(Baonghean.vn) - Lễ hội dân gian Đền Chín gian được huyện Quế Phong tổ chức từ ngày 14-16 tháng 2  âm lịch hàng năm. Đây là dịp để đồng bào dân tộc Thái vùng Phủ Quỳ nhớ về nguồn cội, khắc ghi công ơn tiên tổ, nguyện cầu quốc thái dân, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Lễ hội Đền Chín gian 2015, được sự đồng ý của các cấp ngành chức năng, huyện Quế Phong chỉ tổ chức phần lễ mà không tổ chức phần hội. Sáng 03/4 (ngày 15/2  âm lịch), tại xã Châu Kim, huyện Quế Phong đã tổ chức lễ đại tế trên Đền Chín gian; Đông đảo người dân địa phương và du khách đã về dự lễ.

Đền Chín Gian được xây dựng vào đầu thế kỷ XIV tại Pú Chũ Nhàng, thuộc bản Khoẳng, xã Châu Kim, huyện Quế Phong. Ngôi đền thờ Thẻn - phà (thờ trời), Náng Xỉ Đả (con gái trời) và Tạo Ló Ỳ (người có công xây bản lập mường); Đền có chín gian, mỗi gian tượng trưng cho một mường:  mường Tôn, mường Pắn, mường Chừn, mường Hin, mường Puộc, mường Quáng, mường Ha Quèn, mường Miểng, mường Chón. Cuối thế kỷ XVIII, đền được chuyển đến Pú Căm, thuộc bản Piếng Chào, xã Châu Kim. Năm 1927, đền được tôn tạo lại bằng nhà sàn kê, có 4 hàng cột, chín gian bằng gỗ lim, lợp tôn. Từ năm 1927 - 2003, trải qua nhiều biến cố, đền bị xuống cấp và chỉ còn là phế tích. Năm 2004, đền được tôn tạo lại và đến năm 2008, được công nhận Di tích văn hoá cấp tỉnh.

Trước đây, Lễ hội Đền Chín Gian được tổ chức ba năm một lần vào tháng 8 âm lịch hàng năm. Từ năm 2006, Lễ hội Đền Chín Gian với quy mô hoành tráng được tổ chức trở lại vào trung tuần tháng 2 âm lịch hàng năm, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hoá tâm linh nhớ về tổ tiên, cội nguồn của đồng bào Thái. 

Nhằm góp phần giáo dục truyền thống yêu quê hương, đất nước, giữ gìn và tôn tạo các giá trị di sản văn hóa của dân tộc, Ban tổ chức lễ hội đã tiến hành Đại tế (Lễ xớ Thẻn, xớ Đăm) với đầy đủ các nghi lễ: Lễ rước, lễ tắm trâu, lễ phắn quái, hoạt động quăng chài – thả cá… Lễ hội Đền Chín gian năm nay diễn ra trang trọng linh thiêng. Mọi người về dự đã cùng nhau thành kính thắp nén hương tưởng nhớ công ơn các vị tiền nhân; cùng tham gia vui đánh cồng chiêng, khắc luống...

 Một số hình ảnh PV Báo Nghệ An ghi tại Lễ hội đền Chín gian 2015:

Buổi chiều trước ngày đại tế, ban tổ chức tiến hành làm lễ xin nước tắm cho trâu và tiến hành hoạt động truyền thống quăng chài thả cá.
Gánh lễ vật ra sông xin nước.
Xin nước bên bờ sông mang ý niệm tốt lành, sinh sôi của người dân tộc Thái nói riêng và người dân sản xuất nông nghiệp nói chung
Tục thả cá quăng chài được khôi phục lại ở lễ hội đền Chín Gian năm nay.
Rước trâu lên đền thiêng
Rảy nước chúc phúc lành cho du khách về lễ hội
Đông đảo người dân đến theo dõi lễ Phắn Quái.
Trâu sau khi tắm rửa sạch sẽ, trâu được rước về trước Đền để chủ lễ dâng lên tiên tổ
Thành kính rảo bước nguyện cầu quanh vật tế
9 mâm lễ vật dâng lên được chuẩn bị công phu có đầy đủ các món ăn truyền thống của người Thái
Nhớ ơn tiên tổ, nguyện hứa gìn giữ cơ đồ, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.
Vui hội cồng chiêng.
Phụ nữ thái biểu diễn khắc luống trong lễ hội.
Lễ năm nay không tổ chức phần hội, khu trại của các xã lặng lẽ hơn
Người dân thập phương đến thắp hương trong lễ hội đền Chín gian

Hồ Phương – Thành Chung