Linh thiêng Lễ hội đền Đức Hoàng

(Baonghean) - Đền Đức Hoàng là một công trình kiến trúc có giá trị về lịch sử, nghệ thuật. Đây là một trong tám cảnh đẹp được người xưa suy tôn ở vùng Đông Yên nhị huyện. Đền là công trình tưởng niệm Hoàng Tá Thốn - vị tướng có nhiều công lao trong cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông của dân tộc ta ở thế kỷ thứ XIII. Lễ hội đền Đức Hoàng với nhiều hoạt động mang đậm bản sắc văn hóa vùng, thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương tham gia…

Ngôi đền tâm linh

Đền Đức Hoàng tọa lạc trên một vùng đất rộng, cao hướng ra “Linh đàm Diệu Ốc” hương sen tỏa sắc bốn mùa. Với nhiều lần tu sửa trùng tu, tuy nhiên đền vẫn giữ nguyên trạng thái di tích gốc, đảm bảo sự tôn kính thâm nghiêm. Sau đền là rừng cây cổ thụ nguyên sinh, cây xanh tỏa bóng tạo không gian tĩnh lặng, thanh thản cho du khách. Đền được xây dựng để thờ Hoàng Tá Thốn - vị tướng có nhiều chiến công hiển hách trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên, đền có 3 tòa gồm tòa thượng, trung và hạ điện, quy mô kiến trúc không lớn nhưng cổ kính, linh thiêng, trở thành nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh, đậm đà bản sắc văn hóa của vùng quê xứ Nghệ.

Đền Đức Hoàng vẫn giữ nét đẹp cổ kính, thâm nghiêm.

Theo văn bia “Nam miếu tôn thần sự tích” của Cao Xuân Dục - Tổng tài Quốc sử quán Triều Nguyễn biên soạn năm 1899, gia phả họ Hoàng và thần tích đền Sát Hải Đại Vương ở thôn Vạn Tràng, thì ngài Hoàng Tá Thốn sinh năm 1254, trong một gia đình làm nghề chài lưới ở thôn Vạn Phần (nay thuộc xã Diễn Vạn, huyện Diễn Châu). Vốn thông minh, dũng mãnh hơn người và tài võ nghệ, bơi lội nên vào năm 1285, khi giặc Nguyên Mông xâm lược nước ta lần thứ 2, ông được cử vào đội thủy quân thiện chiến và được phong “Nội gia thư” dưới quyền lãnh đạo của chủ tướng Trần Quốc Tuấn. Trong chiến trận, Hoàng Tá Thốn luôn tỏ ra một vị tướng tài ba, nhiều lần lập chiến công xuất sắc. Năm 1288, khi giặc Nguyên Mông xâm lược nước ta lần thứ 3, Hoàng Tá Thốn được giao trọng trách thống lĩnh hàng vạn quân thủy và tàu chiến, trận chiến thắng thủy quân ta với chiến thuật lặn sâu đục thuyền giặc, phá tan chiến thuyền của tướng Ô Mã Nhi và Phàn Tiếp trên sông Bạch Đằng đã góp phần to lớn làm nên đại thắng đuổi giặc Nguyên Mông ra khỏi bờ cõi.

Sau chiến thắng giặc Nguyên Mông, Vua Trần Nhân Tông đã phong cho Hoàng Tá Thốn chức “Sát Hải Đại Vương” thống lĩnh quân đội phòng giữ vùng duyên hải. Khi đất nước sạch bóng quân thù, ông được Vua Trần Nhân Tông phong làm thống lĩnh các đội thủy binh, coi giữ 12 cửa biển, bảo vệ đường duyên hải từ miền Trung trở vào. Những năm đất nước hòa bình, độc lập, ông đã tham mưu cho Vua Trần Nhân Tông nhiều kế sách trong việc củng cố, xây dựng và rèn luyện võ nghệ cho lực lượng thủy binh. Những lần giặc Chiêm Thành sang gây rối hải phận nước ta, Hoàng Tá Thốn đã trực tiếp chỉ huy và đánh tan quân giặc. Khi vinh quy bái tổ, thấy cảnh xóm làng tiêu điều, dân tình khổ cực do chiến tranh, thiên tai và dịch bệnh hoành hoành, ông đã bỏ tiền của, cùng các con trai của mình đưa dân cư ven biển Vạn Phần lên vùng đất Yên Thành khai hoang, lập làng, đào đắp các công trình thủy lợi, đưa nước ngọt về tưới tiêu ruộng đồng.

Thời gian sau ông lâm bệnh và tạ thế vào ngày 1/1/1338, trong một lần đi tuần ở bờ biển thuộc địa phận huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Triều đình nhà Trần vô cùng thương tiếc và cho thuyền rồng chở linh cữu của ông về quê nhà ở làng Vạn Phần, xã Diễn Vạn, huyện Diễn Châu an táng và phong tước hiệu “Trung dũng Bảo dực trung hưng, hộ Quốc tỷ dân, Sát hải đại tướng quân, Thiên bồng nguyên soái chi thần” . Ông là một vị tướng tài ba, có công với nước với dân nên khi ông mất đi triều đình đã cho lập đền thờ ở nhiều nơi, trong đó có đền Đức Hoàng ở Yên Thành hiện là Đền Hoàng cổ kính, thiêng liêng nhất. Với những giá trị to lớn về lịch sử, văn hóa, năm 1997 Bộ VHTT đã công nhận đền Đức Hoàng là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.

Lễ hội đặc sắc

Ông Đinh Văn Dương - Chủ tịch UBND xã Phúc Thành (Yên Thành) cho biết: Lễ hội đền Đức Hoàng là nét đẹp truyền thống góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của di tích và đáp ứng nhu cầu văn hóa tâm linh của cư dân bản địa. 

Lễ hội đền Đức Hoàng năm nay sẽ diễn ra trong 3 ngày, bắt đầu từ ngày 30 tháng Giêng và mồng 1, mồng 2 tháng 2 âm lịch (tức từ ngày 8 - 10/3/2016) với nhiều hoạt động mang đậm bản sắc văn hóa vùng, thu hút đông đảo nhân dân trong vùng và du khách thập phương đến tri ân, thăm viếng và trở thành lễ hội có quy mô cấp huyện, cấp tỉnh. 

Về với Lễ hội đền Đức Hoàng du khách như được hòa vào không gian sinh thái xanh mát của rất nhiều các loại cây cổ thụ, đứng trước ban thờ thắp nén hương thấy lòng thanh thản, nhẹ nhàng. Điểm nhấn của lễ hội là phần lễ rước thần linh vi hành quanh hồ Diệu Ốc, cả một vùng trời rợp cờ lọng, trống chiêng, theo sau là những dòng người đủ mọi lứa tuổi. Kiệu rồng rước bài vị của 14 dòng họ đại tôn trong vùng hòa mình tiến bước cùng kiệu thần Sát hải đại vương Hoàng Tá Thốn và các linh thần khác thờ tự tại đền Đức Hoàng vào hội. Sau lễ rước thần linh là lễ tân và đại tế, sự bài bản trong lễ tế thần linh tại đền đã góp phần làm cho Lễ hội đền Đức Hoàng đậm chất linh thiêng, truyền thống của vùng quê xứ Nghệ.

Ngoài phần lễ trang nghiêm thành kính, bảo tồn gìn giữ nét đẹp trong tế lễ, phần hội với các hoạt động phong phú tại khu vực di tích như: Chung kết giải bóng chuyền nam huyện Yên Thành, giao lưu bóng chuyền nữ các đội mạnh trong huyện; đấu vật truyền thống, đẩy gậy, kéo co; thi trống tế giữa các dòng họ; thi đua thuyền; liên hoan văn nghệ các làng văn hóa; liên hoan câu lạc bộ dân ca các xã trong huyện; hội thi thanh niên thanh lịch và hội thả hoa đăng. Bên cạnh đó, lễ hội năm nay còn chú trọng khôi phục các môn thể thao và trò chơi dân gian truyền thống như: chọi gà, cờ thẻ, bắt lươn, đu giải, nhảy dây, nấu cơm, đi cầu kiều... 

Với công tác chuẩn bị chu đáo của xã Phúc Thành và huyện Yên Thành, hy vọng Lễ hội đền Đức Hoàng 2016 là một trong những điểm đến du lịch văn hóa tâm linh thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương.

 Thanh Thủy - Thu Hương