Thủ đoạn tinh vi
Những ngày qua, người tiêu dùng cả nước, đặc biệt là ở Nghệ An hoang mang trước thông tin Bộ Công an vừa phối hợp với Công an tỉnh Đắk Nông triệt phá đường dây sản xuất, mua bán xăng giả của đại gia Trịnh Sướng (trú Sóc Trăng) và đồng bọn.
Kết quả điều tra ban đầu xác định, các đối tượng đã thực hiện hành vi pha trộn dung môi vào xăng kém chất lượng cộng thêm chất kích RON, chất tạo màu để tạo ra xăng E5 RON 92 và RON 95 giả. Lực lượng công an đã thu giữ 3.264.281 lít dung dịch các loại (gồm 2.183.604 lít hỗn hợp đã pha chế tạo thành xăng giả; 432.474 lít dung môi chưa pha; 250.000 lít dung dịch; 50 kg chất tạo màu…).
Điều đáng nói là trong nhiều năm qua, một lượng xăng dầu giả rất lớn đã được tuồn ra thị trường nhiều tỉnh, thành, trong đó có Nghệ An, Hà Tĩnh.
Thực tế, không chỉ khi vụ việc liên quan đến Trịnh Sướng, người tiêu dùng ở Nghệ An mới lo lắng về chất lượng xăng dầu, mà trong nhiều năm qua, các cơ quan chức năng đã phanh phui nhiều vụ kinh doanh xăng kém chất lượng.
Mới đây nhất, ngày 18/3, Thanh tra Sở KH&CN tiến hành thanh tra đột xuất cửa hàng kinh doanh xăng dầu Bình Trinh, có địa chỉ tại xóm Sơn Tây, xã Nghĩa Sơn, huyện Nghĩa Đàn. Tại thời điểm thanh tra, cửa hàng này đang bán ra thị trường 3 loại xăng dầu, gồm RON 95, E5 RON 92 và dầu Diezen.
Kết quả kiểm nghiệm 3 mẫu xăng, đoàn kiểm tra phát hiện cơ sở này đang có 6.600 lít xăng E5 RON 92 không phù hợp quy chuẩn kỹ thuật, cụ thể là chỉ tiêu về hàm lượng Etanol trong xăng thấp hơn so với quy định. Cơ sở này sau đó đã bị UBND tỉnh xử phạt hơn 232 triệu đồng, tước giấy phép hoạt động 1 tháng.
Là một trong những người nhiều năm tham gia nhiều vụ việc “bắt” xăng kém chất lượng, ông Nguyễn Mạnh Hà - Chánh Thanh tra Sở KH&CN cho rằng, thủ đoạn gian lận trong hoạt động kinh doanh xăng dầu ngày càng tinh vi, khó phát hiện. Các hành vi gian lận chủ yếu về đo lường và chất lượng xăng dầu bán ra thị trường.
"Đối với hành vi gian lận về chất lượng, trước đây các cơ sở kinh doanh xăng dầu thường làm là pha dầu hỏa vào xăng; sau đó là pha các loại xăng kém chất lượng, tiến thêm một bước nữa pha các loại chất dung môi vào xăng khi bán cho khách. Còn ở vụ việc tại Đăk Nông, các đối tượng này còn tinh vi hơn là pha thêm chất kích RON, chất tạo màu nên người dân rất khó phát hiện ra đó là xăng giả", ông Hà nói.
Đồng quan điểm, bà Thái Thị Hồng Liên - Phó Chi cục trưởng Chi cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng cho rằng, xăng dầu là một mặt hàng đặc biệt, ảnh hưởng to lớn đến đời sống kinh tế - xã hội, trực tiếp đến lợi ích của mỗi cá nhân. Các thủ đoạn gian lận lĩnh vực kinh doanh xăng dầu ngày càng tinh vi và diễn biến phức tạp.
Với các hành vi gian lận, các chủ cơ sở kinh doanh xăng dầu có thể thu lợi bất chính một số tiền không nhỏ trong thời gian dài, gây thiệt hại về mặt kinh tế cho người tiêu dùng, kéo theo nhiều hậu quả nặng nề khác về sự an toàn của phương tiện, ô nhiễm môi trường…
“Cũng phải thừa nhận rằng, các thủ đoạn gian lận xăng dầu luôn xuất hiện và đi trước sự phát hiện và xử lý của các cơ quan chức năng. Chính vì điều đó, cho tới thời điểm các hành vi vi phạm này bị phát hiện và xử lý thì người tiêu dùng phải gánh chịu mọi hậu quả”
Khó nhưng phải làm
Có thể nói, Nghệ An là địa phương tiên phong của cả nước phát hiện và bắt quả tang nhiều thủ đoạn gian lận trong kinh doanh xăng dầu. Đối với thủ đoạn pha dung môi vào xăng, hợp đồng mua bán dung môi giữa các cơ sở này với các đối tượng ở Cần Thơ được thực hiện từ tháng 1/2017, điều đó chứng tỏ hành vi gian lận được thực hiện trong thời gian dài.
Nếu Nghệ An không phát hiện ra để làm tiền đề trong cả nước trong việc đấu tranh ngăn chặn thì người tiêu dùng trên cả nước nói chung và người tiêu dùng ở Nghệ An nói riêng sẽ còn phải chịu những tác hại nặng nề của thủ đoạn gian dối nói trên.
"Nghệ An phát hiện và xử lý nhiều cơ sở như vậy không đồng nghĩa là công tác quản lý nhà nước kém, có nhiều đối tượng vi phạm hơn các tỉnh khác. Gian lận đo lường về xăng dầu là hiện tượng phổ biến cả nước nhưng Nghệ An là tỉnh sâu sát, phát hiện sớm các kiểu gian lận để thanh tra, xử lý nghiêm túc”, bà Thái Thị Hồng Liên cho biết thêm.
Đại tá Nguyễn Hữu Cầu - Giám đốc Công an tỉnh Nghệ An cho rằng, thủ đoạn của các đối tượng sản xuất xăng giả rất tinh vi. Muốn bắt và xử lý pháp luật hình sự, phải bắt được quả tang, còn bắt trên đường vận chuyển thì nếu có kiểm định cũng chỉ xử phạt vi phạm hành chính về kinh doanh mặt hàng không đảm bảo chất lượng.
“Muốn bắt quả tang những đối tượng như vậy, phải lập chuyên án đấu tranh, phải mất nhiều thời gian; ngoài lực lượng công an, cần sự phối hợp rất tốt của ngành khoa học - công nghệ trong giám định chất lượng xăng và quản lý thị trường để bắt quả tang khi đối tượng phối trộn. Từ đó mới mở rộng, kiểm tra sổ sách giấy tờ việc mua bán hóa chất, xăng…”
Xăng dầu càng biến động về giá cả thì các thủ đoạn kinh doanh gian lận nhằm kiếm lợi bất chính sẽ càng tinh vi và phổ biến. Các thủ đoạn đó thường xuất hiện cùng với các phương tiện và thiết bị đo lường mới. Bên cạnh sự phối hợp mạnh mẽ của các cơ quan chức năng, chính quyền cơ sở thì người dân cần tạo những áp lực xã hội mạnh mẽ để tẩy chay những cơ sở kinh doanh xăng kém chất lượng.
Có thể nói sự cảnh giác của người tiêu dùng mới chính là hình phạt có tính răn đe cao nhất đối với các cơ sở vi phạm. Đồng thời, danh sách và thủ đoạn vi phạm của các cơ sở bán lẻ cũng phải cung cấp cho các tổng đại lý xăng dầu trên địa bàn, để các tổng đại lý có biện pháp xử lý các cơ sở này theo hợp đồng kinh tế mà hai bên đã ký kết, như phạt, cắt hợp đồng…
- Năm 2008, Nghệ An phát hiện và xử lý nhiều cơ sở lắp mạch đo lường phụ chạy song song với mạch đo lường chính, sử dụng công tắc chuyển mạch để điều chỉnh sai số có lợi cho người bán.
Thanh tra 145 cơ sở kinh doanh xăng dầu, ngành chức năng tỉnh Nghệ An đã phát hiện và xử lý 32 cơ sở vi phạm, xử phạt hành chính số tiền 315 triệu đồng; 36 cơ sở bị thu hồi giấy chứng nhận kiểm định, 45 phương tiện đo lường buộc phải kiểm định lại.
- Năm 2014, Nghệ An là địa phương đầu tiên trong cả nước phát hiện và xử lý nghiêm hành vi gian lận của các cơ sở kinh doanh xăng dầu bằng cách tác động hoặc thay thế IC chương trình nhằm điều chỉnh sai số phương tiện đo vượt quá mức cho phép.
Thanh tra 51 cơ sở kinh doanh xăng dầu, cơ quan chức năng phát hiện 23 cơ sở vi phạm, xử phạt hành chính gần 1,4 tỉ đồng. Liên quan đến đường dây sản xuất, mua bán IC nhằm gian lận trong kinh doanh xăng dầu này, có 8 đối tượng bị xử lý hình sự bằng các bản án từ 7 tháng tù treo đến 24 tháng tù giam.
- Tháng 10/2017, Công an tỉnh Nghệ An phối hợp Sở KH&CN phá chuyên án X917-XD và bắt giữ 42.000 lít dung môi, 22.000 lít xăng đã được pha chế và 3 lọ chất tạo màu. Đoàn tiến hành lấy 12 mẫu đưa đi kiểm nghiệm thì kết quả cho thấy 11 mẫu không đạt chất lượng, chỉ tiêu không đạt là chỉ số octan.