lại thích, hỏi họ có hiểu không, họ trả lời là không hiểu nhưng cảm nhận được có một cái gì đó ở bên trong. Khi nghe, khi hát lên có một điều gì đó chạm đến trái tim mình. Tôi nghĩ trong nghệ thuật điều quan trọng nhất là làm thế nào để mở ra một con đường ngắn nhất đi từ trái tim đến trái tim của người khác mà không cần cắt nghĩa gì thêm", Trịnh Công Sơn từng nói.

Nhớ mùa thu Hà Nộiđem đến cho người nghe cảm giác bâng khuâng, bồi hồi với những hình ảnh quen thuộc: sắc vàng của cây cơm nguội, màu lá đỏ của cây bàng, màu nâu thẫm của những ngôi nhà cổ... Tất cả khắc họa bức tranh thu Hà Nội dịu dàng, thơ mộng. Mùa thu Hà Nội còn mang một nỗi nhớ da diết mà ngay cả tác giả cũng không thể gọi tên. Nữ ca sĩ Hồng Nhung là người thể hiện thành công nhất ca khúc này.