(Baonghean.vn) - Là một xã ven biển thuộc vùng bãi Ngang của huyện Quỳnh Lưu, Tiến Thủy được nhắc đến là một vùng quê trù phú với truyền thống khoa bảng và  nghề đánh cá nổi tiếng. Không những thế Tiến Thủy còn có nhiều gắn bó với nước bạn Lào, đã từng nuôi dấu nhiều cán bộ cách mạng của nước bạn… 

Ông Trần Kim Đôn - Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hội Hữu nghị Việt Lào cho biết ở xã miền biển Tiến Thủy có một Chi hội Hội hữu nghị Việt – Lào. Chi hội chính thức ra đời vào tháng 12/2010, nhưng trước đó ba năm Ban liên lạc người tham gia cách mạng Lào của xã đã được các đồng chí nguyên là chiến sỹ quân tình nguyện từng tham gia chiến đấu và xây dựng đất nước ở Lào thành lập. Trải qua một chặng đường dài phát triển, thành viên của Hội nay không chỉ dừng lại ở các bác, các chú lão thành cách mạng mà còn có thêm nhiều sinh viên, học sinh cũng tình nguyện tham gia. Với hơn 50 hội viên, Chi hội hữu nghị Việt Lào xã Tiến Thủy thực sự vững mạnh và mang nhiều bản sắc riêng…

 776087_small_74842.jpg

                       Một tiết mục văn nghệ ca ngợi tình hữu nghị Việt Lào 
 
Nói về mối thâm tình với nước bạn Lào, ông Bùi Công Chính – Chi hội trưởng rất tự hào kể cho chúng tôi nghe câu chuyện về hai vị lãnh tụ đứng đầu đất nước Lào đã từng có thời gian sống ở Tiến Thủy và được nhân dân trong xã bảo vệ, chăm sóc tận tình.
 
Chuyện diễn ra vào đầu năm 1952, khi đó, đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản đang là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Lào. Vì bị bệnh nên đồng chí được Đảng và Chính phủ ta mời sang Việt Nam nghỉ dưỡng. Giữa lúc giặc Pháp đang đàn áp quyết liệt, tìm một nơi thật yên tĩnh để đồng chí vừa có thể nghỉ ngơi và làm sao thật an toàn để đồng chí vẫn có thể theo dõi và chỉ đạo tình hình cách mạng trong nước được hết sức chú trọng. Được giao nhiệm vụ này, đồng chí Hồ Hữu Lợi (khi đó là Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An đang được điều sang công tác ở nước bạn Lào) đã quyết định đưa Chủ tịch Cay-xỏn cùng với hai người bạn (nguyên là bảo vệ và cần vụ) về nhà chú mình là ông Hồ Cầu vốn là đảng viên Đảng cộng sản 1930 – 1931 ở Tiến Thủy để nghỉ.
 
Kể từ khi có “người khách nước ngoài” về an dưỡng, cuộc sống của người dân Tiến Thủy như sôi động hẳn lên. Là một người ưa tìm hiểu, đồng chí Cay-xỏn thường xuyên hỏi han chuyện những người lao động, xem cảnh ngư dân chài lưới, phụ nữ dệt vải, nông dân làm đồng… Đồng chí cũng dạy các em nhỏ múa lăm vông vào những đêm trăng sáng. Đặc biệt, 1 tháng ở Tiến Thủy, đồng chí đã có dịp tìm hiểu kinh nghiệm tổ chức dân quân, kinh nghiệm chống càn giặc Pháp mà nhiều xã huyện ở Quỳnh Lưu đã thực hiện rất thành công… Người dân lúc này cũng được xã giao nhiều nhiệm vụ quan trọng như nấu nướng, chăm sóc, canh gác và làm liên lạc…. Dưới sự chỉ đạo và quan tâm sát sao của chính quyền xã Tiến Thủy, mọi biện pháp an toàn đã được đảm bảo cho đến ngày đồng  chí Cay-xỏn về nước. Người dân Tiến Thủy mãi đến sau này, mới biết, người “nước ngoài” vui tính trước kia là một vị lãnh đạo tối cao của nước bạn Lào và sau này là chủ tịch nước. 
 
Cùng với đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản, trước đó đồng chí Nu-hắc Phôm-xa-vắc thời còn trẻ cũng đã được một người con Tiến Thủy là ông Tạ Quang Châu bênh vực chống lại tên chủ mỏ người Pháp và sau này đồng chí Nu-hắc đã xin được làm con nuôi trong gia đình. Trong kháng chiến chống Pháp, giữa lúc đất nước đang thời kì “ngàn cân treo sợi tóc”, quân Tưởng Giới Thạch đang tung hoàn trên miền Bắc, bằng mưu trí và dũng cảm nhân dân xã Tiến Thủy đã giúp cho quân đội Lào chuyển một số vũ khí từ Hà Nội về Nghệ An bằng đường biển an toàn…
 
Trên nửa thế kỉ đã trôi qua nhưng câu chuyện về hai vị chủ tịch nước của nước Lào ngày còn ở Tiến Thủy, câu chuyện về những ngày chiến đấu và lao động ở nước bạn Lào vẫn còn được nhiều thế hệ người dân Tiến Thủy nhắc lại, nhất là trong những dịp đặc biệt như lễ đón năm mới Bun-pi-may hay trong ngày quốc khánh Lào. Quốc ca Lào cũng được truyền thanh xã phát lên trong những ngày này. Riêng trong năm 2012, năm “Tình hữu nghị Việt Lào”, ngoài tổ chức ra các tập sách nói về tình hữu nghị Tiến Thủy – Lào, Chi hội cũng đã tổ chức sưu tầm các hiện vật liên quan đến nước bạn Lào. Hiện tại trong số các hiện vật đã tìm được, Chi hội đã tìm thấy một cái ghế thời đồng chí Cay xỏn về Tiến Thủy từng ngồi. Hiện vật này hiện đang được giữ ở Tiến Thủy và sẽ được trao tặng cho Hội hữu nghị Việt Lào thời gian tới để trưng bày về thân thế và sự nghiệp đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản tại Bảo tàng Xô viết Nghệ Tĩnh trong  thời gian tới.


Mỹ Hà