(Baonghean) - Dù thú nhận rằng, ông muốn rút nước Mỹ khỏi cuộc chiến dai dẳng 16 năm qua tại vùng đất Afghanistan, nhưng mới đây Tổng thống Mỹ Donald Trump lại tuyên bố theo hướng muốn “đặt cược” nhiều hơn để chế ngự cuộc xung đột đẫm máu này.
Cứng rắn với đồng minh
Trong bài diễn văn tại Fort Myer thuộc Arlington, bang Virginia hôm 21/8 theo giờ địa phương, nhà lãnh đạo nước Mỹ tuyên bố “Chúng ta sẽ chiến đấu để chiến thắng” bằng một tông giọng chắc nịch và khẳng định Mỹ sẽ tăng cường sự hiện diện của mình tại Afghanistan dù không đi sâu vào chi tiết cụ thể là họ sẽ làm vậy bằng cách nào.
Trước đám đông binh lính Mỹ, Tổng Tư lệnh Trump nói: “Kẻ thù của nước Mỹ không bao giờ biết được kế hoạch của chúng ta, hãy tin rằng chúng có thể chờ chúng ta rút khỏi đó. Tôi sẽ không khẳng định thời điểm chúng ta tấn công, nhưng chắc chắn chúng ta sẽ làm điều đó”.
Trong khi thừa nhận bản thân từng ủng hộ rút quân về nước, Trump cũng cho biết nếu làm vậy sẽ là sự thiếu tôn trọng những lính Mỹ đã tử nạn tại Afghanistan và có thể tạo ra khoảng không cho mạng lưới khủng bố bành trướng. Miêu tả cái mà ông gọi là một cách tiếp cận mới cho chiến dịch 16 năm qua, Trump đã dùng những lời lẽ cứng rắn để nói về đồng minh Pakistan của Mỹ, khẳng định Washington “không thể im lặng thêm nữa trước việc Pakistan có những nơi trú ẩn an toàn cho các tổ chức khủng bố”.
Trump cũng nói thêm: “Chúng ta đã chi cho Pakistan hàng tỷ USD, trong khi họ lại chứa chấp chính những kẻ khủng bố mà chúng ta đang chống lại, điều đó phải thay đổi ngay tắp lự”.
Washington từ lâu đã cáo buộc Islamabad không đủ nỗ lực để ổn định Afghanistan. Hồi tháng 7, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis đã thông báo với Quốc hội nước này rằng họ đang “treo” khoản tiền hỗ trợ 50 triệu USD cho Pakistan bởi không thể xác nhận được rằng Islamabad “đã hành động đủ để chống lại mạng lưới Haqqani” - một nhánh của Taliban ở Afghanistan. Giới chức Mỹ tin rằng hầu hết ban lãnh đạo Haqqani đều đặt tại Pakistan và một số nhà phân tích nhận định nhất thiết phải xóa sổ những nơi trú ẩn của chúng thì mới mong bình ổn được Afghanistan.
Và Trump dường như cũng nghiêng theo quan điểm này trong bài diễn văn hôm thứ Hai, khẳng định rằng “Pakistan sẽ hưởng lợi nhiều nếu bắt tay với nỗ lực của chúng ta tại Afghanistan và sẽ mất nhiều thứ nếu chứa chấp tội phạm và khủng bố”.
Từ năm 2004, chính quyền cựu Tổng thống Mỹ George W Bush đã liệt Pakistan vào hàng đồng minh chủ chốt của Mỹ ngoài NATO, để ghi nhận những đóng góp của Islamabad cho cuộc chiến chống Al Qaeda, nhưng thời gian qua mối quan hệ song phương này cũng không ít lần “cơm không lành, canh không ngọt” do căng thẳng về vấn đề Afghanistan.
Michael Kugelman - Phó Giám đốc kiêm chuyên gia cấp cao về Nam Á trong Chương trình châu Á tại Trung tâm Woodrow Wilson, Palistan có những lợi ích chiến lược bất biến buộc họ phải duy trì các quan hệ với các băng nhóm như Taliban, xem chúng là “công cụ hữu ích” để ngăn kẻ thù Ấn Độ can dự vào vấn đề Afghanistan.
Trong khi đó, theo chuyên gia phân tích quốc phòng Hasan Askari Rizvi tại Lahore, việc chọn đường hướng cứng rắn với Pakistan “không phải ý tưởng mới mẻ”, mà Trump có vẻ như chỉ rạch ròi, rõ ràng hơn các chính quyền tiền nhiệm của mình mà thôi.
Sự can dự của Ấn Độ
Trong bài phát biểu, Trump cũng gửi lời kêu gọi đến kẻ thù khu vực của Pakistan là Ấn Độ: “Chúng tôi đánh giá cao những đóng góp quan trọng của Ấn Độ với sự ổn định tại Afghanistan nhưng Ấn Độ kiếm hàng tỷ USD trong giao thương với Mỹ và chúng ta muốn họ giúp đỡ nhiều hơn trong vấn đề Afghanistan, đặc biệt là trong lĩnh vực hỗ trợ và phát triển kinh tế”.
Và như vậy, theo giới quan sát, Islamabad sẽ tăng quan ngại không chỉ bởi lời lẽ chỉ trích của Trump dành cho Pakistan, mà còn bởi việc ông đề cập tới “kẻ thù không đội trời chung” của họ là Ấn Độ.
Thật ra hồi tháng 6, Trump cũng từng gọi Ấn Độ là một “người bạn thực sự” sau cuộc gặp với Thủ tướng Narendra Modi và quả quyết rằng các quan hệ giữa 2 quốc gia “chưa bao giờ mạnh mẽ đến thế, chưa bao giờ tốt đẹp đến thế”. Song dường như hôm 21/8 Trump lại ngầm nói rằng tình hữu nghị đó sẽ không tồn tại nếu không có những điều kiện đi kèm.
Không riêng gì Ấn Độ, Trump cũng đặt kỳ vọng tương tự vào các cường quốc khác, và điều này có thể dễ dàng nhận thấy qua tuyên bố của ông: “Chúng tôi sẽ yêu cầu các đồng minh NATO và các đối tác toàn cầu ủng hộ chiến lược mới của mình bằng chi viện quân và tăng hỗ trợ tài chính tương ứng với điều chúng tôi làm. Từ khi nhậm chức, tôi đã tuyên bố rõ rằng các đồng minh và đối tác phải đóng góp nhiều tiền hơn cho hoạt động phòng thủ chung, và họ đã thực hiện như vậy”.
Trước bài diễn văn gây chú ý của Trump, Ngoại trưởng Rex Tillerson cũng “tiền trạm” khi nói rằng Ấn Độ “sẽ là một đối tác quan trọng trong nỗ lực bảo đảm hòa bình và ổn định trong khu vực, và chúng tôi hoan nghênh vai trò của họ trong việc ủng hộ hiện đại hóa nền chính trị và kinh tế Afghanistan”.
Tuy nhiên, chuyên gia Rizvi vẫn thận trọng cảnh báo rằng việc trao cho Ấn Độ vai trò lớn hơn tại Afghanistan có thể khiến Washington hứng “phản đòn” khi đồng thời làm giảm thái độ sẵn sàng kiềm chế các nhóm khủng bố đặt tại Pakistan của Islamabad, đó là chưa tính đến việc mối quan hệ giữa Ấn Độ và Pakistan lại càng thêm phần leo thang căng thẳng.
Như vậy, sau quãng thời gian dài bảo lưu quan điểm “rút quân”, Tổng thống Mỹ cuối cùng đã đi đến quyết định hoàn toàn khác về tương lai chiến lược của Mỹ tại Afghanistan, trong bối cảnh nhiều tháng gần đây chứng kiến sự tái trỗi dậy của các tay súng Taliban.
Liệu rằng vị chủ nhân Nhà Trắng đang ấp ủ những kế hoạch gì, khác biệt ra sao với những người tiền nhiệm và liệu chúng có đủ để làm lóe lên “ánh sáng cuối đường hầm” cho cuộc xung đột ròng rã suốt 16 năm qua hay không thì cần chờ thời gian giải đáp.
Thu Giang
(Theo CNN)