(Baonghean) - Bản Mông mình lâu nay không có chuyện tranh đất của nhau làm rẫy vậy mà bây giờ lại có đấy. Người miền xuôi nghe chuyện này lại nghĩ lạ quá cho xem. Bởi miền rừng núi vốn đất nhiều người ít mà. Cần gì tranh nhau?
Đúng là ở trên núi cao đất nhiều, người ít hơn dưới xuôi. Thế nhưng trong xã bây giờ cũng có nhiều bản đông người rồi. Dù chưa đông như dưới xuôi nhưng đã bắt đầu thiếu đất làm ăn. Mà lỗi lại chẳng phải vì đất ít mà do chuyện khác.
Người Mông mình cứ khi con gà gáy sáng là đi lên nương phát rẫy trỉa lúa, trỉa ngô, chăn bò. Ai cũng sống như vậy hết nên ít đất làm rẫy không chỉ lo cái bụng chẳng có xôi để cho vào mà cái chân, cái tay cũng buồn vì rảnh quá.
Vì chăm làm nên người già trong bản họ sinh ra rồi làm nhà, làm rẫy trước người trẻ. Đất rẫy của họ nhiều hơn là chuyện thường. Thế nhưng cái rẫy của họ cứ phình ra mãi. Ban đầu chỉ có nửa quả đồi sau lan ra mấy quả đồi luôn. Người trẻ sinh ra và làm nhà sau cha mẹ chia cho chỉ còn được ít đất, cái rẫy bé, con bò cũng gầy theo. Người siêng làm mà vẫn nghèo.
Chả thế mà có người không có đất làm rẫy cứ đi tìm trong rừng rồi vô tình phát vào rừng phòng hộ, rừng khoanh nuôi của nhà nước. Có lẽ người ta biết đấy, nhưng vì không có rẫy họ phải “liều”. Nhiều người thì không biết thật. Khi bị kiểm lâm đến xử phạt rồi mới mở to mắt kêu “vậy à”.
Dân bản mong sao cán bộ nghiên cứu làm sao để người trẻ sinh và làm nhà sau cũng được chia đất làm rẫy, dù không nhiều như người sinh trước nhưng cũng phải đủ đất để trỉa lúa cho cái bụng được no. Cán bộ cũng nên cùng dân bản đi xem và chỉ rõ cho người dân biết chỗ nào dân được làm rẫy, chỗ nào là rừng khoanh nuôi để khỏi phát nhầm.
Cái rẫy hẹp đi, người ta lâu nay vẫn hiền nay sinh ra xấu tính, đi tranh giành đất của nhau. Dù chưa có xô xát nhưng cũng đã có cãi vã giữa họ này với họ khác, bản nọ với bản kia. Cán bộ coi sao chứ không có đất làm rẫy sợ sớm muộn trong bản lại có chuyện gà nhà đá... gà nhà đấy.
H.V
-----------------------------------
Theo ý kiến người dân ở Na Ngoi (Kỳ Sơn).