(Baonghean.vn) - Quan tâm đến các đặc sản địa phương và tạo điều kiện cho sản phẩm sạch được đến với người tiêu dùng rộng rãi hơn đó là một trong những mục đích của các dự án nông nghiệp Jica mà nhút Thanh Chương là một ví dụ.
Nhút là sản phẩm được làm từ quả mít, loại cây trồng phổ biến ở Thanh Chương. Trước đây, hầu như gia đình nào cũng có một vại (lu) nhút. Nhút được chế biến đơn giản chỉ từ quả mít non hoặc xơ cái của mít xanh và mít chín.
Đối với mít non sau khi hái trên cây xuống gọt sạch vỏ rửa sạch mủ, bỏ vào nong hoặc nia. Băm nhỏ rồi dùng bào gỗ hoặc dao thái thành sợi mỏng, đem ngâm nước lã khoảng một ngày. Sau đó vớt ra rửa sạch để ráo nước và tiến hành muối.
Nếu làm từ quả mít đã già thì sau khi bổ mít lấy phần múi đem luộc, phần xơ bỏ vào cối giã với một ít muối. Nếu làm từ xơ mít chín sau khi ăn hết phần múi, phần xơ được đem muối.
Có 3 loại nguyên liệu làm nhút như vậy nhưng cách muối nhút thì cơ bản đều giống nhau đó là rải sợi mít ra rắc muối hạt lên và dùng tay vò kỹ để muối thấm đều vào sợi mít. Tiếp theo cho vào vại cùng với gia vị là mía cây róc vỏ chẻ nhỏ, lá gừng và củ sả. Cho vào vại xong, dùng vỉ đan bằng tre hoặc nứa đậy lên rồi dùng hòn đá rửa sạch dằn lên để giữ cho nhút không nổi lên khỏi mặt nước.
Nhút chế biến được rất nhiều món, đơn giản nhất là món nhút vắt khô, chấm với nước chẻo (được làm từ nước tương và lạc rang giã nhỏ, thêm ớt, tỏi, đường), ăn kèm với rau kinh giới. Nhút cũng có thể chế biến thành món nộm trộn với lạc rang, rau kinh giới, tỏi và một số gia vị khác hoặc nộm thịt ba chỉ, tai heo...Vào mùa hè thì có thể nấu với cá đồng hoặc lạc giã nhỏ làm món canh chua để giải nhiệt.
Từ một món ăn dân dã trong quá trình phát triển và hội nhập những năm gần đây, nhút Thanh Chương còn là một hàng hóa rất đặc trưng để bán cho khách du lịch. Lợi thế này đã tạo nên một đội ngũ những người làm nhút, buôn bán nhút chuyên nghiệp. Nhút được bán trên thị trường chủ yếu được làm từ mít non.
Ở Thanh Chương hiện có khoảng 200 cơ sở sản xuất nhút bán ra thị trường. Mít non tại chỗ không đủ, người làm nhút thuê cả ô tô đi mua nguyên liệu tận các huyện bạn như Tân Kỳ, Anh Sơn. Theo ông Trần Đình Quang - một hộ làm nhút bán xã Thanh Lĩnh thì ông phải thuê người ở Tân Kỳ mua, tập kết mít non để chở về Thanh Chương
Nghề làm nhút khá bận rộn nhưng với mỗi lọ nhút bán với giá 50.000 đồng, cũng đem lại cho gia đình thu nhập ổn định, từ 5 đến 10 triệu đồng.
Một tin vui đến với nhút Thanh Chương đó là Trung tâm khuyến nông tỉnh đang phối hợp với huyện Thanh Chương và Sở Công Thương xây dựng dự án “Phát triển chuỗi giá trị thương hiệu Nhút Thanh chương” để nâng tầm thương hiệu nhút Thanh Chương.
Theo ông Nguyễn Quý Linh - Giám đốc Trung tâm khuyến nông tỉnh đơn vị chủ đề tài cho biết: “Nếu xây dựng thành công dự án này sẽ nhận được sự tài trợ của tổ chức Jica". Hiện, dự án cũng đã về tìm hiểu sản phẩm này cùng với đặc sản gà Thanh Chương./.
Trần Đình Hà
(Đài Thanh Chương)