Ukraine mất quyền kiểm soát biển Azov, gây thiệt hại rất lớn về kinh tế
Kyiv Post ngày 15/6 bình luận rằng việc Nga khánh thành cây cầu nối Crimea với Bắc Caucasus đã là một cột mốc đánh dấu việc Kremlin toàn quyền kiểm soát eo biển Kerch và kiểm soát biển Azov, thậm chí cả Biển Đen.
"Những ngày cuối tháng 5/2018, Nga lặng lẽ tái triển khai 6 tàu quân sự từ Hạm đội Caspian đến biển Azov. Đó là những chiếc tàu quân sự và những chiếc tàu tuần tra ven biển được thiết kế cho các hoạt động ở vùng nước nông như biển Azov.
Và trong tháng 5, Hải quân Nga cũng tiến hành các cuộc tập trận ở khu vực rất gần với vùng vùng đặc quyền kinh tế của Ukraine trên biển Azov, thậm chí phong tỏa một phần vùng biển để phục vụ cho các bài tập", Kyiv Post tường thuật.
Theo chuyên gia quân sự Paul Goble của Jamestown Foundation, những chuyển động của Moscow nhằm cảnh báo Kiev rằng, nếu Ukraine cố gắng dùng vũ lực giải phóng vùng lãnh thổ ly khai, thì sẽ bị Nga đáp trả từ biển Azov.
Không những vậy, kể từ khi Nga cho khánh thành cầu Kerch, những thiệt hại kinh tế của Ukraine vì mất quyền kiểm soát biển Azov và eo biển Kerch sau sự kiện lịch sử này, ngày một nghiêm trọng hơn.
Kể từ cuối tháng 5, tàu tuần tra của hải quân Nga hoặc của an ninh Nga đã làm chậm trễ các chuyến tàu chở hàng quốc tế đến và đi từ các cảng Mariupol và Berdyansk, bởi việc kiểm tra thủy thủ đoàn và hàng hóa mất rất nhiều thời gian.
Trong khi đó tàu hải quân Ukraine không thường xuyên có mặt ở biển Azov, vì vậy các công ty vận tải biển và các cảng biển của Ukraine thiệt hại hàng ngàn USD mỗi ngày, theo lời ông Boris Babin, đại diện của Tổng thống Ukraine về Crimea.
Ukraine chỉ có các phi đội hải quân của lực lượng biên phòng tuần tra vùng lãnh hải của Ukraine, nhưng không thể làm gì để ngăn chặn sự mở rộng các hoạt động của Nga. Bởi Nga không vi phạm luật.
"Nga không vi phạm bất kỳ luật lệ nào, dù chính thức biển Azov là vùng biển quốc gia chung của chúng tôi", ông Oleh Slobodyan, phát ngôn viên của Bộ đội Biên phòng Ukraine cho biết.
Năm 2003 Tổng thống Ukraina Leonid Kuchma và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký một thỏa thuận giữa Ukraine và Nga về hợp tác và sử dụng chung biển Azov và eo biển Kerch. Thỏa thuận được phê chuẩn vào năm 2004 và vẫn còn hiệu lực.
"Ukraine và Liên bang Nga, là hai quốc gia anh em có truyền thống lịch sử, xác định biển Azov và eo biển Kerch là khu vực quan trọng về mặt kinh tế cho cả hai quốc gia", thỏa thuận ghi rõ.
Thỏa thuận về biển Azov cũng xác định vùng biển là vùng lãnh hải chung của Ukraine và Nga, cho phép Nga vận chuyển hàng hóa và có những hoạt động quân sự ở bất cứ khu vực nào trên biển Azov.
Vì vậy, “Nga đã ngăn chặn tất cả các đề nghị của Ukraine, mặc dù chúng tôi chính thức có biên giới trên biển Azov, chuyên gia của tổ chức giám sát các hành động của Nga và Ukraina tại Crimea và Biển Đen", chuyên gia Klymenko, cho biết.
Biển Azov là biển nông nhất thế giới. Ukraine khai thác khu vực sâu nhất của biển Azov tại các cảng Berdyansk và Mariupol, nơi độ sâu từ 8 đến 10 mét, có thể đón nhận các tàu chở hàng trọng tải trung bình.
Sau khi Nga bắt đầu xây dựng cầu Crimea vào tháng 4/2015, Nga buộc Ukraine phải dùng tàu vận tải hàng hóa cỡ nhỏ khi đi qua eo biển Kerch - nơi tiếp giáp giữa biển Azov và Biển Đen - sau đó chuyển tải trọng sang các tàu lớn hơn ở Biển Đen.
Điều đó khiến lượng trung chuyển hàng hóa tại cảng Mariupol ở Donetsk đã giảm tới 14%, giảm từ hơn 8,9 triệu tấn hàng hóa trong năm 2015 xuống chỉ còn 6,5 triệu tấn trong năm 2017.
Tại cảng Berdyansk ở Zaporizhzhia Oblast tình hình còn tồi tệ hơn, khi lượng trung chuyển tải hàng hóa tại cảng này giảm tới 30%, từ 4,5 triệu tấn hàng hóa trong năm 2015 xuống 2,4 triệu tấn trong năm 2017.
Chuyên gia Klymenko cho biết, ngoài việc Nga đã cố tình thiết kết cầu Kerch có chiều cao thông thuyền thấp nhằm ngăn tàu lớn ra vào biển Azov qua eo biển Kerch, FSB còn bắt đầu dừng các tàu chở hàng đi-đến các cảng Mariupol và Berdyansk.
“Bắt đầu từ cuối tháng 4/2018. Lúc đầu, họ cho biết các tàu chở hàng của Ukraine đi-đến các cảng Ukraine phải dừng lại để kiềm tra vì mối đe dọa khủng bố. Sau này họ nói rằng họ đang truy bắt những người Ukraine lên kế hoạch thổi bay cầu Kerch”.
Do vậy, với các chuyến tàu đầu tiên bị dừng lại chỉ trong tối đa hai giờ, nhưng sau khi cầu Kerch được khánh thành thì Nga bắt đầu dừng lại và kiểm tra trong thời gian dài hơn, gây thiệt hại lớn cho kinh tế Ukraine, theo chuyên gia Klymenko.
Ukraine và phương Tây đã hối hận vì để Nga xây dựng cầu Kerch
Việc Nga kiểm soát ngặt nghèo các tàu thuyền qua eo biển Kerch sau khi cầu Kerch được xây dựng và khánh thành có thể bị lên án mạnh mẽ, tuy nhiên chính Ukraine và "những người anh em xa" đã giúp cho Nga làm điều đó mà không thể bị lên án.
Bởi chính Tổng thống Poroshenko đã cảnh báo người Tarta ở Crimea về sự nguy hại của cây cầu Kerch, điều đó được xem như một sự khích lệ cho tộc người này - vốn không đồng thuận Crimea về với Nga - sẽ tìm cách phá hủy cây cầu.
Với "những người anh em xa" của Ukraine thì sự việc còn tệ hại hơn, khi để tờ báo Washington Examiner của Mỹ đăng bài viết về việc kích động Ukraine đánh sập cầu Krech.